Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego w Krakowie
 Gmach w 2014 | |
| Dewiza | „Czyńmy dobro” |
|---|---|
| Data założenia | 1609 |
| Typ szpitala | szpital specjalistyczny |
| Państwo |  Polska
|
| Adres | ul. Trynitarska 11 31-061 Kraków |
| Dyrektor | Dorota Puka |
| Łóżka szpitalne | 130 |
| Oddziały szpitalne | 5 |
Położenie na mapie Krakowa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
| 50,047500°N 19,945278°E/50,047500 19,945278 | |
| Strona internetowa | |
 nr rej. A-577 z 10.V.1976[1]
| |
a.jpg) Gmach w roku otwarcia 1906 | |
| Państwo | Polska
|
|---|---|
| Miejscowość | Kraków |
| Adres | ul. Trynitarska 3-11 |
| Architekt | Teodor Talowski |
| Rozpoczęcie budowy | 1897 |
| Ukończenie budowy | 7.10.1906 |
| Pierwszy właściciel | Zakon bonifratrów |
| Obecny właściciel | Zakon bonifratrów |
| Strona internetowa | |
Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Grandego – szpital specjalistyczny w Krakowie mieszczący się przy ul. Trynitarskiej 11.
Historia[2][edytuj | edytuj kod]
Ufundowany w 1609 roku przez Waleriana Montelupiego i wspierany przez krakowskie mieszczaństwo pierwszy bonifraterski szpital u zbiegu ulic św. Jana i ulica św. Marka służył chorym i cierpiącym przez dwa stulecia.
Dotkliwe zubożenie klasztoru w okresie zaborów sprawiło, że zabrakło funduszy na remont budynków zagrożonych całkowitą ruiną. W 1812 roku wskutek zabiegów biskupa krakowskiego Andrzeja Gawrońskiego król saski i wielki książę warszawski Fryderyk August Wettyn wydał dekret, na mocy którego Bonifratrzy otrzymali na własność opuszczony klasztor wraz z ogrodem i kościół Trynitarzy pw. Świętej Trójcy przy obecnej ulicy Krakowskiej.
W tych trudnych czasach bracia Bonifratrzy odremontowali nową siedzibę i znów zaczęli służyć społeczeństwu Krakowa. Przyznanie Galicji autonomii i objęcie prezydentury miasta przez Józefa Dietla, lekarza i społecznika, poprawiło nieco sytuację Konwentu i Szpitala.
Pomyślny okres działalności rozpoczął się jednak dopiero wraz z wyborem na przeora Konwentu (1891 r.) br. Laetusa Bernatka – Morawianina z pochodzenia, farmaceuty z wykształcenia. Nowy przeor pomimo wielu przeciwności losu postanowił wybudować nowy szpital. Okazją do realizacji tego zamysłu stał się jubileusz 50-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa. Zwołana w marcu 1897 roku, w Wiedniu kapituła prowincji austriacko-czeskiej zaakceptowała pomysł L. Bernatka dotyczący wybudowania nowego szpitala w Krakowie, przy ulicy Trynitarskiej. Autorem projektu szpitala był znany architekt, profesor Krakowskiej Wyższej Szkoły Techniczno-Przemysłowej, Teodor Talowski.
Całkowity koszt budowy nowego szpitala wyniósł 450 tys. koron, z czego 369,6 tys. pochodziło ze składek społeczeństwa. W 1898 roku wbudowano kamień węgielny, a uroczyste otwarcie i poświęcenie Szpitala przez ks. kardynała Jana Duklana Puzynę odbyło się 7 października 1906 roku.
Szpital w dniu otwarcia liczył 100 łóżek i posiadał oddziały: wewnętrzny z pododdziałem gruźliczym, chirurgiczny, skórno-weneryczny z ambulatoriami, ponadto ambulatoria dentystyczne i okulistyczne oraz aptekę. Wyposażony w centralne ogrzewanie, elektryczne oświetlenie złożone ze 130 lamp żarowych, wentylację, zimną i ciepłą wodę oraz specjalistyczną aparaturę medyczną był jednym z najnowocześniejszych szpitali Galicji. Wysoki poziom wyposażenia szpitala został nagrodzony w 1907 roku, podczas X Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich złotym medalem „za wzorowe urządzenie”.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku i odrodzenie się w 1922 roku Prowincji Polskiej Zakonu Bonifratrów zaowocowało rozbudową budynku, uzupełnianiem wyposażenia o nowoczesną aparaturę medyczną, zatrudnianiem najlepszych lekarzy stosujących nowe metody leczenia. 15 lipca 1924 otwarto nowy oddział szpitalny obejmujący choroby uszu, nosa i gardła[3].
Po wybuchu II wojny światowej przez wszystkie lata niemieckiej okupacji Szpital pozostawał w rękach braci. Znaleźli w nim zatrudnienie wybitni lekarze zwalniani z przejętych przez Niemców krakowskich klinik. Bonifratrzy zapewniali też schronienie i pomoc medyczną osobom poszukiwanym przez gestapo, współpracowali z ruchem oporu, ukrywali ludzi podziemia, nierzadko ryzykując własnym życiem.
1 stycznia 1949 roku decyzją nowych władz Szpital został upaństwowiony, a w październiku 1950 roku przeszedł całkowicie pod zarząd Miasta Krakowa. Braciom zakazano wstępu na teren Szpitala, czego dobitnym wyrazem stało się zamurowanie przejścia łączącego go z Konwentem. Szpital otrzymał imię Edmunda Biernackiego, patologa i neurologa, filozofa medycyny.
Upadek komunizmu i powstanie III Rzeczypospolitej zainicjowały starania Bonifratrów o odzyskanie Szpitala. Na mocy porozumienia z wojewodą krakowskim 1 stycznia 1997 r. Szpital wrócił do Zakonu. Tym samym stał się pierwszym niepaństwowym szpitalem w Polsce, pw. św. Jana Grandego, reformatora hiszpańskiego szpitalnictwa, wyniesionego na ołtarze przez Jana Pawła II w 1996 roku.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Szpital mieści się przy Trynitarskiej 11 na krakowskim Kazimierzu, w budynku zbudowanym w latach 1898-1901, zaprojektowanym przez Teodora Talowskiego, zaś wybudowanym pod kierunkiem Janusza Rawicz-Niedziałkowskiego[4].
Oddziały szpitalne[edytuj | edytuj kod]
- Oddział Chorób Wewnętrznych i Angiologii
- Oddział Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej
- Wojewódzki Oddział Chirurgii Naczyń i Angiologii
- Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii
- Oddział Diagnostyczno-Leczniczy
Dyrekcja[edytuj | edytuj kod]
- Dyrektor Zarządzający: Jolanta Czaplińska-Jaszczurowska
- Dyrektor Finansowy: Dorota Puka
Stary szpital bonifratrów, konwent i kościół przy ul. Krakowskiej 48.
Teodor Talowski, akwarela z 1898 „Gmach Szpitala Zakonu Bonifratrów w Krakowie”
Tablica upamiętniająca 400 lat bonifratrów w Polsce.
Tablica upamiętniająca Wincentego Witosa, który zmarł w tym szpitalu.
,_9-11_Trynitarska_street,_Kazimierz,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2021-09-30. [dostęp 2012-12-15].
- ↑ Z kart historii. bonifratrzy.pl. [dostęp 6 lipca 2014].
- ↑ Kronika religijna. Rozwój szpitala OO. Bonifratrów w Krakowie, „Rycerz Niepokalanej”, Nr 10, s. 211.
- ↑ Dzieło o. Laetusa. „Nowości Illustrowane”. Nr 41, s. 12-13, 6 października 1906.