Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2020/03

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Aktualnie na stronie głównej Widzący – tytuł kościelny używany w wyznaniach zaliczanych do ruchu świętych w dniach ostatnich. Osadzony w mormońskich pismach świętych, ukształtował się również pod wpływem praktyk magicznych, którymi parała się rodzina twórcy mormonizmu. Odnosi się do osoby obdarzonej przez Boga szczególnym darem duchowego widzenia. Przyznawany różnym grupom oraz jednostkom, najczęściej wiązany jednak z Pierwszym Prezydium oraz Kworum Dwunastu Apostołów Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Zapisał się w mormońskim folklorze. Jako integralna część mormońskiej historii występuje w różnych denominacjach ruchu świętych w dniach ostatnich. Występuje jednocześnie w rozlicznych grupach łączonych z mormońskim fundamentalizmem, w tym w Prawdziwym i Żywym Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Końca oraz w Fundamentalistycznym Kościele Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich. Czytaj więcej…


Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2009: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2010: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2011: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2012: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2013: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2014: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2015: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2016: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2017: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2018: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2019: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2020: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2021: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2022: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
2023: styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwieclipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień


1 marca[edytuj kod]

Atticus Finch – fikcyjna postać literacka, główny bohater uznawanej za arcydzieło światowej literatury powieści obyczajowej Zabić drozda autorstwa nagrodzonej Pulitzerem amerykańskiej pisarki Harper Lee. Finch jest owdowiałym prawnikiem z fikcyjnego miasteczka Maycomb w stanie Alabama i ojcem dwójki dzieci. Postać Fincha była wzorowana na ojcu pisarki Amasie Colemanie Lee, który był redaktorem naczelnym The Monroe Journal oraz adwokatem. Podobnie jak Finch, reprezentował on dwóch młodych czarnoskórych oskarżonych o morderstwo w szeroko nagłośnionym procesie karnym w 1919 roku. Magazyn literacki Book sklasyfikował Atticusa Fincha na 7. miejscu w przygotowanym przez siebie zestawieniu The 100 Best Characters in Fiction Since 1900. W czerwcu 2003 roku American Film Institute uznał Fincha za największego bohatera w historii kina. Gregory Peck, odtwarzający postać Atticusa Fincha w filmowej ekranizacji, został laureatem nagrody Akademii Filmowej w kategorii dla najlepszego aktora pierwszoplanowego podczas 35. ceremonii rozdania statuetek w 1963 roku.

2 marca[edytuj kod]

Kayah (ur. 5 listopada 1967 w Warszawie) – polska wokalistka, autorka tekstów, producentka muzyczna, prezenterka radiowa oraz osobowość telewizyjna. Członkini Rady Polskiej Fundacji Muzycznej, założycielka wytwórni płytowej Kayax. Karierę muzyczną zaczęła w 1984 roku współpracą z m.in. Kostkiem Joriadisem. Dwa lata później z zespołem Tilt nagrała utwór Mówię ci, że.... W 1988 roku zadebiutowała w Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu piosenką Córeczko chciałabym, żebyś była chłopcem i wydano jej debiutancki studyjny album solowy zatytułowany Kayah. W latach 90. znów nagrywała jako wokalistka drugoplanowa aby z sukcesem powrócić z własnymi płytami: Kamień i Zebra. W 1999 roku w duecie z Goranem Bregoviciem osiągnęła kolejny komercyjny sukces albumem Kayah i Bregović, kontynuowany dalszymi solowymi albumami JakaJaKayah oraz Stereo typ. W 2001 roku z Tomaszem Grewlińskim założyła wytwórnię płytową i agencję koncertową Kayax, która m.in. wydała debiutanckie albumy Krzysztofa Kiljańskiego i Marii Peszek. Laureatka licznych nagród, w tym „Fryderyków” oraz Superjedynek.

3 marca[edytuj kod]

Pogrom w Kowniepogrom ludności żydowskiej w Kownie przeprowadzony z niemieckiej inspiracji przez litewskich nacjonalistów w dniach 2529 czerwca 1941 roku, niedługo po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i rozpoczęciu okupacji miasta przez III Rzeszę. Konsekwencją sowieckiej okupacji Litwy w latach 1940–1941 był gwałtowny wzrost nastrojów antysemickich. Fakt ten wykorzystały niemieckie służby bezpieczeństwa, które po rozpoczęciu inwazji na ZSRR starały się podżegać ludność okupowanych przez Sowietów terytoriów do wystąpień antyżydowskich. Funkcjonariusze Einsatzgruppen, którzy wkroczyli do Kowna 25 czerwca 1941 roku, w krótkim czasie zorganizowali litewską bojówkę, która we współpracy z innymi formacjami litewskich „partyzantów” oraz niektórymi mieszkańcami miasta przystąpiła do mordowania Żydów i grabienia ich własności. Ofiarą kilkudniowych zamieszek padło 3,8 tys. kowieńskich Żydów. Był to jeden z największych pogromów urządzonych latem 1941 roku w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Czerwcowy pogrom poprzedził utworzenie kowieńskiego getta i masowe egzekucje Żydów w fortach Twierdzy Kowno.

4 marca[edytuj kod]

Cyklon Idaicyklon tropikalny, który w marcu 2019 roku nawiedził południowo-wschodnią Afrykę. Był jednym z najtragiczniejszych w skutkach tego typu zjawisk atmosferycznych notowanych w Afryce i całej półkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia w Mozambiku, Zimbabwe oraz Malawi i 1007 ofiar śmiertelnych. Idai przyniósł silne wiatry i wywołał wielkie powodzie, powodując śmierć 602 osób w Mozambiku, 344 w Zimbabwe, 60 w Malawi oraz 1 na Madagaskarze; więcej niż 3 miliony innych zostało dotkniętych przez żywioł. Katastrofalne w skutkach szkody powstały w mieście Beira i w jego okolicy w środkowo-wschodnim Mozambiku. Wraz z pojawieniem się cyklonu rozwinął się poważny kryzys humanitarny – na obszarze Mozambiku i Zimbabwe setki tysięcy osób potrzebowało pilnej pomocy. W pierwszym z tych państw ratownicy zmuszeni byli pozwolić umrzeć części poszkodowanych, by uratować innych. Szkody w infrastrukturze spowodowane cyklonem Idai na obszarze dotkniętych kataklizmem krajów oszacowano na co najmniej 1 miliard USD, co oznacza, że był to najbardziej kosztowny cyklon tropikalny w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego.

5 marca[edytuj kod]

Little Big Adventurekomputerowa przygodowa gra akcji wyprodukowana przez francuskie studio Adeline Software International i wydana w 1994 roku przez Electronic Arts. Bohaterem gry jest Twinsen, człekokształtny stwór, który doświadczył proroctwa zwiastującego zagładę jego planety. Twinsen zostaje umieszczony w zakładzie psychiatrycznym przez klony doktora FunFrocka, tyrana sprawującego totalitarną władzę nad planetą. Wydostawszy się z zakładu, Twinsen próbuje obalić FunFrocka i przywrócić równowagę w przyrodzie, którą tyran próbuje zaburzyć celem uzyskania zdolności porównywalnych bóstwu. Akcja toczy się w dwuwymiarowym, izometrycznym środowisku zamieszkanym przez trójwymiarowe postacie. Dysponując czterema trybami sterowania swoim bohaterem, gracz może wdawać się w konwersacje z postaciami niezależnymi, zbierać przedmioty potrzebne do dalszego postępu, jak również prowadzić walkę z wrogo nastawionymi postaciami. Little Big Adventure została wyreżyserowana przez Frédéricka Raynala. Po ponadrocznym okresie produkcyjnym, gra spotkała się z pozytywnymi ocenami krytyków, którzy doceniali przede wszystkim jej oprawę audiowizualną, sceptycznie natomiast odnosili się do warstwy fabularnej. Gra odniosła również sukces komercyjny.

6 marca[edytuj kod]

Solaris Bus & Coach – polski producent autobusów miejskich i międzymiastowych, trolejbusów, tramwajów oraz dawniej autokarów turystycznych. Główną siedzibę i zakład produkcyjny posiada w Bolechowie-Osiedlu, ponadto zakłady w Środzie Wielkopolskiej i Poznaniu. Największy producent autobusów miejskich na rynku polskim i jeden z czołowych na rynku europejskim. Wywodzi się z powstałego w 1994 roku przedsiębiorstwa Neoplan Polska. W 1996 roku otwarto zakład produkcyjny w Bolechowie-Osiedlu, a datę tę przyjmuje się za początek historii przedsiębiorstwa. W 1999 roku miała miejsce premiera pierwszego autobusu miejskiego pod marką Solaris – Solarisa Urbino 12. W 2001 roku zmieniono nazwę spółki na Solaris Bus & Coach Sp. z o.o., a w 2005 roku przekształcono ją w spółkę akcyjną. Spółka nie jest notowana na giełdzie. Autobusy miejskie Solaris są oferowane w wielu konfiguracjach napędu, wielkości i typu nadwozia. W 2006 roku Solaris jako pierwszy na świecie producent wprowadził na rynek europejski seryjnie produkowany autobus z napędem hybrydowym Solaris Urbino 18 hybrid.

7 marca[edytuj kod]

Krążowniki pancernopokładowe typu Chikuma – seria japońskich krążowników z okresu I wojny światowej oraz okresu międzywojennego, obejmująca trzy okręty: Chikuma, Hirato oraz Yahagi. Zaprojektowane i zbudowane w Japonii, weszły do służby w 1912 roku. Były pierwszymi krążownikami o napędzie turbinowym w marynarce japońskiej i jej ostatnimi krążownikami pancernopokładowymi. Cechą wyróżniającą w chwili ich wejścia do służby było silne jednolite uzbrojenie główne, składające się z 8 armat kalibru 152 mm. Ich wyporność standardowa wynosiła 4400 ts; rozwijały szybkość ponad 26 węzłów. Uczestniczyły w działaniach I wojny światowej, patrolując i osłaniając linie żeglugowe. W latach 20. stacjonowały na wodach chińskich. Zostały przeniesione do rezerwy na początku lat 30. i ostatecznie wycofane ze służby do 1940 roku, przed przystąpieniem Japonii do kolejnej wojny światowej.

8 marca[edytuj kod]

Pasażerka – czarno-biały polski film fabularny z 1963 roku w reżyserii Andrzeja Munka, jest adaptacją słuchowiska Zofii Posmysz Pasażerka z kabiny 45 z 1959 roku oraz późniejszego widowiska telewizyjnego z 1960 roku. Akcja podzielona jest na dwie części: współczesną, w której podczas rejsu transatlantyckiego była nadzorczyni SS Liza (Aleksandra Śląska) dostrzega swoją dawną więźniarkę Martę (Anna Ciepielewska), oraz rozgrywającą się w czasie II wojny światowej w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, w której odbywa się pojedynek psychologiczny między Lizą a Martą. Pasażerka jest ostatnim, nieukończonym filmem Munka, który zginął w wypadku samochodowym 20 września 1961 roku, a obróbki pozostawionego przezeń materiału filmowego podjął się jego współpracownik Witold Lesiewicz. Zmontowany film został bardzo dobrze przyjęty przez krytyków i uhonorowany wyróżnieniem specjalnym oraz nagrodą FIPRESCI na 17. MFF w Cannes. W 1964 roku Pasażerka stała się oficjalnym polskim kandydatem do rywalizacji o 37. Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego, jednak nie weszła do ścisłej czołówki nominowanych filmów. Jest ostatnim filmem zaliczanym do polskiej szkoły filmowej.

9 marca[edytuj kod]

Kayah (ur. 5 listopada 1967 w Warszawie) – polska wokalistka, autorka tekstów, producentka muzyczna, prezenterka radiowa oraz osobowość telewizyjna. Członkini Rady Polskiej Fundacji Muzycznej, założycielka wytwórni płytowej Kayax. Karierę muzyczną zaczęła w 1984 roku współpracą z m.in. Kostkiem Joriadisem. Dwa lata później z zespołem Tilt nagrała utwór Mówię ci, że.... W 1988 roku zadebiutowała w Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu piosenką Córeczko chciałabym, żebyś była chłopcem i wydano jej debiutancki studyjny album solowy zatytułowany Kayah. W latach 90. znów nagrywała jako wokalistka drugoplanowa aby z sukcesem powrócić z własnymi płytami: Kamień i Zebra. W 1999 roku w duecie z Goranem Bregoviciem osiągnęła kolejny komercyjny sukces albumem Kayah i Bregović, kontynuowany dalszymi solowymi albumami JakaJaKayah oraz Stereo typ. W 2001 roku z Tomaszem Grewlińskim założyła wytwórnię płytową i agencję koncertową Kayax, która m.in. wydała debiutanckie albumy Krzysztofa Kiljańskiego i Marii Peszek. Laureatka licznych nagród, w tym „Fryderyków” oraz Superjedynek.

10 marca[edytuj kod]

Pogrom w Kowniepogrom ludności żydowskiej w Kownie przeprowadzony z niemieckiej inspiracji przez litewskich nacjonalistów w dniach 2529 czerwca 1941 roku, niedługo po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i rozpoczęciu okupacji miasta przez III Rzeszę. Konsekwencją sowieckiej okupacji Litwy w latach 1940–1941 był gwałtowny wzrost nastrojów antysemickich. Fakt ten wykorzystały niemieckie służby bezpieczeństwa, które po rozpoczęciu inwazji na ZSRR starały się podżegać ludność okupowanych przez Sowietów terytoriów do wystąpień antyżydowskich. Funkcjonariusze Einsatzgruppen, którzy wkroczyli do Kowna 25 czerwca 1941 roku, w krótkim czasie zorganizowali litewską bojówkę, która we współpracy z innymi formacjami litewskich „partyzantów” oraz niektórymi mieszkańcami miasta przystąpiła do mordowania Żydów i grabienia ich własności. Ofiarą kilkudniowych zamieszek padło 3,8 tys. kowieńskich Żydów. Był to jeden z największych pogromów urządzonych latem 1941 roku w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Czerwcowy pogrom poprzedził utworzenie kowieńskiego getta i masowe egzekucje Żydów w fortach Twierdzy Kowno.

11 marca[edytuj kod]

Cyklon Idaicyklon tropikalny, który w marcu 2019 roku nawiedził południowo-wschodnią Afrykę. Był jednym z najtragiczniejszych w skutkach tego typu zjawisk atmosferycznych notowanych w Afryce i całej półkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia w Mozambiku, Zimbabwe oraz Malawi i 1007 ofiar śmiertelnych. Idai przyniósł silne wiatry i wywołał wielkie powodzie, powodując śmierć 602 osób w Mozambiku, 344 w Zimbabwe, 60 w Malawi oraz 1 na Madagaskarze; więcej niż 3 miliony innych zostało dotkniętych przez żywioł. Katastrofalne w skutkach szkody powstały w mieście Beira i w jego okolicy w środkowo-wschodnim Mozambiku. Wraz z pojawieniem się cyklonu rozwinął się poważny kryzys humanitarny – na obszarze Mozambiku i Zimbabwe setki tysięcy osób potrzebowało pilnej pomocy. W pierwszym z tych państw ratownicy zmuszeni byli pozwolić umrzeć części poszkodowanych, by uratować innych. Szkody w infrastrukturze spowodowane cyklonem Idai na obszarze dotkniętych kataklizmem krajów oszacowano na co najmniej 1 miliard USD, co oznacza, że był to najbardziej kosztowny cyklon tropikalny w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego.

12 marca[edytuj kod]

Little Big Adventurekomputerowa przygodowa gra akcji wyprodukowana przez francuskie studio Adeline Software International i wydana w 1994 roku przez Electronic Arts. Bohaterem gry jest Twinsen, człekokształtny stwór, który doświadczył proroctwa zwiastującego zagładę jego planety. Twinsen zostaje umieszczony w zakładzie psychiatrycznym przez klony doktora FunFrocka, tyrana sprawującego totalitarną władzę nad planetą. Wydostawszy się z zakładu, Twinsen próbuje obalić FunFrocka i przywrócić równowagę w przyrodzie, którą tyran próbuje zaburzyć celem uzyskania zdolności porównywalnych bóstwu. Akcja toczy się w dwuwymiarowym, izometrycznym środowisku zamieszkanym przez trójwymiarowe postacie. Dysponując czterema trybami sterowania swoim bohaterem, gracz może wdawać się w konwersacje z postaciami niezależnymi, zbierać przedmioty potrzebne do dalszego postępu, jak również prowadzić walkę z wrogo nastawionymi postaciami. Little Big Adventure została wyreżyserowana przez Frédéricka Raynala. Po ponadrocznym okresie produkcyjnym, gra spotkała się z pozytywnymi ocenami krytyków, którzy doceniali przede wszystkim jej oprawę audiowizualną, sceptycznie natomiast odnosili się do warstwy fabularnej. Gra odniosła również sukces komercyjny.

13 marca[edytuj kod]

Solaris Bus & Coach – polski producent autobusów miejskich i międzymiastowych, trolejbusów, tramwajów oraz dawniej autokarów turystycznych. Główną siedzibę i zakład produkcyjny posiada w Bolechowie-Osiedlu, ponadto zakłady w Środzie Wielkopolskiej i Poznaniu. Największy producent autobusów miejskich na rynku polskim i jeden z czołowych na rynku europejskim. Wywodzi się z powstałego w 1994 roku przedsiębiorstwa Neoplan Polska. W 1996 roku otwarto zakład produkcyjny w Bolechowie-Osiedlu, a datę tę przyjmuje się za początek historii przedsiębiorstwa. W 1999 roku miała miejsce premiera pierwszego autobusu miejskiego pod marką Solaris – Solarisa Urbino 12. W 2001 roku zmieniono nazwę spółki na Solaris Bus & Coach Sp. z o.o., a w 2005 roku przekształcono ją w spółkę akcyjną. Spółka nie jest notowana na giełdzie. Autobusy miejskie Solaris są oferowane w wielu konfiguracjach napędu, wielkości i typu nadwozia. W 2006 roku Solaris jako pierwszy na świecie producent wprowadził na rynek europejski seryjnie produkowany autobus z napędem hybrydowym Solaris Urbino 18 hybrid.

14 marca[edytuj kod]

Krążowniki pancernopokładowe typu Chikuma – seria japońskich krążowników z okresu I wojny światowej oraz okresu międzywojennego, obejmująca trzy okręty: Chikuma, Hirato oraz Yahagi. Zaprojektowane i zbudowane w Japonii, weszły do służby w 1912 roku. Były pierwszymi krążownikami o napędzie turbinowym w marynarce japońskiej i jej ostatnimi krążownikami pancernopokładowymi. Cechą wyróżniającą w chwili ich wejścia do służby było silne jednolite uzbrojenie główne, składające się z 8 armat kalibru 152 mm. Ich wyporność standardowa wynosiła 4400 ts; rozwijały szybkość ponad 26 węzłów. Uczestniczyły w działaniach I wojny światowej, patrolując i osłaniając linie żeglugowe. W latach 20. stacjonowały na wodach chińskich. Zostały przeniesione do rezerwy na początku lat 30. i ostatecznie wycofane ze służby do 1940 roku, przed przystąpieniem Japonii do kolejnej wojny światowej.

15 marca[edytuj kod]

Pasażerka – czarno-biały polski film fabularny z 1963 roku w reżyserii Andrzeja Munka, jest adaptacją słuchowiska Zofii Posmysz Pasażerka z kabiny 45 z 1959 roku oraz późniejszego widowiska telewizyjnego z 1960 roku. Akcja podzielona jest na dwie części: współczesną, w której podczas rejsu transatlantyckiego była nadzorczyni SS Liza (Aleksandra Śląska) dostrzega swoją dawną więźniarkę Martę (Anna Ciepielewska), oraz rozgrywającą się w czasie II wojny światowej w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, w której odbywa się pojedynek psychologiczny między Lizą a Martą. Pasażerka jest ostatnim, nieukończonym filmem Munka, który zginął w wypadku samochodowym 20 września 1961 roku, a obróbki pozostawionego przezeń materiału filmowego podjął się jego współpracownik Witold Lesiewicz. Zmontowany film został bardzo dobrze przyjęty przez krytyków i uhonorowany wyróżnieniem specjalnym oraz nagrodą FIPRESCI na 17. MFF w Cannes. W 1964 roku Pasażerka stała się oficjalnym polskim kandydatem do rywalizacji o 37. Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego, jednak nie weszła do ścisłej czołówki nominowanych filmów. Jest ostatnim filmem zaliczanym do polskiej szkoły filmowej.

16 marca[edytuj kod]

Kayah (ur. 5 listopada 1967 w Warszawie) – polska wokalistka, autorka tekstów, producentka muzyczna, prezenterka radiowa oraz osobowość telewizyjna. Członkini Rady Polskiej Fundacji Muzycznej, założycielka wytwórni płytowej Kayax. Karierę muzyczną zaczęła w 1984 roku współpracą z m.in. Kostkiem Joriadisem. Dwa lata później z zespołem Tilt nagrała utwór Mówię ci, że.... W 1988 roku zadebiutowała w Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu piosenką Córeczko chciałabym, żebyś była chłopcem i wydano jej debiutancki studyjny album solowy zatytułowany Kayah. W latach 90. znów nagrywała jako wokalistka drugoplanowa aby z sukcesem powrócić z własnymi płytami: Kamień i Zebra. W 1999 roku w duecie z Goranem Bregoviciem osiągnęła kolejny komercyjny sukces albumem Kayah i Bregović, kontynuowany dalszymi solowymi albumami JakaJaKayah oraz Stereo typ. W 2001 roku z Tomaszem Grewlińskim założyła wytwórnię płytową i agencję koncertową Kayax, która m.in. wydała debiutanckie albumy Krzysztofa Kiljańskiego i Marii Peszek. Laureatka licznych nagród, w tym „Fryderyków” oraz Superjedynek.

17 marca[edytuj kod]

Pogrom w Kowniepogrom ludności żydowskiej w Kownie przeprowadzony z niemieckiej inspiracji przez litewskich nacjonalistów w dniach 2529 czerwca 1941 roku, niedługo po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i rozpoczęciu okupacji miasta przez III Rzeszę. Konsekwencją sowieckiej okupacji Litwy w latach 1940–1941 był gwałtowny wzrost nastrojów antysemickich. Fakt ten wykorzystały niemieckie służby bezpieczeństwa, które po rozpoczęciu inwazji na ZSRR starały się podżegać ludność okupowanych przez Sowietów terytoriów do wystąpień antyżydowskich. Funkcjonariusze Einsatzgruppen, którzy wkroczyli do Kowna 25 czerwca 1941 roku, w krótkim czasie zorganizowali litewską bojówkę, która we współpracy z innymi formacjami litewskich „partyzantów” oraz niektórymi mieszkańcami miasta przystąpiła do mordowania Żydów i grabienia ich własności. Ofiarą kilkudniowych zamieszek padło 3,8 tys. kowieńskich Żydów. Był to jeden z największych pogromów urządzonych latem 1941 roku w byłej sowieckiej strefie okupacyjnej. Czerwcowy pogrom poprzedził utworzenie kowieńskiego getta i masowe egzekucje Żydów w fortach Twierdzy Kowno.

18 marca[edytuj kod]

Cyklon Idaicyklon tropikalny, który w marcu 2019 roku nawiedził południowo-wschodnią Afrykę. Był jednym z najtragiczniejszych w skutkach tego typu zjawisk atmosferycznych notowanych w Afryce i całej półkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia w Mozambiku, Zimbabwe oraz Malawi i 1007 ofiar śmiertelnych. Idai przyniósł silne wiatry i wywołał wielkie powodzie, powodując śmierć 602 osób w Mozambiku, 344 w Zimbabwe, 60 w Malawi oraz 1 na Madagaskarze; więcej niż 3 miliony innych zostało dotkniętych przez żywioł. Katastrofalne w skutkach szkody powstały w mieście Beira i w jego okolicy w środkowo-wschodnim Mozambiku. Wraz z pojawieniem się cyklonu rozwinął się poważny kryzys humanitarny – na obszarze Mozambiku i Zimbabwe setki tysięcy osób potrzebowało pilnej pomocy. W pierwszym z tych państw ratownicy zmuszeni byli pozwolić umrzeć części poszkodowanych, by uratować innych. Szkody w infrastrukturze spowodowane cyklonem Idai na obszarze dotkniętych kataklizmem krajów oszacowano na co najmniej 1 miliard USD, co oznacza, że był to najbardziej kosztowny cyklon tropikalny w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego.

19 marca[edytuj kod]

Little Big Adventurekomputerowa przygodowa gra akcji wyprodukowana przez francuskie studio Adeline Software International i wydana w 1994 roku przez Electronic Arts. Bohaterem gry jest Twinsen, człekokształtny stwór, który doświadczył proroctwa zwiastującego zagładę jego planety. Twinsen zostaje umieszczony w zakładzie psychiatrycznym przez klony doktora FunFrocka, tyrana sprawującego totalitarną władzę nad planetą. Wydostawszy się z zakładu, Twinsen próbuje obalić FunFrocka i przywrócić równowagę w przyrodzie, którą tyran próbuje zaburzyć celem uzyskania zdolności porównywalnych bóstwu. Akcja toczy się w dwuwymiarowym, izometrycznym środowisku zamieszkanym przez trójwymiarowe postacie. Dysponując czterema trybami sterowania swoim bohaterem, gracz może wdawać się w konwersacje z postaciami niezależnymi, zbierać przedmioty potrzebne do dalszego postępu, jak również prowadzić walkę z wrogo nastawionymi postaciami. Little Big Adventure została wyreżyserowana przez Frédéricka Raynala. Po ponadrocznym okresie produkcyjnym, gra spotkała się z pozytywnymi ocenami krytyków, którzy doceniali przede wszystkim jej oprawę audiowizualną, sceptycznie natomiast odnosili się do warstwy fabularnej. Gra odniosła również sukces komercyjny.

20 marca[edytuj kod]

Solaris Bus & Coach – polski producent autobusów miejskich i międzymiastowych, trolejbusów, tramwajów oraz dawniej autokarów turystycznych. Główną siedzibę i zakład produkcyjny posiada w Bolechowie-Osiedlu, ponadto zakłady w Środzie Wielkopolskiej i Poznaniu. Największy producent autobusów miejskich na rynku polskim i jeden z czołowych na rynku europejskim. Wywodzi się z powstałego w 1994 roku przedsiębiorstwa Neoplan Polska. W 1996 roku otwarto zakład produkcyjny w Bolechowie-Osiedlu, a datę tę przyjmuje się za początek historii przedsiębiorstwa. W 1999 roku miała miejsce premiera pierwszego autobusu miejskiego pod marką Solaris – Solarisa Urbino 12. W 2001 roku zmieniono nazwę spółki na Solaris Bus & Coach Sp. z o.o., a w 2005 roku przekształcono ją w spółkę akcyjną. Spółka nie jest notowana na giełdzie. Autobusy miejskie Solaris są oferowane w wielu konfiguracjach napędu, wielkości i typu nadwozia. W 2006 roku Solaris jako pierwszy na świecie producent wprowadził na rynek europejski seryjnie produkowany autobus z napędem hybrydowym Solaris Urbino 18 hybrid.

21 marca[edytuj kod]

Krążowniki pancernopokładowe typu Chikuma – seria japońskich krążowników z okresu I wojny światowej oraz okresu międzywojennego, obejmująca trzy okręty: Chikuma, Hirato oraz Yahagi. Zaprojektowane i zbudowane w Japonii, weszły do służby w 1912 roku. Były pierwszymi krążownikami o napędzie turbinowym w marynarce japońskiej i jej ostatnimi krążownikami pancernopokładowymi. Cechą wyróżniającą w chwili ich wejścia do służby było silne jednolite uzbrojenie główne, składające się z 8 armat kalibru 152 mm. Ich wyporność standardowa wynosiła 4400 ts; rozwijały szybkość ponad 26 węzłów. Uczestniczyły w działaniach I wojny światowej, patrolując i osłaniając linie żeglugowe. W latach 20. stacjonowały na wodach chińskich. Zostały przeniesione do rezerwy na początku lat 30. i ostatecznie wycofane ze służby do 1940 roku, przed przystąpieniem Japonii do kolejnej wojny światowej.

22 marca[edytuj kod]

Pasażerka – czarno-biały polski film fabularny z 1963 roku w reżyserii Andrzeja Munka, jest adaptacją słuchowiska Zofii Posmysz Pasażerka z kabiny 45 z 1959 roku oraz późniejszego widowiska telewizyjnego z 1960 roku. Akcja podzielona jest na dwie części: współczesną, w której podczas rejsu transatlantyckiego była nadzorczyni SS Liza (Aleksandra Śląska) dostrzega swoją dawną więźniarkę Martę (Anna Ciepielewska), oraz rozgrywającą się w czasie II wojny światowej w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau, w której odbywa się pojedynek psychologiczny między Lizą a Martą. Pasażerka jest ostatnim, nieukończonym filmem Munka, który zginął w wypadku samochodowym 20 września 1961 roku, a obróbki pozostawionego przezeń materiału filmowego podjął się jego współpracownik Witold Lesiewicz. Zmontowany film został bardzo dobrze przyjęty przez krytyków i uhonorowany wyróżnieniem specjalnym oraz nagrodą FIPRESCI na 17. MFF w Cannes. W 1964 roku Pasażerka stała się oficjalnym polskim kandydatem do rywalizacji o 37. Oscara w kategorii najlepszego filmu nieanglojęzycznego, jednak nie weszła do ścisłej czołówki nominowanych filmów. Jest ostatnim filmem zaliczanym do polskiej szkoły filmowej.

23 marca[edytuj kod]

Cudowronka błękitna – ptak z rodziny cudowronek. Występuje nieregularnie we wschodniej Nowej Gwinei, narażony na wyginięcie. Gatunek po raz pierwszy gatunek opisali Otto Finsch i Adolf B. Meyer w 1885 roku. Wśród współczesnych autorów brak zgody co do klasyfikacji tego gatunku, Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza cudowronkę błękitną w rodzaju Paradisaea. Wyróżnia się dwa podgatunki. Długość ciała samców bez ozdobnych piór i samic wynosi około 30 cm. Masa ciała samców: 158–189 g, samic – 124–166 g. Szczególnymi cechami gatunku jest czarno-kobaltowe upierzenie, obecność niebieskich piór na piersi u samców i przerywana biała obrączka oczna u ptaków obojga płci. Środowiskiem życia cudowronek błękitnych są lasy w niższych partiach gór: od 1100 do 2000 m n.p.m., najczęściej między 1400 a 1800 m n.p.m. Cudowronki błękitne prowadzą samotniczy tryb życia, przepędzając inne cudowronki z okolic owocujących drzew. Żywią się owocami i materią zwierzęcą. Uznawane za gatunek narażony na wyginięcie; zagrożeniem dla nich jest przede wszystkim wylesianie i odłów, zarówno w ramach tradycji, jak i przez kłusowników.

24 marca[edytuj kod]

Reprezentacja Polski w skokach narciarskich w sezonie 2012/2013 – zespół zawodników reprezentujących Polskę w zawodach skoków narciarskich w sezonie zimowym 2012/2013 i letnim 2012. W Letnim Grand Prix reprezentacja zajęła czwartą pozycję w klasyfikacji drużynowej, a polscy skoczkowie trzykrotnie stawali na podium. W Pucharze Świata Polacy osiągnęli siedem miejsc na podium w konkursach indywidualnych (w tym trzy zwycięstwa – dwa Kamila Stocha i jedno Piotra Żyły) oraz dwa miejsca na podium w konkursach drużynowych. W klasyfikacji generalnej Pucharu Narodów Polacy byli piąci, a najwyżej sklasyfikowanym indywidualnie zawodnikiem był Stoch, który uplasował się na trzeciej pozycji. W tabeli punktowej znalazło się dziesięciu reprezentantów Polski, co było rekordem tego kraju w Pucharze Świata. Spośród nich trzech sklasyfikowano w czołowej dwudziestce. Tymczasem wśród najlepszych dziesięciu lotników sezonu znalazło się ich dwóch. Reprezentacja zdobyła dwa medale na mistrzostwach świata w Predazzo – złoty w konkursie indywidualnym na dużej skoczni, który wywalczył Kamil Stoch, oraz brązowy w konkursie drużynowym mężczyzn.

25 marca[edytuj kod]

Mistrzostwa Świata w Snookerze 2019 – 82. edycja mistrzostw świata w snookerze, która odbyła się od 20 kwietnia do 6 maja 2019 roku w Crucible Theatre w Sheffield. Obrońca tytułu, Walijczyk Mark Williams został wyeliminowany z turnieju w 1/8 finału po porażce 9:13 z Davidem Gilbertem. Mistrzem świata został Judd Trump, który w finale pokonał 18:9 Johna Higginsa. Był to dwudziesty i ostatni turniej rankingowy sezonu 2018/2019. Zagwarantowany udział w turnieju miała czołowa szesnastka światowego rankingu, pozostali zawodnicy Main Touru oraz zaproszeni amatorzy musieli przejść przez trzyrundowe eliminacje rozgrywane 10–17 kwietnia 2019 roku w English Institute of Sport w Sheffield. Każdy mecz rundy kwalifikacyjnej toczył się na dystansie do 10 wygranych frejmów, w fazie głównej mecze grano do 10, 13, 17, a finał do 18 wygranych partii. Pula nagród po raz pierwszy w historii wyniosła ponad 2 miliony funtów; rekordowa była też nagroda dla zdobywcy tytułu i wyniosła 500 tys. funtów. Po raz pierwszy w historii wbito też 100 brejków co najmniej stupunktowych.

26 marca[edytuj kod]

U-5niemiecki okręt podwodny typu IIA, służący w Kriegsmarine w dwudziestoleciu międzywojennym i podczas II wojny światowej. Była to niewielka jednostka przybrzeżna o wyporności podwodnej 303 ton i zasięgu na powierzchni 1600 Mm, wyposażona w trzy wyrzutnie torped kalibru 533 mm, której załogę tworzyło nominalnie 25 osób. Stępkę pod okręt położono 11 lutego 1935 roku w stoczni Deutsche Werke w Kilonii, zwodowano go 14 sierpnia 1935 roku. Od 31 sierpnia w służbie Kriegsmarine, gdzie pełnił funkcje szkoleniowo-treningowe w ramach 21. Szkolnej Flotylli U-Bootów w Neustadt in Holstein. 24 sierpnia 1939 roku wyszedł na swój pierwszy wojenny patrol bojowy w Kattegacie, z zadaniem przechwytywania polskich jednostek usiłujących przedrzeć się na Morze Północne. Na drugi patrol wyszedł dopiero 4 kwietnia 1940 roku w ramach operacji Hartmunt. Udziałem w kampanii norweskiej zakończył działania bojowe i został ponownie skierowany do działalności szkolno-treningowej w ramach 21. Flotylli w Piławie. 19 marca 1943 roku zatonął na zachód od Piławy w wypadku podczas zanurzania. Śmierć poniósł dowódca okrętu i 20 członków załogi.

27 marca[edytuj kod]

ORP Gardnopolski trałowiec redowy o wyporności 191 ton z okresu zimnej wojny, pierwsza seryjna jednostka projektu 207P. Okręt został zwodowany w czerwcu 1983 roku w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni, a do służby w Marynarce Wojennej przyjęto go 31 marca 1984 roku. Intensywnie eksploatowana jednostka, oznaczona znakiem burtowym 631, służyła początkowo w 13. Dywizjonie Trałowców 9. Flotylli Obrony Wybrzeża w Helu, a następnie została przeniesiona do 12. Dywizjonu Trałowców 8. Flotylli Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. Podczas długoletniej służby ORP Gardno uczestniczył w wielu manewrach i ćwiczeniach sił przeciwminowych NATO oraz Sił Zbrojnych RP. W 2017 roku Komenda Portu Wojennego Świnoujście ogłosiła zwycięzcę przetargu na remont bieżący i dokowy okrętu, którym została Stocznia Remontowa Nauta. Okręt nadal służy w polskiej flocie.

28 marca[edytuj kod]

HMS Talbot – brytyjski krążownik pancernopokładowy typu Eclipse, zbudowany dla Royal Navy pod koniec lat 90. XIX wieku przez stocznię Devonport Dockyard. Nazwę Talbot otrzymał na cześć Johna Talbota, 1. earla Shrewsbury, jednego z czołowych dowódców wojsk angielskich podczas wojny stuletniej. Od 1896 roku pełnił służbę w rejonach strategicznych dla ówczesnego imperium brytyjskiego: na Bermudach, Dalekim Wschodzie, Wyspach Brytyjskich, w Afryce Wschodniej, Afryce Południowej i na Morzu Śródziemnym. Był świadkiem wojny rosyjsko-japońskiej w latach 19041905. Brał udział w I wojnie światowej, uczestnicząc w 1915 roku w kampanii dardanelskiej. Do jego osiągnięć bojowych zalicza się zdobycie we wrześniu 1914 roku niemieckiego statku handlowego. W 1920 roku okręt zakończył służbę, a w roku 1921 został sprzedany na złom.

29 marca[edytuj kod]

Lotniskowiec II – projektowany niemiecki lotniskowiec, którego powstanie zaproponowano w czasie II wojny światowej przez przebudowę francuskiego krążownika De Grasse, zdobytego przez Niemcy w 1940 roku w stanie nieukończonym w stoczni Arsenal de Lorient. W 1942 roku Kriegsmarine zdecydowała się na przebudowę krążownika na pomocniczy lotniskowiec, który mógłby przenosić 23 myśliwce oraz bombowce nurkujące. Grupa lotnicza miała się składać z jedenastu myśliwców Messerschmitt Bf 109 i dwunastu bombowców nurkujących Junkers Ju 87. Prace zostały wstrzymane w lutym 1943 roku z powodu braków materiałów i pracowników, zagrożenia ze strony nalotów bombowych aliantów i problemów z projektem jednostki. Podczas jednego z nalotów okręt został uszkodzony przez dwie bomby. Okręt został ostatecznie ukończony i wcielony do służby jako krążownik przeciwlotniczy w 1956 roku przez marynarkę francuską.

30 marca[edytuj kod]

Cudowronka błękitna – ptak z rodziny cudowronek. Występuje nieregularnie we wschodniej Nowej Gwinei, narażony na wyginięcie. Gatunek po raz pierwszy gatunek opisali Otto Finsch i Adolf B. Meyer w 1885 roku. Wśród współczesnych autorów brak zgody co do klasyfikacji tego gatunku, Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza cudowronkę błękitną w rodzaju Paradisaea. Wyróżnia się dwa podgatunki. Długość ciała samców bez ozdobnych piór i samic wynosi około 30 cm. Masa ciała samców: 158–189 g, samic – 124–166 g. Szczególnymi cechami gatunku jest czarno-kobaltowe upierzenie, obecność niebieskich piór na piersi u samców i przerywana biała obrączka oczna u ptaków obojga płci. Środowiskiem życia cudowronek błękitnych są lasy w niższych partiach gór: od 1100 do 2000 m n.p.m., najczęściej między 1400 a 1800 m n.p.m. Cudowronki błękitne prowadzą samotniczy tryb życia, przepędzając inne cudowronki z okolic owocujących drzew. Żywią się owocami i materią zwierzęcą. Uznawane za gatunek narażony na wyginięcie; zagrożeniem dla nich jest przede wszystkim wylesianie i odłów, zarówno w ramach tradycji, jak i przez kłusowników.

31 marca[edytuj kod]

Reprezentacja Polski w skokach narciarskich w sezonie 2012/2013 – zespół zawodników reprezentujących Polskę w zawodach skoków narciarskich w sezonie zimowym 2012/2013 i letnim 2012. W Letnim Grand Prix reprezentacja zajęła czwartą pozycję w klasyfikacji drużynowej, a polscy skoczkowie trzykrotnie stawali na podium. W Pucharze Świata Polacy osiągnęli siedem miejsc na podium w konkursach indywidualnych (w tym trzy zwycięstwa – dwa Kamila Stocha i jedno Piotra Żyły) oraz dwa miejsca na podium w konkursach drużynowych. W klasyfikacji generalnej Pucharu Narodów Polacy byli piąci, a najwyżej sklasyfikowanym indywidualnie zawodnikiem był Stoch, który uplasował się na trzeciej pozycji. W tabeli punktowej znalazło się dziesięciu reprezentantów Polski, co było rekordem tego kraju w Pucharze Świata. Spośród nich trzech sklasyfikowano w czołowej dwudziestce. Tymczasem wśród najlepszych dziesięciu lotników sezonu znalazło się ich dwóch. Reprezentacja zdobyła dwa medale na mistrzostwach świata w Predazzo – złoty w konkursie indywidualnym na dużej skoczni, który wywalczył Kamil Stoch, oraz brązowy w konkursie drużynowym mężczyzn.