Synagoga w Grodzisku Mazowieckim
 Pomnik upamiętniający synagogę, odsłonięty w 2016 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. 17 Stycznia |
| Budulec |
drewno |
| Data budowy |
1864 |
| Data likwidacji |
1940 |
| Data zburzenia |
lata 40 XX w. |
Położenie na mapie Grodziska Mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu grodziskiego  | |
Położenie na mapie gminy Grodzisk Mazowiecki  | |
 52°06′15,8″N 20°37′16,7″E/52,104400 20,621300
| |
Synagoga w Grodzisku Mazowieckim – istniejąca w latach 1864-1940 drewniana synagoga w Grodzisku Mazowieckim, przy zbiegu ulic 17 Stycznia i Obrońców Getta.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwszą synagogę w historii miasta zbudowano w XVIII wieku. W późniejszych latach, budynek świątyni był w bardzo złym stanie technicznym, co przyczyniło się do podjęcia decyzji przez grodziskich Żydów o budowie nowej synagogi. Początkowo zakładano, że nowy budynek będzie murowany, lecz przedsiębiorca Lejwe Gutgeld ofiarował duże ilości drewna pod budowę bożnicy, więc z pomysłu budowy murowanej synagogi zrezygnowano[1][2].
Nowa synagoga stanęła w roku 1864 przy zbiegu dzisiejszych ulic 17 Stycznia i Obrońców Getta. Budynek zbudowany z drewna posiadał dwuspadowy dach z gwiazdą Dawida na zwieńczeniu[1]. Według Ks. Mikołaja Bojanka, w synagodze znajdowała się okiennica składana z namalowanym na niej Orłem Białym[1]. W środku znajdowały się zdobienia autorstwa[3] Maurycego Apfelbauma.
Synagoga została zlikwidowana w 1940 roku. W latach 40 XX wieku, obiekt został rozebrany przez mieszkańców Grodziska Mazowieckiego. W latach PRL w miejscu dawnej świątyni powstała pralnia[1].
Dnia 15 lutego 2016 roku, czyli w 75 rocznicę likwidacji grodziskiego getta odsłonięto pomnik upamiętniający grodziskich Żydów[4]. Pomnik zbudowany jest z granitu oraz widnieje na nim wizerunek synagogi w Grodzisku. Pomnik stoi obok budynku przy ulicy Obrońców Getta 12, obok lokalizacji dawnej świątyni[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Synagoga w Grodzisku Maz. (ul. 17 Stycznia) | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-07-18].
- ↑ Piotr Strzemieczny, Żydowski ślad Grodziska Mazowieckiego, Wydawnictwo Taurus Edukacja i Kultura, 2020, ISBN 978-83-64854-16-3.
- ↑ Salomon Neuhaus - Nasze miasteczko Grodzisk [online], NKIE - Stowarzyszenie Nowa Kultura i Edukacja [dostęp 2022-10-21] (pol.).
- ↑ 24, Odsłonięto pomnik ku pamięci grodziskich Żydów [online], WPR24.pl, 17 lutego 2016 [dostęp 2022-07-18] (pol.).