54°28′37″N 16°50′25″E/54,476944 16,840278Swołowo
| wieś | |
 Dawna szkoła w Swołowie, XIX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
196[1] |
| Strefa numeracyjna |
59 |
| Kod pocztowy |
76-200[2] |
| Tablice rejestracyjne |
GSL |
| SIMC |
0750907[3] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Słupsk  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
| 54°28′37″N 16°50′25″E/54,476944 16,840278
| |
Swołowo (kaszb. Zołowò, niem. Schwolow) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Słupsk[3][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś położona około 15 km na północny zachód od Słupska, przy trasie Słupsk – Darłowo, z zachowanymi elementami średniowiecznych form zabudowy, m.in. niwa siedliskowa na planie owalnicy, przebieg dróg, zabudowa i zagospodarowanie przestrzeni. Jest to jedna z najciekawszych historycznie wsi na Pomorzu, uznana za Europejską Wieś Dziedzictwa Kulturowego i stolicę „Krainy w Kratę”. Znajdują się tu zachowane obiekty budownictwa szkieletowego (ryglowego) z początków XIX wieku, typowego dla bogatych pomorskich zagród chłopskich.
Zabudowa wsi to wzorcowy przykład pomorskich owalnic, których planowe zakładanie odbywało się we wczesnym średniowieczu. Główną oś planu owalnicowego, utworzono równolegle do kierunku płynącego przez wieś strumienia. Na cieku zwanym Zieloną Strugą spiętrzono wodę i utworzono mały staw, który pełnił przez wieki funkcje gospodarcze i rekreacyjne. Plac owalnicy, wraz z kościółkiem i stawem, jest płaski, a otoczenie tworzą łagodne zbocza doliny; fakt ten wykorzystano przy okazji komponowania zabudowy zagród i koncepcji rozłogów pól. Domy mieszkalne zajmują najwyżej położone tereny, zamykając zagrody od zewnątrz.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze wzmianki o wsi z 1230 roku, z okazji jej nadania Zakonowi Joannitów, potwierdzonego w 1240 roku przez Świętopełka II, w 1474 roku przechodzi we własność księcia słupskiego Eryka II. Uwłaszczenie chłopów przeprowadzono około 1820 roku. Od XVII wieku pod zarządem Słupska jako wieś królewska. Zachowało się tu najwięcej obiektów budownictwa szachulcowego liczące ponad 150 lat. Na zabudowaniach umieszczone są tablice z informacjami o ich historii.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół filialny parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Bruskowie Wielkim z początków XV wieku z zachowanymi elementami gotyckimi, wybudowany przez Joannitów, kościół z cegły, posadowiony na kamiennym fundamencie. Od strony zachodniej jest wieża z czterobocznym hełmem zwieńczonym kulą i chorągiewką z datą 1618. W kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP zachowały się XIV-wieczne empory i drewniany prospekt organowy[5].
- Zabytkowa zagroda nr 8 – Filia Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie), należąca początkowo do rodziny Albrechtów z obiektami ryglowymi datowanymi na 1838 rok. Jest ona przykładem budownictwa szkieletowego typowego dla bogatych rodów chłopskich w tym rejonie Pomorza. Otwarta dla zwiedzających w 2008[6], obejmuje dom mieszkalny oraz odtworzoną stodołę, stajnię, oborę oraz chlew. W 2017 roku zanorowano tu 22783 zwiedzających[7].
- Zabytkowe budynki podległe pod Filię Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku – Budynek gospodarczy z piecem chlebowym, Stodoła bogatego pomorskiego chłopa, Chałupa zagrodnika, Dom chlebowy, Stodoła zagrodnika, Budynek gospodarczy – stolarnia, Kuźnia, Budynek gospodarczy – lodownia (łącznie 13 obiektów)[8].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Kluki, szachulec, mur pruski, ściana szkieletowa
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Strona gminy. Stan ludności 31.12.2021 [dostęp 2022-01-28]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1224 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 280, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Dawid Gonciarz, Czy coś nam bezpowrotnie umknęło? Tworzenie kolekcji muzealnej w oparciu o tradycję browarnictwa wiejskiego i przemysłowego na Pomorzu Środkowym przed 1945 r. w realiach XXI w., w: Wieś Radomska, nr 9/2011, s. 95, ISSN 1425-9915
- ↑ Muzeum Pomorza Środkowego: 85510 zwiedzających
- ↑ Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Swołowo- https://swolowo.pl/
- Zagroda Inicjatyw Twórczych w Swołowie- http://zagrodaswolowo.pl/
- Muzealna Zagroda Albrechta (nr 8) w Swołowie
- SSI Słupsk "Swołowo – Europejska Wieś Dziedzictwa Kulturowego". ssi.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
- Siedziba gminy: miasto Słupsk
