Syndrom oszusta
Syndrom oszusta (także syndrom oszustki[1], fenomen oszusta/oszustki[2]) – zjawisko psychologiczne polegające na braku wiary we własne kompetencje. Pomimo zewnętrznych dowodów własnej kompetencji osoby cierpiące z powodu tego fenomenu pozostają przekonane, że oszukują innych i nie zasługują na sukces, który osiągnęły. Przyczyn sukcesu upatrują w szczęściu, sprzyjających okolicznościach bądź w rezultacie bycia postrzeganym jako osoba bardziej inteligentna i kompetentna niż w rzeczywistości. Co warte odnotowania, syndrom oszusta dotychczas uważano za szczególnie powszechny wśród wysoko postawionych kobiet[3]. Najnowsze badania pokazują jednak, że syndrom występuje niezależnie od płci, przy czym mężczyźni rzadziej otwarcie mówią o dolegliwościach[4]. Szacuje się, że około 70% światowej populacji w pewnym etapie swojego życia doświadczyło syndromu oszusta[5]. Jak pokazują badania prowadzone przez Vantage Hill Partners, lęk przed byciem uznanym za niekompetentnego to lęk numer jeden w gronie wyższej kadry zarządzającej na całym świecie[6].
Tło syndromu
[edytuj | edytuj kod]Syndrom oszusta był postrzegany jako zakorzeniona cecha osobowości, choć obecnie traktuje się go jako reakcję na pewne sytuacje. Chociaż pewne osoby są bardziej narażone na cierpienie z powodu tego syndromu, badania nie wskazują na syndrom oszusta jako odrębną cechę osobowości. Nie jest uważany za chorobę psychiczną.
Angielski termin „the impostor syndrome” po raz pierwszy pojawił się w artykule napisanym przez Pauline R. Clance i Suzanne A. Imes, które zaobserwowały tendencję wśród wysoko postawionych kobiet do uważania siebie za nieinteligentne i przeceniane przez innych[3].
Rozpowszechnienie
[edytuj | edytuj kod]Według badań psychologicznych przeprowadzonych we wczesnych latach 80., dwóch na pięciu ludzi sukcesu uważa siebie za nieuczciwego. Inne badania wykazały, że 70% wszystkich ludzi czuje się jak oszust w pewnych momentach. Nie jest to uważane za zaburzenie psychologiczne i nie zostało opisane w Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Termin został ukuty przez psychologów klinicznych, Pauline Clance i Suzanne Imes w 1978 roku.
Wśród ludzi, którzy przyznają się do doświadczania tego odczucia, są aktor Tom Hanks[7], scenarzysta Chuck Lorre[8], pisarz Neil Gaiman[9], aktor Tommy Cooper[10], bizneswoman Sheryl Sandberg, sędzia amerykańskiego Sądu Najwyższego Sonia Sotomayor[11] i aktorka Emma Watson[12].
Również Albert Einstein pod koniec swojego życia mógł cierpieć z powodu tego syndromu[13]. Miesiąc przed śmiercią miał się zwierzyć swojemu przyjacielowi, że czuje się mimowolnym oszustem z powodu przeceniania jego dorobku naukowego.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Syndrom oszusta jest szczególnie powszechny wśród ludzi, którzy wiele osiągnęli[14]. Inną grupą demograficzną, która często cierpi z powodu tego syndromu, są Amerykanie afrykańskiego pochodzenia[15]. Syndrom oszusta jest również powszechny wśród pracowników naukowych zaczynających karierę na posadzie z gwarancją zatrudnienia[16] (ang. tenure).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Agata Włodkowska-Bagan, Małgorzata Winiarczyk-Kossakowska, Kobiety w polskie politologii. Od diagnozy do współpracy, rownowazni.uw.edu.pl, Warszawa 2018, s. 46, ISBN 978-83-63887-08-7 [dostęp 2021-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-04].
- ↑ Basima A. Tewfik, The Impostor Phenomenon Revisited: Examining the Relationship between Workplace Impostor Thoughts and Interpersonal Effectiveness at Work, „Academy of Management Journal”, 65 (3), 2022, s. 988–1018, DOI: 10.5465/amj.2020.1627, ISSN 0001-4273 [dostęp 2023-07-23] (ang.).
- ↑ a b Clance, Pauline Rose; Imes, Suzanne A: The imposter phenomenon in high achieving women: Dynamics and therapeutic intervention.. (ang.).
- ↑ Men are suffering from a psychological phenomenon that can undermine their success, but they’re too ashamed to talk about it, „Business Insider” [dostęp 2018-02-13] (ang.).
- ↑ Harvey and Katz, If I’m So Successful, Why Do I Feel like a Fake? The Impostor Phenomenon, s. 3 [za:] Melanie Clark, Kimberly Vardeman, and Shelley Barba, Perceived Inadequacy: A Study of the Imposter Phenomenon among College and Research Librarians, „College & Research Libraries”, Vol 75, No 3, 2014.
- ↑ Andy Molinsky, Każdy z nas cierpi na syndrom oszusta. Jak sobie z nim poradzić?, „Harvard Business Review Polska” [dostęp 2021-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-21].
- ↑ Tom Hanks Says Self-Doubt Is 'A High-Wire Act That We All Walk’, „NPR.org” [dostęp 2018-02-13] (ang.).
- ↑ High-achievers suffering from 'Imposter Syndrome'. [dostęp 2015-08-03].
- ↑ Neil Gaiman’s commencement speech to the University of the arts graduating class of 2012 Philadelphia. (ang.).
- ↑ John Fisher: Tommy Cooper: Always Leave Them Laughing: The Definitive Biography of a Comedy Legend. Wyd. Reprint edition. Harper, 2007-05-01. ISBN 978-0-00-721511-9. [dostęp 2015-08-03]. (ang.).
- ↑ Jenna Goudreau: When Women Feel Like Frauds They Fuel Their Own Failures. [dostęp 2015-08-03].
- ↑ Emma Watson: I suffered from imposter syndrome after Harry Potter Now magazine 2011.
- ↑ TIME BANDITS. The New Yorker. [dostęp 2015-08-03].
- ↑ Langford, P., Clance, P. R: Impostor Phenomenon: Recent Research Findings Regarding Dynamics, Personality and Family Patterns and their Implications for Treatment. (ang.).
- ↑ Encyclopaedia of Multicultural Psychology. SAGE Publications, 2012.
- ↑ No, You're Not an Impostor. Science Careers. [dostęp 2015-08-03].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Elizabeth Cox, What is imposter syndrome and how can you combat it? (ang.), kanał „TED-Ed” na YouTube, 28 sierpnia 2018 [dostęp 2024-10-05].
