Szetlandy

Szetlandy
Shetland Islands
	Jednostka administracyjna
	Flaga
Państwo	Wielka Brytania
Kraj	Szkocja
Ośrodek administracyjny	Lerwick
Kod ISO 3166-2	GB-RFW
Powierzchnia	1467 km²
Populacja (2016); • liczba ludności	; 23 200
• gęstość	16 os./km²
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Szetlandy (ang. Shetland, wym. [ˈ ʃ ɛ t l ə n d ], od średnioszkockiego Ȝetland; gael. Sealtainn) – archipelag na Oceanie Atlantyckim, około 200 km na północ od wybrzeży Wielkiej Brytanii. Stanowią odrębną jednostkę administracyjną Wielkiej Brytanii z ośrodkiem administracyjnym w Lerwick.

Archipelag składa się ze 117^[1] wysp i wysepek, z czego tylko 16 jest zamieszkanych przez około 23 200 osób^[2]. Łączna powierzchnia wysp wynosi 1467 km²^[3]. Obszar charakteryzuje się pagórkowatym ukształtowaniem – wzniesienia dochodzą do 450 m n.p.m. Do celów statystycznych wyróżnia się 22 obszary (parish, ward).

Największe wyspy:

Największa wyspa Mainland stanowi 3/4 powierzchni wysp i skupia taki sam odsetek ogółu mieszkańców. W gospodarce Szetlandów dużą rolę odgrywa rybołówstwo, przetwórstwo ropy naftowej, rolnictwo (hodowla owiec i kuców), a także turystyka. Budżet uzupełniają dotacje rządowe.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W I tysiącleciu p.n.e. Szetlandy zasiedlone były przez Piktów. Od VII w. były chrystianizowane przez mnichów irlandzkich. Na przełomie VIII i IX w. nastąpiła kolonizacja normańska. Do końca XII w. wyspy pozostawały w rękach królów Norwegii, a do II poł. XV w. – jarlów Orkadów. Normanowie pozostawili po sobie wiele śladów w nazewnictwie i zwyczajach^[1].

W roku 1468 Szetlandy wraz z Orkadami dostały się pod panowanie Szkocji jako posag duńskiej księżniczki Margaret zaręczonej z Jakubem III Szkockim. Ucisk miejscowych chłopów przez szkocką szlachtę, która otrzymała na wyspach nadziały ziemi, spowodowały niechęć mieszkańców do wszystkiego, co szkockie. Szkocka kultura i zwyczaje nigdy nie przyjęły się tu w pełni^[1]. Dialektem języka norweskiego (norn) mówiono do XVIII w., zaś elementy folkloru skandynawskiego przetrwały do XX wieku.

Ani rybołówstwo ani hodowla, a tym bardziej rolnictwo nie wystarczały do utrzymania się mieszkańcom archipelagu. Znaczącą pozycję w XIX i XX w. utrzymywało rzemiosło, obejmujące przetwórstwo wełny z miejscowych owiec i produkcję doskonałej jakości swetrów, skarpet, czapek, rękawic itp. Tym nie mniej liczba mieszkańców Szetlandów stale malała. W 1861 r. wynosiła ona 31 670, w 1901 - 29 166, w 1920 - 25 520, w 1931 - 21 421, w 1951 - 19 352, a w 1961 - ok. 17 000^[1]. Dopiero odkrycie w latach 70. XX w. pokładów ropy naftowej w pobliżu archipelagu odwróciło tę tendencję.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Bednarski. Hjatland - kraniec Ziemi. „Poznaj Świat”. Rok XVIII (2 (207)), s. 21-23, luty 1970. Polskie Towarzystwo Geograficzne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. (pol.).
↑ National Records of Scotland WebN.R.S.W. Team, Mid-2016 population estimates Scotland, www.nrscotland.gov.uk [dostęp 2017-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-12] (ang.).
↑ Table 8a: Land area and population density by administrative area, mid-2011. General Register Office for Scotland. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Strona oficjalna Szetlandów (ang.)
Szetlandy - Podróże Małe i Duże (ang.)
Shetland News (ang.)
Shetlopedia. shetlopedia.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-02)]. (ang.)

[HkZ-1] Zbigniew Bednarski. Hjatland - kraniec Ziemi. „Poznaj Świat”. Rok XVIII (2 (207)), s. 21-23, luty 1970. Polskie Towarzystwo Geograficzne. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. (pol.).

[2] National Records of Scotland WebN.R.S.W. Team, Mid-2016 population estimates Scotland, www.nrscotland.gov.uk [dostęp 2017-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-12] (ang.).

[3] Table 8a: Land area and population density by administrative area, mid-2011. General Register Office for Scotland. [dostęp 2013-09-21]. (ang.).

[1]

[2]

[3]