Szwadron czołgów rozpoznawczych dywizjonu rozpoznawczego 10 BK
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Sformowana przez 2 Batalion Pancerny |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
rtm. Lucjan Pruszyński |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Dywizjon Rozpoznawczy 10 BK 10 Brygada Kawalerii |
Szwadron czołgów rozpoznawczych dywizjonu rozpoznawczego 10 BK – pododdział broni pancernych Wojska Polskiego.
Szwadron wchodził w skład Dywizjonu Rozpoznawczego 10 Brygady Kawalerii w Rzeszowie.
Działania bojowe[edytuj | edytuj kod]
Mobilizacja
Szwadron został zmobilizowany w ramach mobilizacji alarmowej w grupie "czarnej" przez 2 batalion pancerny w Żurawicy planowo do 27 sierpnia 1939 roku, faktycznie szwadron został zmobilizowany w pierwszej dekadzie sierpnia i dołączył do dywizjonu na koncentracji letniej poza Rzeszowem w rejonie wsi Czudec, Nowa Wieś, Folwark Babica. W dniu 15 sierpnia dywizjon wraz z nim szwadron czołgów rozpoznawczych został przegrupowany w pobliże Krakowa do miejscowości Liszki. Tam po otrzymaniu ostatnich uzupełnień 27 sierpnia osiągnął pełną gotowość do działań[1]. Wyposażony był w 9 czołgów TKF z km wz. 25 i 4 TKF z nkm wz. 38[2].
Działania bojowe szwadronu czołgów rozpoznawczych
1 września 1939 roku szwadron dokonał przemarszu do rejonu Skomielnej Górnej, którą osiągnął ok godz.17. 2 września od godz.9.00 szwadron czołgów bez 2 plutonu, wzmocniony dwoma działami samobieżnymi TKS-D i sekcją motocyklistów dozorował odcinek od Skawy Dolnej do Naprawy. 2 pluton wspierał szwadron strzelców w walce na wzg. 523 w pobliżu Naprawy. W godzinach popołudniowych szwadron czołgów był atakowany przez niemieckie lotnictwo[3]. Wieczorem szwadron odjechał do odwodu brygady wraz z resztą dywizjonu. 3 września 1 pluton czołgów wspierał pododdziały 1 pułku piechoty KOP ppłk. Wójcika w rejonie Mszany Dolnej, a następnie wraz z nim wycofał się do Szczyzyca, gdzie 4 września dołączył do macierzystego szwadronu. Dywizjon rozpoznawczy wraz z pozostałością szwadronu czołgów TKF 3 września wypoczywał i naprawiał sprzęt jako odwód brygady w pobliżu Dobczyc, po czym wykonał nocny marsz 3/4 września do Szczyzca. Skąd 5 września podjął patrolowanie dróg do Tymbarka, staczając potyczkę z wrogiem na wzg. 435,2. Pozostała część szwadronu wycofała się ze Szczyzca pod naciskiem nieprzyjaciela. 6 września szwadron wycofywał się oddzielnie od dywizjonu rozpoznawczego, dołączył w godzinach wieczornych w Sobolowie. 7 września pancerniacy wraz z dywizjonem odtwarzali zdolność bojową w lesie w rejonie folwarku Osice. 8 września w składzie macierzystego dywizjonu osłaniał wycofanie się 10 BK jako straż tylna w kierunku Głogowa Małopolskiego. Szwadron wraz ze 121 kompanii czołgów lekkich ubezpieczał przemarsz taborów brygady przez polne drogi i przez miasto Radomyśl Wielki w kierunku Głogowa Małopolskiego[4]. Od 9 do 14 września szwadron czołgów rozpoznawczych ochraniając samochody taboru dywizjonu rozpoznawczego, po zatarasowanych drogach dotarły do Kolbuszowej, gdzie błędnie pokierowane przez żandarmerię odłączyły się od dywizjonu. Szwadron wraz z taborami skierował się na Sokołów i po kilku dniach błądzenia dołączył do odpoczywającego dywizjonu rozpoznawczego w Żółkwi. W trakcie poszukiwań macierzystej jednostki szwadron stoczył kilka potyczek z niemieckimi patrolami pancerno-motorowymi. Z uwagi, że w szwadronie pozostało tylko część stanu etatowego czołgów, szwadron włączono do 101 samodzielnej kompanii czołgów rozpoznawczych por. Z. Ziemskiego. Od tego dnia pozostałości szwadronu dzieliły dalsze losy ze 101 skczr [5].
Organizacja szwadronu[edytuj | edytuj kod]
- dowódca szwadronu i poczet dowódcy
- I pluton czołgów (dowódca plutonu + 2 półplutony po 2 czołgi + patrol reperacyjny)
- II pluton czołgów
- drużyna gospodarcza
Dowódca szwadronu = dowódca szwadronu (rotmistrz), strzelec czołgu (kapral), kierowca czołgu (st.panc.), kierowca samochodowo-motocyklowy (panc.), ordynans-osobisty (panc.), 1 czołg rozpoznawczy + 1 samochód łazik.
Dowódca plutonu = dowódca plutonu (por./ppor.), strzelec czołgu (kpr.), kierowca czołgu (st.panc.), kierowca samochodowo-motocyklowy (panc.), ordynans-osobisty (panc.), 1 czołg rozpoznawczy + 1 motocykl z wózkiem.
Stan etatowy szwadronu:
- 3 oficerów (dowódca szwadronu i 2 dowódców plutonów);
- 22 podoficerów (wachmistrz-szef, podoficer sprzętowy i 2 zastępców dowódców plutonów, podoficer gospodarczy, rusznikarz-podoficer broni i przeciwgazowy, 2 dowódców półplutonów, 2 mechaników czołgowych i 5 strzelców czołgów, 4 dowódców czołgów, 2 elektromechaników czołgowych, sanitariusz);
- 31 szeregowych (goniec, 13 kierowców czołgów, 1 kierowca motocyklowy, 3 kierowców samochodowo-motocyklowych, 4 kierowców samochodowych, 2 kucharzy, 3 ordynansów, 4 pomocników kierowców).
Sprzęt etatowy szwadronu: 13 czołgów rozpoznawczych, 1 samochód łazik, 2 samochody ciężarowe, 2 samochody do przewozu czołgów, 1 przyczepka benzynowa, 2 przyczepki towarzyszące, 1 przyczepa kuchnia (typ IV), 3 motocykle z wózkiem.
Uzbrojenie etatowe szwadronu:
3 pistolety oficerów (nie wyszczególnione w etacie), 24 karabinki z bagnetami, 28 pistoletów, 29 bagnetów (tzw. luźnych), 13 ckmów (w czołgach). Faktycznie szwadron posiadał 9 ciężkich karabinów maszynowych i 4 najcięższych karabinów maszynowych jako uzbrojenie pokładowe czołgów, czołgi rozpoznawcze TKF, samochód łazik PF 518, samochody ciężarowe PF 621L, motocykle z wózkiem Sokół 600.
Obsada szwadronu[6][edytuj | edytuj kod]
- dowódca szwadronu – rtm. Lucjan Pruszyński
- dowódca I plutonu czołgów – por. rez. br. panc. Wacław Kamiński
- dowódca II plutonu czołgów – sierż. pchor. br. panc. (ppor.) Stefan Zmroczek
ponadto: plut. pchor. br. panc. Adam Głowacki[7].
Szwadron został zorganizowany dla dywizjonu przez 2 Batalion Pancerny z Żurawicy prawdopodobnie w 1937. Ze względu na brak miejsca w koszarach w Rzeszowie, szwadron stacjonował w Żurawicy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nowak 1999 ↓, s. 32-38.
- ↑ Nowak 1999 ↓, s. 32.
- ↑ Nowak 1999 ↓, s. 41-44.
- ↑ Nowak 1999 ↓, s. 45-70.
- ↑ Nowak 1999 ↓, s. 84.
- ↑ E.P. Nowak, op.cit
- ↑ E. P. Nowak wskazuje go jako dowódcę plutonu techniczno-gospodarczego, ale w etacie szwadronu nie ma takiego pododdziału
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Eugeniusz P. Nowak: Dywizjon Rozpoznawczy 10 Brygady Kawalerii 1938-1939. Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Historii, 1999. ISBN 83-912784-0-9.