Szarota żółtobiała

Szarota żółtobiała
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae‎
Rodzaj	Pseudognaphalium
Gatunek	szarota żółtobiała
	Nazwa systematyczna
	Pseudognaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt; Bot. J. Linn. Soc. 82: 206 (1981)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szarota żółtobiała (Pseudognaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w Europie, Azji, Afryce i Australii, a jako gatunek introdukowany także na obu kontynentach amerykańskich i w Nowej Zelandii^[3]. W Polsce rośnie w rozproszeniu na obszarze całego kraju^[4].

Morfologia

Pokrój: Roślina wełnisto-filcowata o prosto wzniesionych łodygach rozgałęzionych od nasady lub nierozgałęzionych^[5], o wysokości 5-30 cm^[6], rzadko do 70 cm^[5].
Liście: Siedzące, wpół obejmujące łodygę. Najniższe liście kształtu łopatkowatego, długości 2–5 cm i szerokości 5–7 mm, tępe lub słabo zaostrzone. Wyższe liście lancetowate, coraz krótsze do 1–2 cm długości i do 4 mm szerokości, zaostrzone^[5].
Kwiaty: Zebrane w koszyczki, te z kolei po 4–12 w główkowate skupienia na końcach rozgałęzień pędu, bez liści wspierających. Koszyczki osiągają do 5 mm długości i 4 mm szerokości. Okrywę tworzą 2–3 szeregi listków słomianożółtych, połyskujących i błoniastych. Owłosione są tylko u nasady. Osiągają do ok. 3,5 mm długości i 1,5 mm szerokości. Kwiaty w koszyczku są żółte. Brzeżne są nitkowate i żeńskie, wewnętrzne są rurkowate i obupłciowe. Osiągają ok. 3 mm długości^[5].
Owoce: Podługowate niełupki osiągające ok. 0,5 mm długości, z puchem kielichowym o długości ok. 3 mm, białym i kruchym^[5].
Gatunki podobne: Kocanki piaskowe Helichrysum arenarium rosnące w miejscach suchych i piaszczystych. Różnią się koszyczkami zebranymi w podbaldachowe kwiatostany złożone (mniej lub bardziej spłaszczone od góry), listki okrywy zwykle ciemnożółte, luźne, ułożone dachówkowato, kwiaty zwykle ciemniejsze – żółtopomarańczowe^[7]^[5].; W podobnych, wilgotnych miejscach rośnie szarota błotna Gnaphalium uliginosum o podobnie główkowato skupionych koszyczkach, ale różni się tym, że skupienia koszyczków wsparte są zawsze dłuższymi od nich liśćmi; listki okrywy są brązowawe, ciemniejsze na skraju; łodygi są zwykle rozgałęzione od nasady, często pokładające się^[5].

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do października. Rośnie na wilgotnych polach i namuliskach. Liczba chromosomów 2n = 14^[7]. Gatunek charakterystyczny zbiorowisk terofitów z rzędu Cyperetalia fusci^[8].

Zagrożenia i ochrona

Roślina umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-11] (ang.).
↑ ^a ^b Pseudognaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-10] .
↑ Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g KrystynaK. Grodzińska KrystynaK., Gnaphalium L., Szarota, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 164-173 .
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969
↑ ^a ^b Rutkowski Lucjan: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 467. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Matuszkiewicz Władysław: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN, 2001, s. 98. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-12-11] (ang.).

[powo-3] Pseudognaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt, [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-10] .

[4] Zając A., Zając M.: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej, Instytut Botaniki, Uniwersytet Jagielloński, 2001. ISBN 978-83-61191-72-8.

[grodz-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g KrystynaK. Grodzińska KrystynaK., Gnaphalium L., Szarota, [w:] BogumiłB. Pawłowski, AdamA. Jasiewicz (red.), Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych, t. XII, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 164-173 .

[szafer-6] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969

[klucz-7] Rutkowski Lucjan: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2004, s. 467. ISBN 83-01-14342-8.

[8] Matuszkiewicz Władysław: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: PWN, 2001, s. 98. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]