Szkoła megarejska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Megara, siedziba szkoły, leżała pomiędzy Atenami, Koryntem i Tebami.

Szkoła megarejska, szkoła erystyków – szkoła filozoficzna w starożytnej Grecji, działająca w V w. p.n.e.). Zaliczana do mniejszych szkół sokratycznych.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jej założycielem był Euklides z Megary, uczeń Sokratesa, studiujący jednak także nauki eleatów (szczególnie Parmenidesa). Szkoła była traktowana przez wielu filozofów jako wywodząca się z eleatyzmu i rozwijająca jego motywy[1]. Następcami Euklidesa (druga szkoła megarejska) byli Eubulides z Miletu, Aleksinos i Stilpon, za czasów którego szkoła osiągnęła szczyt popularności[2][3]. Argumenty i talenty sofistyczne Stilpona były tak wielkie, że sszkoła megaryjska była znana w całej Helladzie i przechodzili do niej filozofowie z wszystkich innych szkół hellenistycznych[4]. Po jego śmierci jednak, szkoła podupadła. Coraz większe znaczenie uzyskiwały "szkoły dogmatyczne" zawierające bardziej systematyczną naukę filozoficzną, łącznie z przesłaniem etycznym. Dla współczesnych filozofów (m.in. dla Arystotelesa i Platona) była ona szkołą istotną, stawiającą istotne problemy, jednak nie potrafiącą ich rozwiązać[5].

Część historyków zalicza do szkoły megarejskiej również Diodora Kronosa i Filona z Megary[6]. Ich zdaniem, już Euklides kładł w swoich naukach nacisk na kwestie logiczne i dialektyczne. Zgodnie z tym poglądem, w kolejnym pokoleniu po Euklidesie, megareizm ewoluował, skupiając się wyłącznie na tych treściach, stąd Diodora Kronosa i Filona nazywano "szkołą dialektyków". Wielu historyków wskazuje jednak, że podstawy do zaliczania tych dwóch filozofów do megarejczyków są mocno niepewne i należy szkołę dialektyków wyodrębnić. Np. przydomek Filona ("z Megary") jest późniejszy i nie potwierdzony w dobrych źródłach historycznych, a wczesne przekazy (m.in. Diogenes Laertios) określają go mianem Filona dialektyka. Jest też możliwe, że dialektycy wyodrębnili się ze szkoły megarejskiej i dopiero z czasem uzyskali wyrazistą samodzielność. Dialektyków łączyło z megaryjczykami skupienie na tematyce logicznej, jednak podejmowane przez nich problemy były zasadniczo odmienne[7][8].

Filozofia[edytuj | edytuj kod]

Szkoła jest tradycyjnie zaliczana do szkół sokratycznych, jednakże w przekazach podkreśla się raczej elementy wywodzące się ze szkoły eleackiej[1]. Giovanni Reale interpretuje przekaz tej szkoły jako połączenie etycznej nauki Sokratesa z ontologią eleatów, w szczególności z nauką Parmenidesa o jedności bytu[1].

Zasadnicza idea metafizyczna u megarejczyków łączyła wpływy sokratejskie i eleackie. Tak istotne dla Sokratesa Dobro sprowadzało się do Jednego, pojmowanego w sposób eleacki, jako absolutna i nieruchoma tożsamość z sobą samym. Jak wskazywał Euklides, Jedno nazywane było różnymi imionami: mądrością, bogiem, rozumem czy cnotą. Podobnie jak filozofowie eleaccy, megarejczycy uznawali powstawanie, zmianę i ginięcie za niemożliwe. [9]. Poprzez krytykę koncepcji arystotelejskich czy platońskich, starali się przywrócić dwie eleackie zasady: negowanie wielości i negowanie ruchu[3].

Megarejczycy przykładali też dużą wagę do nauk logicznych, erystyki i dialektyki. Megarejczycy byli znani z nacisku jaki kładli na prowadzenie sporów i czasami łączeni są ze szkoła dialektyków. Więcej uwagi poświęcali krytyce poszczególnych argumentów "szkół dogmatycznych":arystotelizmu (szczególnie w zakresie nauki o akcie i możności), platonizmu (szczególnie w zakresie nauki o ideach), epikureizmu, i stoicyzmu, niż rozwijaniu własnej doktryny[10][11].

Euklides odrzucał rozumowanie przez analogię, co wynikało z jego stanowiska ontologicznego, zgodnie z którym byty mogą być jedynie tożsame lub całkowicie odmienne, a tym samym podobieńśtwa nie są możliwe[12]. Z tego powodu megarejczycy odrzucali sposób argumentacji Sokratesa, w którym analogia pełniła ważną rolę[13].

Eubulides rozwinął umiejętność posługiwania się paradoksami i tropienia antynomii. Sformułował wiele problemów logicznych, z których niektóre rozpatrywane są aż do współczesności, a które nazywane są łącznie paradoksami megarejskimi, m.in. paradoks stosu i paradoks kłamcy[14].

Megarejczycy (szczególnie Stilpon) wiele uwagi poświęcali analizie formalnej pojęć i wyszukiwaniu sprzeczności w logicznych sylogizmach[15].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Reale 2000 ↓, s. 430.
  2. ↑ Reale 2000 ↓, s. 429, 437.
  3. ↑ a b Reale 1999 ↓, s. 84.
  4. ↑ Reale 1999 ↓, s. 95.
  5. ↑ Reale 1999 ↓, s. 96.
  6. ↑ Reale 1999 ↓, s. 432.
  7. ↑ Theodor Ebert, Philo of Megara, [w:] Donald M. Borchert (red.), Encyclopedia of Philosophy, Thomson Gale, 2006, s. 312-313, ISBN 0-02-866072-2.
  8. ↑ Susanne Bobzien, Dialectical School, [w:] Edward N. Zalta (red.), Stanford Encyclopedia of Philosophy, Winter 2017 Edition, Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2011, ISSN 1095-5054 [dostęp 2023-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-21] (ang.).
  9. ↑ Reale 2000 ↓, s. 431-434.
  10. ↑ Reale 1999 ↓, s. 83-84.
  11. ↑ Reale 2000 ↓, s. 431.
  12. ↑ Reale 2000 ↓, s. 432.
  13. ↑ Reale 2000 ↓, s. 432-433.
  14. ↑ Reale 1999 ↓, s. 85.
  15. ↑ Reale 1999 ↓, s. 91-95.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szkoła_megarejska&oldid=70716950”