Przejdź do zawartości

Szkoła malikicka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Szkoła malikicka (arab. ٱلْمَالِكِيَّة al-malikiyya) – jedna z czterech głównych sunnickich szkół prawa muzułmańskiego.

Jej eponimicznym założycielem był Malik ibn Anas (zm. 795), wybitny uczony z Medyny[1], którego dzieło Al-Muwatta (Udeptana ścieżka) uchodzi za jedno z najważniejszych i najwcześniejszych kompendiów prawnych w historii islamu. Jego pierwszym kontynuatorem był Sahnun ibn Sa'id ibn Habib at-Tanuchi (zm. 854), który był współautorem Al-Mudawwany (Zestawienia)[2], wraz z Ibn Kasimem. Dzieło to składa się z notatek dokonanych podczas nauki z Malikiem ibn Anasem. Obydwa dzieła stały się podstawą nauczania szkoły.

Podstawy prawne szkoły malikickiej

[edytuj | edytuj kod]

Według malikitów głównym źródłem prawa jest tzw. Nass, czyli wszystko co spisane, a więc:

  • Koran – najważniejsze źródło prawa, które jest objawieniem Boga.
  • Hadisy – przekazy o życiu proroka Mahometa, które są podstawą wielu orzeczeń prawnych. Są traktowane równoprawnie z Koranem
  • Amal - Praktyki i zwyczaje mieszkańców Medyny[3]
  • idżma ahl al-madina - zgoda społeczności medyńskiej
  • Istislah (dobro publiczne) – interes i dobrobyt islamu i muzułmanów. [4]
  • Konsensus Towarzyszy
  • Kijas (analogiczne rozumowanie) – stosowane tam, gdzie brakowało jednoznacznego rozwiązania w Koranie i hadisach.
  • Urf - zwyczaj ludzi w całym świecie muzułmańskim, jeśli nie jest sprzeczny z hierarchicznie wyższymi źródłami szariatu.[5]

Rozwój i geografia

[edytuj | edytuj kod]
Meczet Sidi Ukby w Tunezji

Rozwój szkoły malikickiej zaczął się w VIII wieku wraz z praktyką (‘amal), która była stosowana głównie w Afryce Północnej. Rozprzestrzenianie się malikizmu przechodziło przez Egipt na zachód, aż do arabskiej Hiszpanii i Emiratu Sycylii[6], a największym ośrodkiem nauk malikickich był meczet Sidi Ukby w Tunezji (IX-XI w). Do dziś szkoła malikicka dominuje w większości krajów Afryki Północnej, takich jak:

  • Maroko, gdzie malikizm jest oficjalnie uznawanym nurtem w systemie prawnym i religijnym [7]
  • Algieria, Tunezja, Libia, gdzie szkoła malikicka wywarła znaczący wpływ na struktury sądownicze[8][9][10]
  • Mauretania, jeden z najbardziej tradycyjnych ośrodków malikizmu[11]

Jest najważniejszą szkoła prawa również w krajach Afryki Zachodniej, takich jak Mali, Senegal i Nigeria, gdzie współistnieje z lokalnymi tradycjami.[12]

Jej wpływy sięgają także Sudanu, Czadu i Gambii oraz niektórych regionów Zatoki Perskiej, takich jak Kuwejt czy Bahrajn[13]. W wielu z tych państw malikizm odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu współczesnych systemów prawnych, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego i dziedziczenia.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Malik ibn Anas, pochodząc z Medyny, czerpał inspirację z lokalnych tradycji prawnych. Mimo powodzenia w samej Medynie, na Wschodzie szkoła musiała konkurować z pozostałymi (szafi'itami, hanbalitami czy zahirytami). Poparcie Abbasydów zdobyła szkoła hanaficka.

Szkoła malikicka odniosła największy sukces w Afryce Północnej, Zachodniej i w Andaluzji, gdzie była wspierana przez Umajjadów, jednak wraz z nadejściem Almohadów i Rekonkwisty jej wpływy w Hiszpanii osłabły[14].

Cechy

[edytuj | edytuj kod]

Malikizm wyróżnia się dużą swobodą i zdolnością do adaptacji do lokalnych zwyczajów, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami islamu. Kładzie nacisk na zachowanie równowagi między zasadami religijnymi, a potrzebami wspólnoty. Kluczową cechą mazhabu jest uznanie praktyk mieszkańców Medyny (amal ahl-Madina) jako jednego z najważniejszych źródeł prawa, co jest uzasadniane tym, że Medyna była miejscem, w którym Mahomet nauczał i ustanawiał fundamenty wspólnoty muzułmańskiej (ummy)[15]. Jego pragmatyczne podejście sprawiło, że szkoła ta zyskała popularność w różnorodnych kontekstach kulturowych. Ważnym elementem jej tradycji jest także dbanie o dobro wspólne oraz unikanie skrajności w orzekaniu prawnym oraz możliwość dostosowywania prawa do zmieniających się okoliczności, np. w kwestiach finansowych, handlowych czy administracji publicznej .[16].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • J. Danecki, Podstawowe wiadomości o islamie, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2011
  • Y. Dutton, The Origins of Islamic Law: The Qur'an, the Muwatta and Madinan Amal, Routledge, 2002
  • H. M. Ramadan Understanding Islamic Law: From Classical to Contemporary, Rowman Altamira, 2006
  • B. Lewis, The Muslim Discovery of Europe, WW Norton, 2001
  • S. Ezzerouali , M. C. Banane , B. Hamdaoui, Sharia in Moroccan Law: A Perpetual Source and Guiding Reference, Legality: JURNAL ILMIAH HUKUM, 2024
  • "Djazairess : L'Algérie ne conçoit pas le rite malékite comme identité mais comme voie au service de la société (ministre)". djazairess.com. Archived from the original on 2021-01-14. Retrieved 2021-01-13.
  • Naʻīm, ʻAbd Allāh Aḥmad, ed. Islamic Family Law in A Changing World: A Global Resource Book. Zed. 2002
  • A. E. Mayer, "Reinstating Islamic Criminal Law in Libya", in Dwyer, Daisy Hilse (ed.), Law and Islam in the Middle East, Greenwood Publishing Group, 1990
  • kharchoufa, https://kharchoufa.com/en/islam-in-mauritania/, (dost.30.01.2025)
  • gamji, https://www.gamji.com/article4000/NEWS4601.htm, (dost.30.01.2025)
  • S. Maisel, J. A. Shoup, Saudi Arabia and the Gulf Arab States Today, Bloomsbury Academic, 2009
  • Speaking for Islam: Religious Authorities in Muslim Societies. Ed. G. Krämer and S. Schmidtke. Leiden: Brill Publishers, 2006. C. Adang, This Day I have Perfected Your Religion For You: A Zahiri Conception of Religious Authority
  • J. Schacht, An Introduction to Islamic Law, Oxford University Press, 1964

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ J. Danecki, Podstawowe wiadomości o islamie, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2011,, s.213.
  2. ↑ J. Danecki , Podstawowe wiadomości o islamie, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2011,, s.214
  3. ↑ Y. Dutton "The Origins of Islamic Law: The Qur'an, the Muwatta and Madinan Amal." Routledge, 2002. s.33
  4. ↑ J. Danecki , Podstawowe wiadomości o islamie, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2011,, s.213.
  5. ↑ H. M. Ramadan Understanding Islamic Law: From Classical to Contemporary, Rowman Altamira, 2006, s. 26–27
  6. ↑ B. Lewis, The Muslim Discovery of Europe, WW Norton, 2001, ISBN 978-0393321654, s. 67
  7. ↑ S. Ezzerouali , M. C. Banane , B. Hamdaoui, Sharia in Moroccan Law: A Perpetual Source and Guiding Reference, Legality: JURNAL ILMIAH HUKUM, 2024, s.54-55
  8. ↑ "Djazairess : L'Algérie ne conçoit pas le rite malékite comme identité mais comme voie au service de la société (ministre)". djazairess.com. Archived from the original on 2021-01-14. Retrieved 2021-01-13.
  9. ↑ Naʻīm, ʻAbd Allāh Aḥmad, ed. Islamic Family Law in A Changing World: A Global Resource Book. Zed. 2002, s. 182. ISBN 9781842770931. Retrieved 25 October 2016.
  10. ↑ A. E. Mayer, "Reinstating Islamic Criminal Law in Libya", in Dwyer, Daisy Hilse (ed.), Law and Islam in the Middle East, Greenwood Publishing Group, 1990, s. 99–115, ISBN 978-0-89789-151-6
  11. ↑ kharchoufa, https://kharchoufa.com/en/islam-in-mauritania/, (dost.30.01.2025)
  12. ↑ gamji, https://www.gamji.com/article4000/NEWS4601.htm, (dost.30.01.2025)
  13. ↑ S. Maisel, J. A. Shoup, Saudi Arabia and the Gulf Arab States Today, Bloomsbury Academic, 2009,
  14. ↑ Speaking for Islam: Religious Authorities in Muslim Societies. Ed. Gudrun Krämer and Sabine Schmidtke. Leiden: Brill Publishers, 2006. Camilla Adang, This Day I have Perfected Your Religion For You: A Zahiri Conception of Religious Authority, s.17-18.
  15. ↑ J. Schacht, An Introduction to Islamic Law, Oxford University Press, 1964, s.35-36
  16. ↑ J. Danecki , Podstawowe wiadomości o islamie, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2011,, s.211-213.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szkoła_malikicka&oldid=76848199”