Swonowo
53°38′10″N 20°01′16″E/53,636111 20,021111| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Ostróda  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ostródzkiego  | |
| 53°38′10″N 20°01′16″E/53,636111 20,021111
| |
Swonowo (niem. Schwanhof) – dawna osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Ostróda.
Wieś lokowana w 1328 roku, kiedy to Luter z Brunszwiku zapisał na prawie chełmińskim Konradowi Durągowi 200 włók ziemi sasińskiej, z obowiązkiem trzech służb w lekkiej zbroi. Świadkami nadania są Piotr z Leszcza, Hejman z Wądzyna, Hanusz z Otoczyna, rycerze oraz lennicy niebędący rycerzami: Gedyk, Tessym, Jan z Turznic, Jan z Linke. Dokument wystawiono w Dzierzgoniu r. 1326 w dzień św. Jana Chrzciciela. Na tym obszarze powstały wsie: Durąg (70 włók), Swonowo (10 włók), Glądy (20 włók), Pancerzyn (20 włók) i Ryn (80 włók). W czasach krzyżackich wieś Swonowo pojawia się w dokumentach w roku 1328 – podlegała pod komturię w Ostródzie, były to dobra rycerskie o powierzchni 10 włók[1].
W dokumentach z 1509 r. odnaleźć można informację, że synowe Jana ze Swonowa (de Swonowo), Stanisław i Piotr, bracia, dziedzice z Grabionowa, kwitują Piotra Szyrpowskiego z głowy zabitego ich ojca[2]. Z dokumentów z 1537 r. (po reformacji) wynika, że pastor z Durąga obsługiwał wsie: Durąg, Ględy, Grabin, Ostrowin, Pancerzyn, Ryn, Swonowo, Szyldak[3].
W 1620 własność Jaski, w XVII i XVIII w. – Dylewskich.
W 1785 wieś szlachecka i folwark z 7 budynkami[4].
W 1821 miejscowość określono jako położony koło Kraplewa folwark z 3 domami i 34[5]-35 mieszkańcami[6].
Wieś występuje pod mianem Swonowo w wydanym w 1879 opracowaniu Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich, Wschodnich i Pomorza[7].
W 1900 nie ujmowana już wśród wsi powiatu ostródzkiego[8].
W 1938 było to już tylko małe gospodarstwo Schwanhof-Schuppen na południe od jeziora Lichtajny[4].
W 1949 miejscowość oficjalnie uzyskała polską nazwę[9].
W 1960 i w latach późniejszych Swonowo określane było w literaturze jako zaginiona osada[1], choć jeszcze w 1967 roku zawarto ją w Spisie miejscowości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jako osadę w gromadzie Szyldak.
Toponimia[edytuj | edytuj kod]
Polska nazwa miejscowości jest substytucją fonetyczną niemieckiej nazwy Schwanhof z użyciem sufiksa „owo”; nazwa niemiecka pochodzi od rzeczownika „Schwan” = łabędź, z członem strukturalnym „-hof” (pol. dwór)[10].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Cz. Baszyński: Osadnictwo komturstwa ostródzkiego do połowy XV w. Zapiski historyczne, t. 25, 1960, str.: 103-118, za Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- ↑ Teki Dworzaczka [dostęp maj 2015].
- ↑ Kościół w Durągu.
- ↑ a b Auf den Spuren Ihnen Ahnen, Kreis Osterode.
- ↑ Vollständiges topographisches Wörterbuch des preußischen Staats, Tom 3, Berlin 1821 s. 75.
- ↑ Topographisch, statistisch, historisches Lexikon von Deutschland, s. 965.
- ↑ Wojciech Kętrzyński Nazwy miejscowe polskie Prus Zachodnich, Wschodnich i Pomorza, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów 1879, s. 206.
- ↑ Gemeindeverzeichnis Deutschland 1900. Landkreis Osterode in Ostpreußen.
- ↑ Zarządzenie Ministra Administracji Publicznej z 15 grudnia 1949 o przywróceniu i ustaleniu nazw miejscowości, Monitor Polski A-8 poz. 76, s. 70.
- ↑ Maria Biolik Toponimia byłego powiatu ostródzkiego: nazwy miejscowe, Wydawnictwo Gdańskie 1992, s. 121.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ostróda. Z dziejów miasta i okolic. Pojezierze, Olsztyn, 1976, 448 str.
- Swonowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 726.
