Szymbark (województwo pomorskie)
54°13′05″N 18°05′57″E/54,218056 18,099167
| wieś | |
.JPG) Kościół pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Szymbarku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2014) |
541[2] |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-315[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GKA |
| SIMC |
0174190 |
Położenie na mapie gminy Stężyca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kartuskiego  | |
| 54°13′05″N 18°05′57″E/54,218056 18,099167[1]
| |
Szymbark (dodatkowa nazwa w języku kaszubskim Szimbark, niem. Schönberg) – wieś w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie kartuskim, w gminie Stężyca[4][5].
Wieś leży na Kaszubach, na obszarze Kaszubskiego Parku Krajobrazowego, w Szwajcarii Kaszubskiej, u podnóża wzgórza Wieżycy, w paśmie Wzgórz Szymbarskich.
Szymbark (jako sołectwo) 31 grudnia 2014 r. miał 695 stałych mieszkańców, w tym: Szymbark – 541, Drozdowo – 23, Kolano – 75, Wieżyca – 56 mieszkańców[2].
Leży w pobliżu drogi krajowej nr 20 ze Stargardu do Gdyni, w odległości niecałych 2 km od wsi kończy się lub zaczyna Droga Kaszubska.
Wieś jest siedzibą sołectwa Szymbark, w którego skład wchodzą również: Kolano, Drozdowo i Wieżyca.
Zimą staje się ośrodkiem sportów zimowych. Na południe od wsi znajduje się Centrum Edukacji i Promocji Regionu w Szymbarku.
Przez Szymbark prowadzi turystyczny Szlak Wzgórz Szymbarskich.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie gdańskim.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0174208 | Drozdowo | część wsi do 2023 r. |
| 0174214 | Wieżyca | część wsi (do 2022[6]) |
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Według rejestru zabytków NID[7] na listę zabytków wpisany jest kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus z lat 1882–1884, nr rej.: 154 z 2.12.1961.
Neogotycki kościół został zbudowany jako ewangelicki, przejęty przez katolików w 1945[8]. W okresie II Rzeczypospolitej kościół był we władaniu parafii liczącej 2208 wiernych i należącej do Superintendentury Kartuzy Ewangelickiego Kościoła Unijnego[9].
Nazwa miejscowości
[edytuj | edytuj kod]Historycy przyjmują, że na miejscu obecnego Szymbarku istniała, wymieniona po raz pierwszy w dokumencie księcia gdańskiego Mestwina II z 1284 r wieś Manecewo. W XVI wiecznych wizytacjach kościelnych jest wieś Monszowo, ale już jako wieś opuszczona, najprawdopodobniej spustoszona w czasie wojny trzynastoletniej Polski z Zakonem Krzyżackim.[10]
Nazwa Szymbark w postaci Szenberg i później Schönberg pojawia się od 1664 r., nadana przez niemieckich osadników na bazie niem. przymiotnika schön 'piękna' i Berg 'góra'.[10] Ta z kolei została spolszczona do obecnej formy Szymbark i skaszubiona do Szimbark.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś założona na początku XVII w poprzez osadzenie w niej niemieckich ewangelików przez starostę kościerskiego Dymitra Wejhera.[11]
Na koniec 1892 r. wieś była zamieszkana przez 377 osób, 43 Kaszubów (27 katolików i 16 ewangelików), 325 Niemców (2 katolików i 323 ewangelików) oraz 9 Żydów.[12] W roku 1910 liczba mieszkańców wzrosła do 426 osób: 377 Niemców i 49 Kaszubów[13].
W Szymbarku podczas okupacji w dniu 25 maja 1944 r. Niemcy dokonali zbrodni na 10 mieszkańcach okolicznych miejscowości, tak zwanych zakładnikach szymbarskich. W pobliżu miejsca ich rozstrzelania stoi dziś pomnik. Niemcy dokonali zbrodni w odwecie za zamordowanie przez partyzantów na tle rabunkowym miejscowego sklepikarza, Niemca o nazwisku Wolff[14].
Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. dominująca do tego czasu w miejscowości ludność niemiecka została wysiedlona, a jej miejsce zajęła w głównej mierze ludność kaszubska z okolicznych wsi.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136539.
- ↑ a b Liczba ludności Gminy Stężyca – pobyt stały na dzień 31.12.2014r.. UG Stężyca. [dostęp 2012-02-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1261 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025, s. 45 [dostęp 2017-02-19].
- ↑ Szymbark. onet.pl. [dostęp 2016-12-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-20)].
- ↑ Stefan Grelewski, Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce współczesnej, Lublin 1937, s. 332.
- ↑ a b Breza Edward. Nazwy miejscowości powiatu kartuskiego. Kartuzy 2017. s.216
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XII - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl, s. 115 [dostęp 2025-04-16].
- ↑ Stefan Ramułt, Statystyka ludności kaszubskiej, Akademia Umiejȩtności, 1899, s. 97 [dostęp 2025-04-16].
- ↑ Prussia (Kingdom) Statistisches Landesamt, Gemeindelexikon für die regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Oppeln: Auf grund der ergebnisse der volkszählung vom. 1. Dezember 1910 und anderer amtlicher quellen bearbeitet vom Königlich Preussischen Statistischen Landesamte, verlag des Königlichen Statistischen Landesamts, 1912, s. 28-29 [dostęp 2025-06-20] (niem.).
- ↑ Uroczystość odsłonięcia pomnika „Szymbarskich Zakładników” – Szymbark, 11 listopada 2010. [dostęp 2018-03-07]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Szymbark 1.) wś, powiat kartuski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 115.
| Wsie |
|
|---|---|
| Kolonie | |
| Osady | |
| Część wsi | |
| Części kolonii | |
| Zniesiona wieś |
