Szczuroskocznik drobny
| ||
| Perognathus longimembris[1] | ||
| (Coues, 1875) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | gryzonie | |
| Podrząd | bobrokształtne | |
| Rodzina | karłomyszowate | |
| Podrodzina | szczuroskoczniki | |
| Rodzaj | szczuroskocznik | |
| Gatunek | szczuroskocznik drobny | |
| Podgatunki[1][2] | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
Szczuroskocznik drobny[4] (Perognathus longimembris) – gatunek gryzonia z rodziny karłomyszowatych, występujący w Ameryce Północnej[3][2].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został opisany naukowo w 1875 roku przez E. Couesa[5]. Miejsce typowe to Fort Tejon w górach Tehachapi w hrabstwie Kern w Kalifornii (Stany Zjednoczone)[2]. Gatunek ten dzieli się na 16 podgatunków[1][2].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Szczuroskocznik drobny występuje w Stanach Zjednoczonych i Meksyku, na terytorium od południowo-wschodniego Oregonu i zachodniego Utah do północnych części meksykańskich stanów Sonora i Kalifornia Dolna Południowa (tamtejsza populacja jest bardzo mała). Podobnie jak inne szczuroskoczniki, żyje przeważnie na suchych równinach i terenach pustynnych[3]. Zamieszkuje też nadbrzeżne suche zarośla i suche, okresowo zalewane tereny. Jest spotykany od poziomu morza do 1700 m n.p.m.[6].
_-_cropped.jpg)
Zagrożony podgatunek P. l. pacificus, kalifornijski endemit, zamieszkuje tereny trawiaste i pokryte roślinnością twardolistną[3]. Jego populacja znacząco zmalała na skutek zajmowania naturalnego środowiska przez ludzi; przez 20 lat był uznawany za wymarły, ale w 1993 roku odkryto populację liczącą mniej niż 40 osobników. Zagraża im drapieżnictwo ze strony dzikich i udomowionych kotów[7]. Także podgatunek P. l. brevinasus znacząco zmniejszył liczebność wskutek utraty środowiska[6].
Biologia[edytuj | edytuj kod]
Szczuroskocznik drobny prowadzi naziemny tryb życia, jest aktywny nocą, w ciągu dnia kryjąc się w norach. Żywi się głównie nasionami roślin i owadami[3], wiosną zjada zielone części roślin[6]. Najchętniej kopie nory w piaszczystym gruncie, ale jest spotykany także na terenach pokrytych żwirem i kamienistych. Nory mają one korytarze o średnicy 1,5–2 cm i komory gniazdowe o szerokości 8 cm i wysokości 5 cm, położone na głębokości 52–65 cm pod powierzchnią[6]. Gryzonie te są najaktywniejsze przez dwie godziny po zmroku, potem sporadycznie przez resztę nocy. Zapasy są gromadzone w torbach policzkowych i transportowane do nory[8].
Rozmnaża się od stycznia do sierpnia, szczyt aktywności rozrodczej przypada na okres od marca do maja i jest zależny od temperatury otoczenia i dostępności pokarmu. Ciąża trwa 21–31 dni, w miocie rodzi się od 2 do 8 młodych (średnio 4,3). Samica typowo wydaje na świat jeden miot rocznie[6]. Kolejne pokolenie rodzi się średnio co 2–3 lata[3]. Młode przestają ssać mleko matki w wieku 30 dni, samice są zdolne do rozrodu w wieku 50 dni, a samce 150 dni[6].
Są to małe gryzonie; mierzą od 110 do 151 mm długości, typowo 131 mm. Masa ciała zawiera się w zakresie od 6,5 do 10,5 grama. Nie występuje dymorfizm płciowy[9].
Dzięki bardzo efektywnemu wykorzystaniu energii i wody zwierzę to może zamieszkiwać najsuchsze części Ameryki Północnej. Szczuroskocznik drobny nie musi pić wody, wystarczającą ilość uzyskuje z pożywienia w procesach metabolicznych. Kał i mocz zwierzęcia zawierają bardzo mało wody, co zmniejsza jej straty. Gryzonie te preferują najgorętsze dostępne środowiska[9], stwierdzono że bez większych problemów przeżywają miesiąc w temperaturze otoczenia równej 35°C[10]. Latem przebywają w płytszych częściach systemu nor, zimą schodzą w głębsze partie, gdzie jest cieplej. Zimowe miesiące spędzają pod ziemią, często w stanie torporu, z obniżoną temperaturą ciała i tempem metabolizmu, żywiąc się zapasami nasion[9].
Występują sympatrycznie z wieloma innymi pustynnymi gryzoniami. Do drapieżników polujących na szczuroskoczniki należą węże, sowy i drapieżne ssaki, w tym gryzonie z rodzaju Onychomys[6].
Loty kosmiczne[edytuj | edytuj kod]
W 1972 roku pięć szczuroskoczników drobnych brało udział w misji Apollo 17 w ramach eksperymentu Biocore na pokładzie modułu dowodzenia. Zostały one wybrane m.in. ze względu zdolność przetrwania bez wody pitnej i tolerancję wysokich temperatur. Eksperyment miał na celu ocenę zagrożenia przez promieniowanie poza atmosferą ziemską i gryzonie miały plastikowe dozymetry umieszczone pod skórą głowy (nie miało to szkodliwych efektów). Zostały one umieszczone w cylindrycznych pojemnikach, które zostały zaprojektowane tak, aby zminimalizować uderzenia zwierząt o ścianki w stanie nieważkości, ale też zapewniały im możliwość ruchu i jedzenia nasion w trakcie lotu. Wraz z astronautami okrążyły one Ziemię i Księżyc, po czym powróciły na Ziemię. Jeden gryzoń nie przeżył lotu. Dowódca Eugene Cernan opowiadał, że astronauci nazwali je żartobliwie „Fe, Fi, Fo, Fum i Phooey”[10][11].
Sześć innych szczuroskoczników drobnych poleciało na orbitę okołoziemską w misji Skylab 3 (w 1973 r.), dla zbadania wpływu lotu orbitalnego na rytm dobowy[12]. Zginęły one w wyniku awarii zasilania, 30 godzin po starcie[13].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten jest pospolity, choć populacja w Kalifornii Dolnej Południowej jest bardzo mała. Nie są znane zagrożenia dla tego gatunku, jego liczebność jest stabilna, a obszar występowania nie jest znacznie podzielony. Chociaż szczuroskocznik drobny nie jest objęty ochroną gatunkową, na obszarze jego występowania znajdują się tereny chronione. Jest on obecnie uznawany za gatunek najmniejszej troski[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Perognathus longimembris, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Perognathus longimembris. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2017-03-01]
- ↑ a b c d e f g Cassola, F. 2016, Perognathus longimembris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2016-3, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T16636A22224440.en [dostęp 2017-03-01] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 244. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol.)
- ↑ Elliott Coues. A Critical Review of the North American Saccomyidæ. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 27 (2), s. 272-327, 1875. JSTOR: 4624490 (ang.).
- ↑ a b c d e f g Little Pocket Mouse (ang.). W: California Vertebrate fact sheets [on-line]. Sibr.com. [dostęp 2017-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-10-12)].
- ↑ Little Pocket Mouse (ang.). eNature.com. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ O’Farell, Michael J.. Seasonal Activity Patterns of Rodents in a Sagebrush Community. „Journal of Mammalogy”. 55, s. 809–823, 1974. DOI: 10.2307/1379409 (ang.).
- ↑ a b c Little Pocket Mouse. W: North American Mammals [on-line]. Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ a b 4. The Apollo 17 Pocket Mouse Experiment. W: Haymaker, W., Look, B., Benton, E. & Simmonds, R.: Biomedical Results of Apollo. NASA, 1975. SP-368.
- ↑ Colin Burgess, Chris Dubbs: Animals in Space: From Research Rockets to the Space Shuttle. Springer Science & Business Media, 2007, s. 320. ISBN 0-387-49678-5.
- ↑ Chronobiology of Pocket Mice (S071) (ang.). NASA, 2016-12-13. [dostęp 2017-03-01].
- ↑ Borkowski, G.L., Wilfinger, W.W., Lane, P.K. Laboratory animals in space life sciences research. „Animal Welfare Information Center Newsletter”. 6 (2-4), 1995. [zarchiwizowane z adresu 2012-02-06].