Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2019/12

Aktualnie na stronie głównej

Giętkojęzykowe – podrząd lądowych ssaków łożyskowych z rzędu włochaczy i grupy szczerbaków. Obejmuje rodziny mrówkojadowatych iotaz mrówkojadkowatych, licząc w sumie wedle starszych ujęć cztery, wedle nowszych 10 gatunków. Obejmuje zwierzęta żywiące się mrówkami i termitami, które wykształciły do tego liczne przystosowania. Większość żyje na drzewach, prócz naziemnego mrówkojada wielkiego. Zapis kopalny jest ubogi. Żyją w Ameryce od Meksyku do Argentyny. U giętkojęzykowych występuje opóźniona implantacja skutkująca ciążą przedłużoną, wobec czego po pół roku rodzi się pojedyncze młode. Przypomina ono osobnika dorosłego. Matka opiekuje się nim przez następne pół roku, karmiąc go swym mlekiem. Nie pozostawia go jednak w norze, której w przeciwieństwie do pancernikowców giętkojęzykowe nie kopią, tylko w dziupli, bądź pomiędzy gęstymi gałęziami drzew w przypadku gatunków nadrzewnych, bądź też w ogóle nie zostawia potomka bez opieki, nosząc go na swym grzbiecie, jak to czyni mrówkojad wielki. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

1 grudnia[edytuj kod]

Thomas Pesquet (ur. 27 lutego 1978 w Rouen) – francuski inżynier lotniczo-kosmiczny, pilot cywilny oraz kosmonauta Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Pracownik branży lotniczo-kosmicznej, wybrany do grupy kandydatów na astronautów ESA w maju 2009 roku. W listopadzie 2010 roku ukończył szkolenie podstawowe; następnie w ramach przygotowań przeszedł m.in. szkolenie speleologiczne ESA na Sardynii, trening w Gwiezdnym Miasteczku i szkolenia akwanautyczne u wybrzeży Florydy. Na pokładzie Sojuza MS-03 odwiedził Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), gdzie od listopada 2016 roku do czerwca 2017 roku prowadził misję Proxima. Podczas ponad pół roku na stacji Pesquet wykonał szereg eksperymentów (m.in. w zakresie telemedycyny i robotyki) oraz dwa spacery kosmiczne o łącznym czasie 12 h i 32 minut. Francuski kosmonauta stał się powszechnie znany we Francji, także dzięki mediom społecznościowym gdzie prowadził popularne profile. Znalazł się na czterech znaczkach pocztowych wypuszczonych przez francuską pocztę, został wybrany królem 134. karnawału w Nicei i występował na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu.

2 grudnia[edytuj kod]

Azerbejdżan na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 2010 – występ kadry sportowców reprezentujących Azerbejdżan na igrzyskach olimpijskich w Vancouver w 2010 roku. W kadrze znalazło się dwoje zawodników – kobieta i mężczyzna. Oboje wystąpili w slalomie i slalomie gigancie w narciarstwie alpejskim. Azerscy reprezentanci nie ukończyli slalomu, zostali sklasyfikowani tylko w slalomie gigancie. W rywalizacji kobiet Gaia Bassani Antivari zajęła 66. miejsce, a w rywalizacji mężczyzn Cedric Notz uplasował się na 79. pozycji. Chorążym reprezentacji Azerbejdżanu podczas ceremonii otwarcia igrzysk w Vancouver był wiceprzewodniczący Federacji Sportów Zimowych Azerbejdżanu, Fuad Quliyev, a podczas ceremonii zamknięcia rolę chorążego pełniła szefowa misji olimpijskiej, Könül Nurullayeva. Był to czwarty start reprezentacji Azerbejdżanu na zimowych igrzyskach olimpijskich i ósmy start olimpijski, wliczając w to letnie występy. Były to zarazem pierwsze zimowe igrzyska, podczas których w kadrze Azerbejdżanu nie znalazł się ani jeden reprezentant w łyżwiarstwie figurowym.

3 grudnia[edytuj kod]

Serpiny – nadrodzina białek o podobnej strukturze, zidentyfikowanych po raz pierwszy dzięki ich aktywności hamowania proteaz. Występują we wszystkich królestwach organizmów żywych. Akronim stanowiący ich nazwę ukuto, ponieważ pierwsze zidentyfikowane serpiny działały jako inhibitory proteaz serynowych przypominających chymotrypsynę. Znane są z niezwykłego mechanizmu działania, inhibicji nieodwracalnej. Doprowadzają proteazy do znacznej zmiany konformacji, niszcząc miejsce aktywne. Kontrastuje to z bardziej powszechnym mechanizmem inhibicji kompetycyjnej proteaz, w którym inhibitor przyłącza się do miejsca aktywnego enzymu i blokuje je. Hamowanie proteaz przez serpiny kontroluje szereg procesów biologicznych, jak krzepnięcie czy zapalenie, w efekcie czego białka te stanowią przedmiot badań medycznych. Ich unikalna zmiana konformacyjna czyni je także przedmiotem zainteresowania biologii strukturalnej i badań fałdowania białek. Mechanizm zmiany konformacyjnej daje pewne zalety, ale również i wady: geny serpin są podatne na mutacje, mogące skutkować serpinopatiami, jak niewłaściwe fałdowanie się białka czy tworzenie się nieaktywnych długołańcuchowych polimerów. Polimeryzacja serpin nie tylko ogranicza ilość dostępnego aktywnego inhibitora, ale również prowadzi do odkładania się polimerów, co skutkuje śmiercią komórki i dysfunkcją narządu.

4 grudnia[edytuj kod]

Profanum – polska grupa muzyczna wykonująca w początkowym okresie działalności black metal, a później prezentująca muzykę z gatunku ambient z wpływami industrialu. Zespół powstał w 1993 roku w Zielonej Górze z inicjatywy muzyków o pseudonimach: Geryon (muzyka, teksty), Vlad Ysengrimm (śpiew, teksty) oraz Lord Reyash (gitara basowa, śpiew). W 1994 roku nakładem własnym grupy ukazało się jej pierwsze wydawnictwo – demo zatytułowane Under the Black Wings of Emperor. W 1996 roku z inicjatywy muzyków powstała również grupa muzyczna Witchmaster wykonująca thrash/black metal. Od 1997 roku z zespołem współpracowała wytwórnia muzyczna Pagan Records. Do 2005 roku ukazało się sześć wydawnictw grupy, które cieszyły się uznaniem krytyków muzycznych, jednakże zespół nie prowadzi działalności koncertowej w związku z dużymi kosztami organizacyjnymi. Publikacje na temat grupy zamieszczano w czasopismach muzycznych. Od 2005 roku brak jest doniesień o działalności zespołu.

5 grudnia[edytuj kod]

FSO Syrena – rodzina polskich samochodów osobowych i dostawczych produkowanych w latach 1957–1972 przez Fabrykę Samochodów Osobowych w Warszawie, a od 1972 do 1983 przez Fabrykę Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej pod marką FSM Syrena. Decyzja o rozpoczęciu prac projektowych nad nowym polskim samochodem małolitrażowym została podjęta w maju 1953 roku przez ówczesne Prezydium Rządu. W czerwcu tego samego roku FSO otrzymała oficjalne zlecenie opracowania konstrukcji samochodu popularnego, wydane przez Ministerstwo Przemysłu Maszynowego oraz Centralny Zarząd Przemysłu Motoryzacyjnego. Według przyjętych założeń, w samochodzie, który otrzymał nazwę Syrena, należało w maksymalnym stopniu wykorzystać elementy konstrukcyjne modelu FSO Warszawa M20 zaś do napędu pojazdu przeznaczyć mały, rzędowy, dwucylindrowy silnik dwusuwowy. W sierpniu 1953 roku nastąpiło oficjalne rozpoczęcie prac konstrukcyjnych, a w grudniu tego samego roku został zaprezentowany pierwszy przedprototypowy egzemplarz. Łącznie wyprodukowano 521 311 egzemplarzy samochodu.

6 grudnia[edytuj kod]

Lotniskowce typu Jade – niemiecki typ składający się z dwóch statków pasażerskich, na rozkaz Kriegsmarine przeznaczonych w czasie II wojny światowej do przebudowy na pomocnicze lotniskowce. Statki zostały zwodowane jako „Gneisenau” oraz „Potsdam” w 1935 roku i w czasie pokoju operował nimi Norddeutscher Lloyd. Po wybuchu wojny zostały zarekwirowane przez Kriegsmarine jako transportowce i w maju 1942 roku sformułowano plany przekształcenia ich na lotniskowce. Statki nie były identyczne, ale na tyle podobne, że można było planować identyczną przebudowę, po której na lotniskowcach miało bazować dwanaście bombowców nurkujących Junkers Ju 87 oraz dwanaście myśliwców Messerschmitt Bf 109. „Gneisenau” i „Potsdam” zostały przemianowane odpowiednio na „Jade” i „Elbe”, prace na „Jade” nie zostały jednak rozpoczęte, a statek zatonął na minie. Przebudowę „Elbe” rozpoczęto w grudniu 1942 roku, ale zdołano jedynie usunąć wyposażenie pasażerskie do czasu wstrzymania prac w lutym 1943 roku; następnie statek przerobiony na okręt koszarowy w Gotenhafen został przejęty po zakończeniu wojny przez Wielką Brytanię.

7 grudnia[edytuj kod]

Zapomniana melodia – polska komedia muzyczna z 1938 roku w reżyserii Konrada Toma oraz Jana Fethkego, z trzema znanymi piosenkami – Ach, jak przyjemnie!, Już nie zapomnisz mnie i Panie Janie autorstwa Ludwika Starskiego do muzyki Henryka Warsa. Bohaterami filmu są zakochani w sobie pensjonarka Instytutu Dokształcającego dla Dziewcząt, Helenka Roliczówna (Helena Grossówna), oraz Stefan Frankiewicz (Aleksander Żabczyński). Młodzieniec śpiewa tytułową „zapomnianą melodię” (Już nie zapomnisz mnie), lecz gdy dochodzi do serii nieporozumień między parą, ich uczucie zamiera i zapominają słowa piosenki. Jednak szczęśliwie dochodzą do porozumienia, Stefan przypomina sobie tekst utworu, po czym zakochani żyją długo i szczęśliwie. Zapomniana melodia stała się sukcesem kasowym, a towarzyszące jej piosenki zostały szlagierami. Krytycy międzywojenni nie byli zgodni co do wartości filmu, większość pozytywnie odnosiła się do produkcji, jednak w prasie branżowej pojawiły się również recenzje bardzo negatywne. Po latach filmoznawcy przyznali Zapomnianej melodii status najlepszej komedii muzycznej II Rzeczypospolitej.

8 grudnia[edytuj kod]

Thomas Pesquet (ur. 27 lutego 1978 w Rouen) – francuski inżynier lotniczo-kosmiczny, pilot cywilny oraz kosmonauta Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Pracownik branży lotniczo-kosmicznej, wybrany do grupy kandydatów na astronautów ESA w maju 2009 roku. W listopadzie 2010 roku ukończył szkolenie podstawowe; następnie w ramach przygotowań przeszedł m.in. szkolenie speleologiczne ESA na Sardynii, trening w Gwiezdnym Miasteczku i szkolenia akwanautyczne u wybrzeży Florydy. Na pokładzie Sojuza MS-03 odwiedził Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS), gdzie od listopada 2016 roku do czerwca 2017 roku prowadził misję Proxima. Podczas ponad pół roku na stacji Pesquet wykonał szereg eksperymentów (m.in. w zakresie telemedycyny i robotyki) oraz dwa spacery kosmiczne o łącznym czasie 12 h i 32 minut. Francuski kosmonauta stał się powszechnie znany we Francji, także dzięki mediom społecznościowym gdzie prowadził popularne profile. Znalazł się na czterech znaczkach pocztowych wypuszczonych przez francuską pocztę, został wybrany królem 134. karnawału w Nicei i występował na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu.

9 grudnia[edytuj kod]

Georges Gilles de la Tourette (ur. 30 października 1857 w Saint-Gervais-les-Trois-Clochers, zm. 26 maja 1904 w Lozannie) – francuski neurolog. Studia medyczne rozpoczął w wieku zaledwie 16 lat na Uniwersytecie w Poitiers. Ukończył je z bardzo dobrymi wynikami w 1881 roku. Następnie przeniósł się do Paryża, gdzie uczył się w Salpêtrière u Jean-Martina Charcota. Tourette wydał trzytomowe dzieło poświęcone histerii i hipnozie , poświęcił tym zagadnieniom także wiele artykułów. W 1885 roku Tourette opisał objawy zespołu znanego dziś od jego nazwiska, używając określenia „maladie des tics”. Charcot pierwszy użył nazwy „choroby Gilles de la Tourette’a” na jego cześć. Było to wrodzone zaburzenie neurologiczne charakteryzujące się przede wszystkim występowaniem licznych tików ruchowych i werbalnych. Tourette opublikował też artykuł o histerii wśród żołnierzy niemieckiej armii, który rozgniewał Bismarcka, a także o niehigienicznych warunkach w szpitalach leżących nad Tamizą.

10 grudnia[edytuj kod]

Beskidenverein – niemiecka organizacja turystyki górskiej założona w 1893 roku. Była pierwszą organizacją działająca na terenie Beskidów. Wzorem była austriacka organizacja Alpenverein. Siedzibą główną miał zostać Frydek, ale ostatecznie ustanowiono ją w Morawskiej Ostrawie, a później przeniesiono ją do Cieszyna. Organizacyjnie BV składało się z samodzielnych sekcji, pomiędzy które podzielony został cały obszar zainteresowań. Członkami byli Niemcy mieszkający licznie na ówczesnym Śląsku austriackim oraz na północnych Morawach; celem było zagospodarowanie dla potrzeb turystycznych terenów od Łysej Góry na zachodzie po Babią Górę na wschodzie Beskidów. Głównym źródeł pozyskiwania funduszy było wsparcie finansowe ze strony niemieckich właścicieli ziemskich, niemieckiego mieszczaństwa oraz fabrykantów. Związek wspierali również materialnie oraz politycznie książęta cieszyńscy z linii Habsburgów – arcyksiążę Albrecht, a po jego śmierci arcyksiążę Fryderyk. Organizacja funkcjonowała do 1945 roku.

11 grudnia[edytuj kod]

Gerard Wodarz (ur. 10 sierpnia 1913 w Hajdukach Wielkich, zm. 8 listopada 1982 w Chorzowie) – polski piłkarz występujący na pozycji napastnika, reprezentant Polski w latach 1932–1939, uczestnik Igrzysk Olimpijskich 1936 oraz Mistrzostw Świata 1938, trener piłkarski, żołnierz Wehrmachtu i Polskich Sił Zbrojnych w okresie II wojny światowej. Przez znaczny okres trwania kariery związany był z Ruchem Chorzów. W 1926 roku rozpoczął treningi w zespole juniorów, w sezonie 1929 natomiast włączono go do kadry pierwszego zespołu. Występował w Ruchu do momentu wybuchu II wojny światowej i zdobył z nim pięciokrotnie mistrzostwo Polski. W latach 1939–1941 grał w utworzonym przez władze okupacyjne klubie Bismarckhütter SV. W czasie wojny podpisał trzecią listę narodowościową i został wcielony do Wehrmachtu. Stacjonował w tym czasie na terenach Holandii, Belgii oraz Francji. W 1944 roku trafił do niewoli, po czym jako jeniec zgłosił się do służby w Polskich Siłach Zbrojnych i otrzymał przydział do Sił Powietrznych. Wodarz był podoficerem–instruktorem wychowania fizycznego w bazie Newton, gdzie powrócił do gry w piłkę nożną w polskiej lotniczej drużynie RAF Newton Notts.

12 grudnia[edytuj kod]

Rayman 2: The Great Escape – komputerowa gra platformowa z 1999 roku według projektu Michela Ancela, wyprodukowana przez studio Ubisoft Montpellier i wydana przez Ubisoft. Główny bohater gry, Rayman, otrzymuje w niej zadanie uratowania swojego przyjaciela Globoxa – a zarazem całej baśniowej krainy zwanej Polaną Marzeń – przed armią najeźdźców zwanych Robo-Piratami pod wodzą admirała Brzytwobrodego. Rayman 2 jest trójwymiarową grą platformową, której mechanika polega między innymi na sprawnym poruszaniu się po platformach, pokonywaniu przeciwników oraz zdobywaniu świetlików zwanych Lumami. Rozgrywkę gracz obserwuje zza pleców sterowanej postaci, a sam jej design przypomina wcześniejsze trójwymiarowe gry platformowe w postaci Super Mario 64 oraz Banjo-Kazooie. Rayman 2 został pozytywnie przyjęty zarówno przez media franko-, jak i anglojęzyczne. Recenzenci chwalili jego stronę estetyczną, warsztat realizatorski oraz przystępność dla gracza w każdym wieku.

13 grudnia[edytuj kod]

Wróbel siwogłowy – gatunek ptaka z rodziny wróbli. Występuje w Afryce subsaharyjskiej z wyjątkiem jej południowej części. Południowa granica zasięgu przechodzi przez skrajnie północną Namibię, Botswanę oraz Zimbabwe. Długość ciała wynosi 14–15 cm, masa ciała 18–43 g. Systematyka gatunku jest sporna, trzy podgatunki z Afryki Wschodniej bywają uznawane za odrębne gatunki. Wróble siwogłowe współcześnie najpowszechniej występują w siedliskach ludzkich, a ich pierwotnym środowiskiem były otwarte zakrzewione tereny i trawiasta sawanna z rzadka porośnięta drzewami. Są to przeważnie towarzyskie ptaki, choć tryb życia różni się w poszczególnych częściach zasięgu. Żywią się głównie ziarnem, również zbóż, a wśród ludzi również odpadkami. Okres lęgowy współwystępuje z opadami deszczu. Po około 16 dniach wysiadywania zazwyczaj klują się 3 lub 4 młode. IUCN uznaje wróbla siwogłowego za gatunek najmniejszej troski nieprzerwanie od 1988 roku. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji za stabilny ze względu na brak dowodów na spadek liczebności populacji czy istnienie znaczących zagrożeń.

14 grudnia[edytuj kod]

Nikołaj Iwanienko (ur. ok. 1827, zm. po 1910) – działacz państwowy Imperium Rosyjskiego, gubernator kielecki i wicegubernator siedlecki. Karierę urzędniczą rozpoczął w rodzinnej guberni połtawskiej w 1857 roku. Został wówczas dyrektorem gubernialnego oddziału Komitetu Opieki nad Więźniami. Tydzień później otrzymał posadę urzędnika do pisma w kancelarii marszałka szlachty w powiecie perejasławskim. Po pięciu latach, w 1862 roku, został kandydatem do sądu tegoż powiatu na urząd sędziowski. W 1864 roku Nikołaj Iwanienko został przeniesiony do Królestwa Polskiego, podporządkowano go Lubelskiej Komisji do spraw Włościańskich. W 1878 roku zastąpił Aleksandra Pietrowa na stanowisku wicegubernatora siedleckiego. Urząd ten sprawował do lipca 1884 roku, kiedy to na stanowisku zastąpił go Michaił Majlewski. Z guberni siedleckiej Nikołaj Iwanienko został przeniesiony do Kielc, gdzie został gubernatorem. W 1897 roku podał się do dymisji, ze względu na zły stan zdrowia.

15 grudnia[edytuj kod]

Parasaurolophini – wymarłe plemię dinozaurów, ornitopodów z rodziny hadrozaurów i podrodziny lambeozaurów. Do ich najbliższych krewnych należą Lambeosaurini. Obejmuje dwóch pewnych przedstawicieli: amerykańskiego parazaurolofa oraz azjatyckiego charonozaura. Spór dotyczy zaliczenia do niej pirenejskich Arenysaurus i Blasisaurus. Obejmuje duże kaczodziobe z wydrążonymi grzebieniami na głowie, żyjące w kredzie późnej. Wśród cech diagnostycznych Parasaurolophini zalicza się między innymi budowę językowatego kształtu, pogrubionej w kierunku grzbietowo-brzusznym powierzchni stawowej nosowej kości czołowej. Powierzchnia ta przedłuża się w kierunku grzbietowo-tylnym, u zwierząt dorosłych aż do nawisu nad kością ciemieniową. Z kolei powierzchnia ektokranialna na tej samej kości była spłaszczona dziobowo-ogonowo. Iloraz jej długości do szerokości wynosi poniżej 0,4. Natomiast – wydawałoby się – charakterystyczna kość ciemieniowa, nie sięgająca potylicy, występowała także u innych Lambeosaurinae, jak Arenysaurus.

16 grudnia[edytuj kod]

ORP Żubr – polski trałowiec bazowy z okresu zimnej wojny, jeden z trzech zbudowanych na radzieckiej licencji trałowców proj. 254K. Okręt został zwodowany w czerwcu 1956 roku w Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go w grudniu tego roku. Załoga okrętu składała się z 77 oficerów, podoficerów i marynarzy. Trałowiec otrzymał nazwę pochodzącą od zwierzęcia lądowego – żubra, łamiąc zasady dotychczasowego nazewnictwa okrętów tej klasy w Marynarce Wojennej, nawiązujące do ptaków i zwierząt morskich. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakami burtowymi T-61 oraz 601, większą część służby spędziła w 12. Dywizjonie Trałowców Bazowych 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Okręt został skreślony z listy floty po ponad 30-letnim okresie użytkowania w marcu 1987 roku, a następnie złomowany.

17 grudnia[edytuj kod]

U-2 – niemiecki okręt podwodny typu IIA, służący w Kriegsmarine w dwudziestoleciu międzywojennym i podczas II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób. U-2 został zwodowany 1 lipca 1935 roku i 25 lipca tego samego roku został przyjęty w skład Kriegsmarine. Przez większość służby pełnił rolę szkoleniowo-treningową, w marcu i w kwietniu 1940 roku wziął jednak udział w operacji Hartmut. Nie zatopił żadnej jednostki przeciwnika, i po zakończeniu kampanii norweskiej został ponownie skierowany do działań szkoleniowych, które prowadził z Piławy. 8 kwietnia 1944 roku zatonął w wyniku kolizji z trawlerem rybackim Helmi Söhle. W wyniku katastrofy, zginęło 17 z 18 członków załogi okrętu. Jednostka została wydobyta i służyła jako rezerwuar części zamiennych.

18 grudnia[edytuj kod]

Tatsuta – krążownik lekki japońskiej Cesarskiej Marynarki Wojennej z okresu międzywojennego i II wojny światowej. Był niewielkim krążownikiem typu Tenryū – pierwszego typu krążowników lekkich marynarki japońskiej, składającego się z dwóch okrętów. Główne uzbrojenie stanowiły cztery działa kalibru 140 mm i sześć wyrzutni torpedowych. Jego wyporność standardowa wynosiła 3230 ts. Napędzały go turbiny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości do 33 węzłów. Wszedł do służby w 1919 roku; w latach 30. służył podczas japońskiej interwencji w Chinach. Brał aktywny udział w początkowym okresie działań II wojny światowej na Pacyfiku w latach 1941–1942, głównie w bitwie o Wake oraz działaniach w rejonie Wysp Salomona i Nowej Gwinei. Od 1943 roku przesunięty do zadań ćwiczebnych oraz transportowych; został zatopiony 13 marca 1944 roku przez amerykański okręt podwodny USS Sand Lance – zginęło 26 członków załogi, a 10 zostało rannych.

19 grudnia[edytuj kod]

Lista lotniskowców warsztatowych Royal Navy – Royal Navy zbudowała trzy lotniskowce-okręty warsztatowe samolotów dla swojej Fleet Air Arm przed i w czasie II wojny światowej. Kryzys abisyński zademonstrował Admiralicji potrzebę posiadania okrętu pomocniczego, który mógłby wspierać klasyczne lotniskowce, w taki sposób jak okręty-bazy stanowiły wsparcie dla okrętów podwodnych i niszczycieli. Budowę pierwszego okrętu rozpoczęto przed wybuchem II wojny światowej w 1939 roku. HMS Unicorn był pierwszym okrętem zbudowanym dla którejkolwiek marynarki, który mógł przeprowadzić pełny zakres obsługi samolotu i jego remontu oraz prowadzić normalne operacje lotnicze z pokładu lotniczego. Unicorn udowodnił w czasie służby, że jest przydatną jednostką, więc Admiralicja zdecydowała się zmienić przeznaczenie dwóch znajdujących się w budowie lekkich lotniskowców . W przeciwieństwie do Unicorna, na pokładzie Perseusa i Pioneera nie można było wylądować samolotem – te musiały być dostarczone na pokład dźwigami. Po latach służby, wszystkie trzy okręty zostały sprzedane na złom w latach 50. XX wieku.

20 grudnia[edytuj kod]

SMS ''Monarch'' – pancernik obrony wybrzeża zbudowany dla Austro-Węgierskiej Marynarki Wojennej w latach 90. XIX wieku. Był głównym okrętem z typu Monarch. Po wejściu do służby, SMS Monarch i dwa pozostałe okręty z tego typu odbyły kilka rejsów treningowych po Morzu Śródziemnym w pierwszych latach XX wieku. „Monarch” oraz jego siostrzane okręty tworzyły I Dywizjon Okrętów Marynarki Austro-Węgier, dopóki nie zostały zastąpione przez przeddrednoty typu Habsburg na przełomie wieku. W 1906 roku trzy okręty typu Monarch zostały przeniesione do rezerwy i były przywracane do służby liniowej jedynie podczas corocznych manewrów treningowych. Po wybuchu I wojny światowej okręty zostały przywrócone do służby i utworzyły V Dywizjon Okrętów. W sierpniu 1914 roku dywizjon został wysłany do Kotoru w celu ostrzelania francuskiej i czarnogórskiej artylerii, która atakowała tamtejszy port. Monarch pozostał tam do końca wojny. Okręt został wycofany ze służby na początku 1918 roku i został przerobiony na hulk mieszkalny dla załóg niemieckich U-Bootów. W 1920 roku okręt został przekazany Wielkiej Brytanii ze względu na ustalenia podjęte na konferencji pokojowej w Paryżu.

21 grudnia[edytuj kod]

Krakus – polski holownik portowy Marynarki Wojennej z okresu międzywojennego i powojennego, jednostka bliźniacza holownika „Wanda”. Zbudowany w Finlandii w 1919 roku, został zakupiony przez Polskę z przeznaczeniem dla Marynarki Wojennej i wszedł do służby w 1920 roku. W 1921 roku zostały przydzielone do portu w Pucku, podporządkowane Dowództwu Obrony Wybrzeża w Pucku. Dzięki niewielkiemu zanurzeniu dobrze sprawdzał się na płytkich wodach Zatoki Puckiej i pomagał przy pogłębianiu wejścia do portu oraz przekopu Depka. W chwili wybuchu II wojny światowej holownik podporządkowany był Dowództwu Obrony Wybrzeża z siedzibą w Helu. We wrześniu 1939 roku został zdobyty przez Niemców i oddany do służby w Kriegsmarine pod nazwą „Kielau”. Po wojnie odzyskany, służył nadal w Marynarce Wojennej pod pierwotną nazwą, a następnie jako BG-5 oraz H-5. W toku służby przebudowany z napędu parowego na motorowy; skasowany w 1959 roku.

22 grudnia[edytuj kod]

Medalistki igrzysk olimpijskich w hokeju na lodzie – lista zawodniczek i reprezentacji, które przynajmniej raz zdobyły medal zimowych igrzysk olimpijskich w hokeju na lodzie kobiet. Rywalizacja kobiet jest obecna w programie olimpijskim od igrzysk w Nagano w 1998 roku – dla porównania turnieje mężczyzn są rozgrywane od 1920 roku, kiedy to wówczas hokej na lodzie znajdował się w programie letnich igrzysk w Antwerpii. Pierwszymi mistrzyniami olimpijskimi w hokeju na lodzie zostały zawodniczki ze Stanów Zjednoczonych, kolejne cztery turnieje wygrały reprezentantki Kanady, a następnie ponownie triumfowały Amerykanki. Na pierwszym miejscu w klasyfikacji państw plasuje się Kanada – 4 złote i 2 srebrne medale, a na drugim Stany Zjednoczone – 2 złote, 3 srebrne i 1 brązowy medal. Obie reprezentacje stawały na podium olimpijskim na wszystkich zimowych igrzyskach. Medale zdobywały jeszcze reprezentantki Szwecji – 1 srebrny i 1 brązowy, Finlandii – 3 brązowe oraz Szwajcarii – 1 brązowy.

23 grudnia[edytuj kod]

Jadar Radom – polski klub siatkarski z Radomia, istniejący w latach 2003–2011. W sezonie 2003/2004 Jadar zajął miejsce ligowe zlikwidowanych z powodu zadłużeń finansowych Czarnych Radom, przejmując ich drużynę i grupy młodzieżowe. Swoimi symbolami i nazwą zespół promował jedynie sponsorującą go firmę Jadar. W 2006 roku zawodnicy Jadaru wywalczyli awans do Polskiej Ligi Siatkówki. Tuż przed startem w najwyższej klasie ligowej klub przekształcił się w sportową spółkę akcyjną, przyjmując nazwę Jadar Sport S.A. Radom. Największym osiągnięciem radomian było zajęcie 7. miejsca w klasyfikacji końcowej rozgrywek Polskiej Ligi Siatkarskiej w sezonie 2006/2007. W 2010 roku właściciel klubu sprzedał miejsce w ekstraklasie AZS Politechnice Warszawskiej. W czerwcu 2011 roku miejsce Jadaru w I lidze przejął KPS Siedlce, który w zamian za to przez dwa kolejne sezony występował pod nazwą KPS Jadar Siedlce.

24 grudnia[edytuj kod]

Oskar Veldeman (ur. 8 grudnia 1912 w Viljandi, zm. 24 grudnia 1942 w obwodzie gorkowskim) – estoński skoczek narciarski, motocyklista oraz dziennikarz sportowy. Medalista mistrzostw kraju w skokach narciarskich i żużlu na długim torze. Uczestnik Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 1938. Pionier skoków narciarskich w Estonii – pierwszy mistrz kraju, pierwszy estoński skoczek narciarski uczestniczący w mistrzostwach świata i wielokrotny rekordzista kraju w długości skoku. Veldeman sprzeciwiał się zajęciu Estonii przez Związek Radziecki. 3 września 1940 roku został aresztowany pod zarzutem przywództwa nad kontrrewolucyjnymi organizacjami młodzieżowymi, drukowanie i rozpowszechnianie antyradzieckich materiałów oraz udział w antyradzieckich demonstracjach. Został skazany na 10 lat obozu pracy i wywieziony w wagonie bydlęcym do obozu w obwodzie gorkowskim. 24 grudnia 1942 roku zginął w nim podczas pracy, przygnieciony ściętym drzewem.

25 grudnia[edytuj kod]

Bogusław Bijak (ur. 9 czerwca 1930 w Ożarowie, zm. 28 sierpnia 2011 w Warszawie) – polski duchowny rzymskokatolicki z archidiecezji warszawskiej. Przez wiele lat w tutejszej kurii był notariuszem i dyrektorem Wydziału Duszpasterstwa. Na potrzeby duszpasterstwa lokalnego zaadaptował pracownię w podziemiach kurii przy ulicy Miodowej, w której były drukowane potrzebne materiały. Pracownia była zbyt mała i kilka lat później wybudował w ogrodach prymasowskich nową drukarnię. Angażował się w pracę wśród młodzieży oraz prowadził rekolekcje dla warszawskich grup oazowych. Od 1980 roku był związany z parafią św. Anny w Wilanowie, gdzie był wikariuszem i administratorem, następnie proboszczem, a w ostatnich latach życia rezydentem. W latach 2005–2006 był pierwszym proboszczem parafii Opatrzności Bożej w Wilanowie. Przez kilka dekad współpracował z ruchem ludowym doprowadzając m.in. do reaktywacji w 1989 roku Polskiego Stronnictwa Ludowego.

26 grudnia[edytuj kod]

Lista lotniskowców warsztatowych Royal Navy – Royal Navy zbudowała trzy lotniskowce-okręty warsztatowe samolotów dla swojej Fleet Air Arm przed i w czasie II wojny światowej. Kryzys abisyński zademonstrował Admiralicji potrzebę posiadania okrętu pomocniczego, który mógłby wspierać klasyczne lotniskowce, w taki sposób jak okręty-bazy stanowiły wsparcie dla okrętów podwodnych i niszczycieli. Budowę pierwszego okrętu rozpoczęto przed wybuchem II wojny światowej w 1939 roku. HMS Unicorn był pierwszym okrętem zbudowanym dla którejkolwiek marynarki, który mógł przeprowadzić pełny zakres obsługi samolotu i jego remontu oraz prowadzić normalne operacje lotnicze z pokładu lotniczego. Unicorn udowodnił w czasie służby, że jest przydatną jednostką, więc Admiralicja zdecydowała się zmienić przeznaczenie dwóch znajdujących się w budowie lekkich lotniskowców . W przeciwieństwie do Unicorna, na pokładzie Perseusa i Pioneera nie można było wylądować samolotem – te musiały być dostarczone na pokład dźwigami. Po latach służby, wszystkie trzy okręty zostały sprzedane na złom w latach 50. XX wieku.

27 grudnia[edytuj kod]

SMS Monarch – pancernik obrony wybrzeża zbudowany dla Austro-Węgierskiej Marynarki Wojennej w latach 90. XIX wieku. Był głównym okrętem z typu Monarch. Po wejściu do służby, SMS Monarch i dwa pozostałe okręty z tego typu odbyły kilka rejsów treningowych po Morzu Śródziemnym w pierwszych latach XX wieku. Monarch oraz jego siostrzane okręty tworzyły I Dywizjon Okrętów Marynarki Austro-Węgier, dopóki nie zostały zastąpione przez przeddrednoty typu Habsburg na przełomie wieku. W 1906 roku trzy okręty typu Monarch zostały przeniesione do rezerwy i były przywracane do służby liniowej jedynie podczas corocznych manewrów treningowych. Po wybuchu I wojny światowej okręty zostały przywrócone do służby i utworzyły V Dywizjon Okrętów. W sierpniu 1914 roku dywizjon został wysłany do Kotoru w celu ostrzelania francuskiej i czarnogórskiej artylerii, która atakowała tamtejszy port. Monarch pozostał tam do końca wojny. Okręt został wycofany ze służby na początku 1918 roku i został przerobiony na hulk mieszkalny dla załóg niemieckich U-Bootów. W 1920 roku okręt został przekazany Wielkiej Brytanii ze względu na ustalenia podjęte na konferencji pokojowej w Paryżu.

28 grudnia[edytuj kod]

Krakus – polski holownik portowy Marynarki Wojennej z okresu międzywojennego i powojennego, jednostka bliźniacza holownika Wanda. Zbudowany w Finlandii w 1919 roku, został zakupiony przez Polskę z przeznaczeniem dla Marynarki Wojennej i wszedł do służby w 1920 roku. W 1921 roku zostały przydzielone do portu w Pucku, podporządkowane Dowództwu Obrony Wybrzeża w Pucku. Dzięki niewielkiemu zanurzeniu dobrze sprawdzał się na płytkich wodach Zatoki Puckiej i pomagał przy pogłębianiu wejścia do portu oraz przekopu Depka. W chwili wybuchu II wojny światowej holownik podporządkowany był Dowództwu Obrony Wybrzeża z siedzibą w Helu. We wrześniu 1939 roku został zdobyty przez Niemców i oddany do służby w Kriegsmarine pod nazwą Kielau. Po wojnie odzyskany, służył nadal w Marynarce Wojennej pod pierwotną nazwą, a następnie jako BG-5 oraz H-5. W toku służby przebudowany z napędu parowego na motorowy; skasowany w 1959 roku.

29 grudnia[edytuj kod]

Medalistki igrzysk olimpijskich w hokeju na lodzie – lista zawodniczek i reprezentacji, które przynajmniej raz zdobyły medal zimowych igrzysk olimpijskich w hokeju na lodzie kobiet. Rywalizacja kobiet jest obecna w programie olimpijskim od igrzysk w Nagano w 1998 roku – dla porównania turnieje mężczyzn są rozgrywane od 1920 roku, kiedy to wówczas hokej na lodzie znajdował się w programie letnich igrzysk w Antwerpii. Pierwszymi mistrzyniami olimpijskimi w hokeju na lodzie zostały zawodniczki ze Stanów Zjednoczonych, kolejne cztery turnieje wygrały reprezentantki Kanady, a następnie ponownie triumfowały Amerykanki. Na pierwszym miejscu w klasyfikacji państw plasuje się Kanada – 4 złote i 2 srebrne medale, a na drugim Stany Zjednoczone – 2 złote, 3 srebrne i 1 brązowy medal. Obie reprezentacje stawały na podium olimpijskim na wszystkich zimowych igrzyskach. Medale zdobywały jeszcze reprezentantki Szwecji – 1 srebrny i 1 brązowy, Finlandii – 3 brązowe oraz Szwajcarii – 1 brązowy.

30 grudnia[edytuj kod]

Jadar Radom – polski klub siatkarski z Radomia, istniejący w latach 2003–2011. W sezonie 2003/2004 Jadar zajął miejsce ligowe zlikwidowanych z powodu zadłużeń finansowych Czarnych Radom, przejmując ich drużynę i grupy młodzieżowe. Swoimi symbolami i nazwą zespół promował jedynie sponsorującą go firmę Jadar. W 2006 roku zawodnicy Jadaru wywalczyli awans do Polskiej Ligi Siatkówki. Tuż przed startem w najwyższej klasie ligowej klub przekształcił się w sportową spółkę akcyjną, przyjmując nazwę Jadar Sport S.A. Radom. Największym osiągnięciem radomian było zajęcie 7. miejsca w klasyfikacji końcowej rozgrywek Polskiej Ligi Siatkarskiej w sezonie 2006/2007. W 2010 roku właściciel klubu sprzedał miejsce w ekstraklasie AZS Politechnice Warszawskiej. W czerwcu 2011 roku miejsce Jadaru w I lidze przejął KPS Siedlce, który w zamian za to przez dwa kolejne sezony występował pod nazwą KPS Jadar Siedlce.

31 grudnia[edytuj kod]

Oskar Veldeman (ur. 8 grudnia 1912 w Viljandi, zm. 24 grudnia 1942 w obwodzie gorkowskim) – estoński skoczek narciarski, motocyklista oraz dziennikarz sportowy. Medalista mistrzostw kraju w skokach narciarskich i żużlu na długim torze. Uczestnik Mistrzostw Świata w Narciarstwie Klasycznym 1938. Pionier skoków narciarskich w Estonii – pierwszy mistrz kraju, pierwszy estoński skoczek narciarski uczestniczący w mistrzostwach świata i wielokrotny rekordzista kraju w długości skoku. Veldeman sprzeciwiał się zajęciu Estonii przez Związek Radziecki. 3 września 1940 roku został aresztowany pod zarzutem przywództwa nad kontrrewolucyjnymi organizacjami młodzieżowymi, drukowanie i rozpowszechnianie antyradzieckich materiałów oraz udział w antyradzieckich demonstracjach. Został skazany na 10 lat obozu pracy i wywieziony w wagonie bydlęcym do obozu w obwodzie gorkowskim. 24 grudnia 1942 roku zginął w nim podczas pracy, przygnieciony ściętym drzewem.