Szmaragdolotka andyjska
| Psittacara wagleri[1] | |||
| (G.R. Gray, 1845) | |||
_(14621117286).jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szmaragdolotka andyjska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Szmaragdolotka andyjska[5], konura andyjska[6] (Psittacara wagleri) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), zamieszkujący północną i północno-zachodnią część Ameryki Południowej. Jest bliski zagrożenia wyginięciem.
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Obecnie wyróżnia się dwa podgatunki[7][8][9]:
- Psittacara wagleri wagleri (G.R. Gray, 1845) – czerwone jest tylko czoło oraz pojedyncze pióra na gardle[10];
- Psittacara wagleri transilis (J.L. Peters, 1927) – ma ciemniejsze upierzenie od podgatunku nominatywnego[10].
Dawniej za podgatunki szmaragdolotki andyjskiej uznawano też występujące bardziej na południe (Peru i Ekwador) P. w. frontatus i P. w. minor, jednak zostały one wyodrębnione do osobnego gatunku o nazwie szmaragdolotka peruwiańska (Psittacara frontatus)[5][7][11]; rozdzielenie tych gatunków zostało w 2024 roku zaakceptowane przez South American Classification Committee (SACC)[12] .
Opis
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała szmaragdolotek andyjskich wynosi około 36 cm, a masa ciała 180–260 g. W ich upierzeniu dominuje kolor zielony. Rozmieszczenie i intensywność barwy czerwonej jest różne oraz zależy od podgatunku. Wokół oczu jest naga, ciemna skóra. Spodnia strona sterówek i lotek oraz pokrywy poskrzydłowe duże są oliwkowożółte. Brak dymorfizmu płciowego. Młode osobniki mają mniej koloru czerwonego na czole oraz ma on bardziej matowy odcień, obrączki oczne mają szarobiałe[10].
Zasięg występowania i środowisko
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten występuje w północnej i północno-zachodniej Wenezueli oraz północnej i zachodniej Kolumbii[4]. Podgatunek nominatywny występuje w Kolumbii i północno-zachodniej Wenezueli, a P. w. transilis tylko w górach północnej Wenezueli[8].
Zamieszkuje wilgotne lasy równikowe, lasy wtórne oraz tereny uprawne, w tym plantacje kawy czy pola kukurydzy; na ogół występuje w przedziale wysokości 350–2000 m n.p.m.[4]
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek ten żyje w grupach przeważnie do 20 osobników, lecz czasami tworzą dużo większe stada[10]. Są bardzo ruchliwe. Żywią się między innymi nasionami roślin, orzechami, owocami, zieleniną[13].
Lęgi
[edytuj | edytuj kod]Na wolności ptaki te gniazdują na klifach, często w koloniach. Samica składa najczęściej 3–4 jaja i wysiaduje je przez ok. 23 dni[10]. W niewoli, podczas inkubacji jaj oraz w trakcie opieki nad pisklętami, dorosłe osobniki są bardzo agresywne. Młode, w momencie gdy kontrolowane jest ich gniazdo, udają nieżywe. Opuszczają gniazdo po 7 tygodniach, a czasami później[13].
Status i zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]Obecnie (2024 r.) gatunek ten uznawany jest przez IUCN jako bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji nie została oszacowana, choć gatunek opisywany jest jako bardzo liczny w większości swego zasięgu występowania[4].
Szmaragdolotki andyjskie były odławiane dla międzynarodowego handlu ptakami. Często niszczą one rośliny uprawne, z tego powodu ich populacja może się zmniejszać na skutek traktowania ich jako szkodniki. Zagrożeniem dla nich jest również wycinanie lasów. Liczba osobników tego gatunku zmniejsza się[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Psittacara wagleri, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2024-12-11] (ang.).
- ↑ a b Scarlet-fronted Parakeet (Aratinga wagleri). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
- ↑ D. Lepage, Psittacara wagleri (Scarlet-fronted Parakeet), [w:] Avibase [online] [dostęp 2024-12-11] (ang.).
- ↑ a b c d e BirdLife International, Psittacara wagleri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-12-11] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2024-09-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-11].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 113, 1999.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-12-11]. (ang.).
- ↑ a b Collar, N., J. del Hoyo, P.F.D. Boesman, G.M. Kirwan & C.J. Sharpe: Scarlet-fronted Parakeet (Psittacara wagleri), version 1.0. [w:] Birds of the World (red. N.D. Sly) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2023. [dostęp 2024-12-11]. (ang.).
- ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 9 [online], październik 2024 [dostęp 2024-12-11].
- ↑ a b c d e Red-fronted Conure (Psittacara wagleri), [w:] Parrot Encyclopedia [online], World Parrot Trust [dostęp 2024-12-11].
- ↑ BirdLife International, Psittacara frontatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ Proposal (998) to South American Classification Committee. Treat Psittacara frontatus as a separate species from P. wagleri [online], 2024 [dostęp 2024-12-11] (ang.).
- ↑ a b Stanislav Chvapil, Ptaki ozdobne, Warszawa: Delta W-Z, 1983, s. 118.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).