Sutanna

Rzymskokatolicki prymas Polski abp Wojciech Polak w sutannie

Anglikański prymas Anglii abp Rowan Williams w sutannie.

Sutanna (z wł. sottano – spódnica), w kościołach wschodnich podraznik – wierzchni ubiór duchownych, w różnym kolorze, zależnym od stanowiska w hierarchii, zwany też rewerendą. Księża początkowo nosili ubrania typowe dla swoich czasów i tylko, gdy zakładali szaty kapłańskie, aby odprawić mszę świętą, wyglądali inaczej. W Kościele katolickim noszenie suntann zalecił papież Sykstus V w 1589 r. konstytucją Cum sacrosanctum^[1].

Pierwsze szaty wyróżniające duchownych chrześcijańskich noszono w starożytności. Synod w Bradze w 572 nakazał noszenie stroju duchownego kapłanom wychodzącym z domu. W XII i XIII wieku kapłani przyjęli rzymską sutannę jako zwykłą odzież, która odróżniała ich od świeckich. Wkrótce po tej decyzji Kościół wprowadził kolejne regulacje, które wymagały, aby kapłani nosili charakterystyczny strój^[2].

Sutanna w obecnym kształcie pojawiła się w XVI wieku. Jest to długa szata do kostek, lekko wcięta w pasie, z niskim stojącym kołnierzykiem, zapinana z przodu na rząd małych guziczków^[3], noszona przez duchownych różnych wyznań chrześcijańskich, w tym katolickich, prawosławnych, starokatolickich, anglikańskich, ewangelickich i prezbiteriańskich.

Obecnie kapłani wkładają sutannę jako strój codzienny. Dopuszcza się również używanie tzw. krótkiego stroju duchownego^[4]: koszuli z koloratką i ciemnego garnituru^[5]. Szczegółowe przepisy dotyczące noszenia sutanny określa ordynariusz.

Strój podobny do sutanny (sutanela lub rewerenda), na który zakładają komżę noszą także często ministranci.

Kolorystyka

Określone kolory sutanny odpowiadają miejscu w hierarchii. W Kościele rzymskokatolickim białą sutannę nosi papież, czerwoną – kardynałowie, fioletową (wł. purpurową z rubinowymi obszywkami) – arcybiskupi, biskupi i infułaci (ale na co dzień mogą też nosić zwykłą, czarną sutannę z obszyciem w odpowiednim kolorze, którą mogą także nosić prezbiterzy noszący godność prałata czy kapelana honorowego), czarną – prezbiterzy^[6] również ci z tytułem kanonika oraz diakoni, a także klerycy przygotowujący się do kapłaństwa, którzy otrzymują sutannę podczas uroczystego obrzędu tzw. obłóczyn. Kapłani w krajach misyjnych – ze względu na klimat – noszą luźne sutanny koloru białego. Sutannę mogą nosić także uczniowie niższego seminarium duchownego, lecz tylko podczas służby przy ołtarzu.

Białą sutannę papieską z pelerynką oraz podwójnymi rękawami noszą księża z zakonu kanoników regularnych laterańskich. Jest to oryginalny strój tego zakonu. Gdy jego członkowie zasiadali na Stolicy Apostolskiej, wprowadzili oni swoją sutannę jako strój papieski.

Elementy dodatkowe

Dopełnieniem sutanny jest nakrycie - piuska, noszona przez wyższe duchowieństwo. Wielu duchownych używa także biretu, lecz ta praktyka jest niezgodna z prawem kanonicznym.

Papież, biskupi, niektórzy księża diecezjalni, a także kapłani niektórych zgromadzeń i zakonów używają do sutanny szerokiego pasa jedwabnego lub wełnianego (np. pallotyni).

Ponadto papież, kardynałowie oraz biskupi w stroju na uroczyste okazje używają do sutanny tzw. pelerynki (wł. pellegrina), będącej krótką narzutą na ramiona przypominającą mucet, jednak charakteryzującą się rozcięciem w środkowej części.


emerytowany papież	papież	kardynał	arcybiskup lub biskup	Prałat Honorowy Jego Świątobliwości, protonotariusz apostolski	Kapelan Honorowy Jego Świątobliwości	prezbiter, diakon, alumn

Szaty duchownych w tradycji wschodniej

Codzienna szata duchowieństwa kościołów wschodnich (riasa) od sutanny księży katolickich różni się szerokimi rękawami.


biskup	batiuszka	ksiądz-mnich	mnich

Szaty duchownych tradycji mariawickiej

Mariawicki habit zaprojektowany przez św. Marię Franciszkę to szara tunika z wyłożonym na nią białym kołnierzykiem – koloratką. Sutanna przepasana jest paskiem (który noszony jest przez kleryków i osoby zakonne). Na habit kapłani zakładają dodatkowo popielaty szkaplerz z wyhaftowaną małą monstrancją na wysokości piersi. Nakrycie głowy stanowi biret w kolorze habitu. Dawniej w użyciu były także szare piuski. Biskupi noszą dodatkowo pektorał wykonany z kości słoniowej.