Szwedka
 Szwedka w Ryglicach | ||||||||||
| Kontynent | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | ||||||||||
| Województwo | ||||||||||
| Lokalizacja | ||||||||||
| Rzeka | ||||||||||
| Długość | 22,52 km | |||||||||
| Powierzchnia zlewni |
72,95 km² | |||||||||
| Ident. PRNG |
136270 | |||||||||
| Źródło | ||||||||||
| Miejsce | Gilowa Góra | |||||||||
| Współrzędne | ||||||||||
| Ujście | ||||||||||
| Recypient | Biała (dopływ Dunajca) | |||||||||
| Miejsce | ||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||
| ||||||||||
Położenie na mapie powiatu tarnowskiego  | ||||||||||
Położenie na mapie Polski  | ||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | ||||||||||
Szwedka[1][2] – potok (również rzeka[2]) w woj. małopolskim przebiegający przez gminy Ryglice oraz Tuchów. Ma długość 22,52 km i zlewnię o powierzchni 72,95 km². Szwedka jest prawobrzeżnym dopływem Białej Tarnowskiej.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Szwedka w swojej historii określana była kilkoma nazwami. Na mapach nanoszono ją jako Cisowy Potok lub Potok Ryglicki[3]. Obecna nazwa potoku prawdopodobnie pochodzi od bitwy, która miała miejsce nad ciekiem podczas potopu szwedzkiego w 1656 roku[3][4]. W wyniku tej potyczki Szwedzi mieli zostać zabici w potoku lub się w nim utopili[3].
Położenie i charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Ciek leży w województwie małopolskim, przepływa przez gminy Ryglice oraz Tuchów[2]. Szwedka jest potokiem górskim[4], ma długość 22,52 km i zlewnię o powierzchni sięgającej 72,95 km²[5]. Jest prawobrzeżnym dopływem Białej Tarnowskiej[3][6], do której uchodzi pomiędzy Tuchowem a Bistuszową[7].
Zgodnie ze współczesną wiedzą potok bierze swój początek pod Gilową Górą w Paśmie Brzanki[3]. Historycznie (m.in. na tzw. Mapie Miega z lat 1779–1783 oraz mapach turystycznych publikowanych do II poł. XX w.) źródła Szwedki lokalizowano bliżej miejscowości Ryglice, pomiędzy Ostrym Kamieniem a Wielką Górą[3]. Ciek przepływa głównie przez tereny rolnicze oraz miejscowości Ryglice, Bistuszowa i Tuchów, gdzie uchodzi do Białej[7].
W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 Szwedka była wyznaczona jako naturalna jednolita część wód powierzchniowych o kodzie RW2000122148699. Miała wówczas przypisany typ 12, czyli potok fliszowy. W ówczesnym systemie gospodarki wodnej należała do regionu wodnego Górnej Wisły i podlegała regionalnemu zarządowi gospodarki wodnej w Krakowie[8].
Według badań z 2019 roku stan wód Szwedki został sklasyfikowany jako zły. Jej stan chemiczny otrzymał wówczas ocenę „poniżej dobrego”, natomiast stan ekologiczny został oceniony jako umiarkowany[9].
Dopływami Szwedki są Rygliczanka oraz Zalasówka[10].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 1. Wody płynące, źródła, wodospady, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 287, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ a b c Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 136270
- ↑ a b c d e f Szwedka, [w:] Marcin Solarz, Rafał Kroczak, Hydronimy Pasma Brzanki na Pogórzu Ciężkowickim, „Onomastica”, 60, 2016, s. 333–359, DOI: 10.17651/ONOMAST.60.23 [dostęp 2022-06-05].
- ↑ a b Jak zwalczyć Szwedkę? [online], Dziennik Polski, 20 lipca 2009 [dostęp 2022-06-05] (pol.).
- ↑ CHARAKTERYSTYKA JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH – Szwedka [online].
- ↑ Rzeka Biała [online], Przywracamy Białą Tarnowską przyrodzie i ludziom, 22 stycznia 2018 [dostęp 2022-06-05] (pol.).
- ↑ a b Ziemia tarnowska. Mapa turystyczna. Skala 1:100 000. Tarnów. Plan miasta w skali 1:15 000. Jacek Korpak, Wioletta Kupiec, Joanna Olender, Compass Wydawnictwo Kartograficzne „Compass”. 2016. [dostęp 2022-06-05].
- ↑ PGW Wisła załączniki, [w:] Plan Gospodarowania Wodami (PGW) dla obszaru dorzecza Wisły [zip], Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, 2011.
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014–2019 na podstawie monitoringu – tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
- ↑ Pogórze Ciężkowickie i Strzyżowskie. Mapa 1:50 000. Kraków: Compass, 2005. ISBN 978-83-7605-211-3.