Syndrom Bambiego
Syndrom Bambiego (także bambizm[2] lub bambinizm[3], ang. Bambi syndrome, niem. Bambi-Syndrom) – termin odnoszący się do emocjonalnego, wyidealizowanego, infantylnego i naiwnego stosunku do natury, zwłaszcza do świata zwierząt (szczególnie tych dzikich), w konsekwencji braku rzeczywistego i obiektywnego spojrzenia na świat, stający często w kontrze do realiów cywilizacji, kultury i natury ludzkiej. Postawa kreowana już w dzieciństwie głównie przez filmy rysunkowe i inne przekazy z dziedziny kultury masowej. Pewna forma antropomorfizmu[1][4][5].
Pochodzenie terminu[edytuj | edytuj kod]
Samo pojęcie pojawiło się w latach 70. XX w., dwie dekady później w roku 1993 po raz pierwszy zbadał je i opisał dr. Rainera Braemer z Uniwersytetu Marburgskiego[6][7].
Nazwa „syndrom Bambiego” nawiązuje bezpośrednio do Disney’owskiego filmu animowanego z 1942 roku o tytułowym jelonku Bambim (będącego luźną adaptacją powieści z 1923 roku Bambi: Opowieść leśna austriackiego pisarza Feliksa Saltena), którego fabularnym punktem kulminacyjnym jest śmierć matki głównego bohatera z rąk antagonisty, myśliwego, zwanego po prostu „Człowiekiem”. Scena jak i sam film wywarły ogromny wpływ na ówczesną amerykańską opinię publiczną, do tego stopnia że liczba polowań na jelenie w tamtym czasie znacząco spadła[4][8][9].
Opis syndromu[edytuj | edytuj kod]
Osoby z syndromem Bambiego postrzegają przyrodę jako coś wyłącznie pięknego, czystego i dobrego, świadomie bądź nieświadomie ją umoralniając, nie dostrzegając lub ignorując ciemnych, często brutalnych stron jej rzeczywistości (np. dobór naturalny), oraz antropomorfizując w sposób pozytywny — nadając jej jedynie dobry ludzkich cech. Zaś same zwierzęta za bezbronne i niewinne stworzenia, niezdolne do okrucieństwa. Jednocześnie w kontrze przez te same persony odmiennie i przeciwstawnie postrzegany jest sam gatunek ludzki, dehumanizowany lub demonizowany — widziany wyłącznie jako swego rodzaju reprezentant sił złowrogich i osobliwych. Obcy twór z poza świata natury, który ją tylko zaburza i najeżdża. Szczególną niechęcią darząc ludzi z zawodów zajmujących się pozyskiwaniem, wytwarzaniem lub przetwarzaniem zasobów naturalnych, zwłaszcza organicznych (np. rolnik, rzeźnik czy myśliwy).
Zjawisko jest na stałe zakorzenione w cywilizacji zachodniej i dotyczy zwłaszcza ludności z terenów zurbanizowanych, mającej mniejszy kontakt z dziką fauną i florą, a wiedzę o nich czerpiąc głównie z mass mediów. Może niekiedy prowadzić do szkodliwych w skutkach postaw i zachowań (pomimo dobrych intencji, kierując się przede wszystkim emocjami), nie tylko dla samego człowieka, ale również dla środowiska naturalnego: np. zabieranie napotkanych w lasie koźląt saren czy młodych zajęcy, w większości przypadków gdy zwierzę nie jest przykładowo ranne czy chore i nie potrzebuje pomocy. Innym przykładem jest nieprzemyślane karmienie dzikich zwierząt pokarmem który może się okazać dla nich szkodliwe (patrz: anielskie skrzydło[10]). Bądź samo dokarmianie, uprawiane w sposób, w którym dzikie zwierzę skojarzy człowieka z jedzeniem i niechcący się uzależni[5][6][11][12][13][14][15][16].
Innym objawem syndromu Bambiego jest odstraszanie drapieżników od ich ofiar podczas polowania. Osoby z syndromem Bambiego kierowani współczuciem przeszkadzają w polowaniu. Często jednak jest już za późno żeby uratować poranioną ofiarę, w efekcie takie zachowanie kończy się tak, że ofiara umiera, a drapieżnik żeby przeżyć musi zabić kolejne zwierzę[17].
Ekstremalnym przykładem postrzegania natury wyłącznie w pozytywnych aspektach może być przypadek Timothy’ego Treadwella, eko-aktywisty, miłośnika zwierząt i filmowca zapaleńca. W latach dziewięćdziesiątych co roku wyprawiał się na teren Parku Narodowego Katmai na Alasce, by obserwować i bronić tamtejsze niedźwiedzie grizli przed „domniemanymi” zagrożeniami. Przy okazji wypraw powstawały amatorskie filmy, które finalnie posłużyły do produkcji filmu dokumentalnego Grizzly Man w reżyserii Wernera Herzoga. Pomimo licznych ostrzeżeń ze strony pracowników parku i ekologów, by nie zbliżał się i nie dotykał dzikich niedźwiedzi, Timothy robił to dalej, twierdząc że wytworzył z nimi wyjątkową więź, jednocześnie zdając sobie sprawę z niebezpieczeństwa. Został ostatecznie rozszarpany, zabity i częściowo pożarty, razem z jego ówczesną konkubiną, Amy Huguenard, przez jednego z tamtejszych niedźwiedzi 5 października 2003 roku. Zdarzenie zostało zarejestrowane dźwiękowo przez włączoną w trakcie ataku kamerę[18][19].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Zaburzenie deficytu natury
- Psychologia środowiskowa
- Odwołanie do natury
- Animizm
- Weganizm
- Mizantropia
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b MASZ JUŻ SYNDROM BAMBIEGO?. socjosledztwo.pl, [dostęp 2021-03-28].
- ↑ bambizm. wsjp.pl.
- ↑ bambinizm. wsjp.pl.
- ↑ a b Andrea Kreutz: Bambi-Syndrom (niem.). Die Zeit, 15 maja 2007. [dostęp 2012-12-29].
- ↑ a b Gaba Kopyto: Czym jest syndrom Bambiego i jakie są jego konsekwencje?. Dzień dobry TVN. [dostęp 2019-10-08]. (pol.).
- ↑ a b Czy syndrom Bambiego jest niebezpieczny?. Interia, kobieta.interia.pl. 28 lipca 2020.
- ↑ Syndrom Bambiego — zagłaskać na śmierć. partyzantka.com.pl. (pol.).
- ↑ Joakim Book: Against the Bambi Syndrome: Nature Is Not Nices. American Institute for Economic Research. [dostęp 2020-04-12]. (ang.).
- ↑ Brämer 1999 ↓.
- ↑ City of Spokane news. [w:] Here’s Another Good Reason Not To Feed Bread To Ducks In Spokane Park Ponds. [on-line]. [dostęp 2016-02-26]. (ang.).
- ↑ Syndrom Bambiego — zagłaskać na śmierć. partyzantka.com.pl.
- ↑ Mariusz Agnosiewicz: Syndrom Bambi. Racjonalista.pl. [dostęp 2020-02-10].
- ↑ Mariusz Agnosiewicz: Mieszczański syndrom Bambiego. Szymonowi Hołowni do sztambucha. Racjonalista.pl. [dostęp 2019-01-13]. (pol.).
- ↑ Par Carrefour des lecteurs: Le «syndrome Bambi». LeNouvelliste. [dostęp 2020-03-11]. (fr.).
- ↑ Cartmill 1995 ↓.
- ↑ Le syndrome Bambi… pas touche !!!. sentinelle-nature-alsace.fr. [dostęp 2016-05-17]. (fr.).
- ↑ Paweł Warowny: Bambinizm – o co chodzi z syndromem Bambiego? - Blog Przygody Przyrody. (pol.).
- ↑ Larys Lubowicki. Ludzka Perspektywa Widzenia Zwierząt. Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu
- ↑ Tragiczny koniec fascynata niedźwiedzi. Sądził, że był jak jeden z nich. facet.onet.pl. [dostęp 2022-08-21]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rainer Brämer: Das Bambi-Syndrom: vorläufige Befunde zur jugendlichen Naturentfremdung. Inst. für Erziehungswiss. der Univ. Marburg, 1999, s. 16. (niem.).
- Matt Cartmill: Das Bambi-Syndrom: Jagdleidenschaft und Misanthropie in der Kulturgeschichte. Hamburg: Rowohlt-Taschenbuch-Verlag, 1995, s. 385. ISBN 978-3-499-55566-4. (niem.).
- Matt Cartmill: A View to Death in the Morning: Hunting and Nature through History. Cambridge: Harvard UP, 1993, s. 347. ISBN 978-0-674-93735-2. (ang.).
- Zabel, L. K. J. Nature Experience and Perception of Nature in Peruvian School Students: Closer to Nature, but still far away?. Strand 9 Environmental, health and outdoor science education, 207.
- Canadian environmental policy: context and cases. Oxford UP, s. 392. ISBN 978-0195415902. (ang.).
- Susan Smith Nash: Leadership and the E-Learning Organization. Texture, 2006, s. 222. ISBN 978-0-9712061-6-8. (ang.).
- Rainer Brämer: Natur obskur. Wie Jugendliche heute Natur erfahren. Oekom, Monachium 2006, ISBN 978-3-86581-037-3. (niem.).
- A. Waller Hastings. (1996). Bambi and the Hunting Ethos. Journal of Popular Film and Television (ang.), 24(2), 53-59.
- Lutts, R. H. (1992). The Trouble with Bambi: Walt Disney’s Bambi and the American Vision of Nature by Ralph H. Lutts. Forest and Conservation History, 36, 160-171, (ang.).
- Dependency, autonomy, sustainability in the Arctic. Ashgate, s. 375. ISBN 978-1-84014-701-8. (ang.).