Szyszkówka tęporozwierkowa
_Singer_72163.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szyszkówka tęporozwierkowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Strobilurus stephanocystis (Kühner & Romagn. ex Hora) Singer Persoonia 2(3): 409 (1962) | |
| Zasięg | |
 Zasięg występowania w Europie (państwa) | |
_Singer_72164.jpg)
_Singer_43207.jpg)
Szyszkówka tęporozwierkowa (Strobilurus stephanocystis (Kühner & Romagn. ex Hora) Singer) – gatunek grzybów z rodziny obrzękowcowatych (Physalacriaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strobilurus, Physalacriaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozowali w 1960 r. Robert Kühner, Henri Charles Louis Romagnesi i Frederich Bayard Hora nadając mu nazwę Pseudohiatula stephanocystis. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1962 r. Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Strobilurus[1].
- Collybia stephanocystis Kühner & Romagn. 1953
- Marasmius esculentus subsp. pini Singer 1943
- Pseudohiatula stephanocystis Kühner & Romagn. ex Hora 1960
Polską nazwę podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.[3]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 1,5–2,5 (wyjątkowo do 3 cm), kształt początkowo wypukły, potem płaski, czasami z niewielkim garbem. Brzeg nieco wystający poza blaszki, w stanie wilgotnym nieco prześwitujący. Powierzchnia gładka, matowa, czasami promieniście pomarszczona. Ma barwę od białawej przez szaro-ochrową do ciemnobrązowej. Jest higrofaniczny[4]. Jeśli owocniki rozwijają się pod śniegiem, są białe[5].
Wąsko przyrośnięte, niemal wolne. Ostrza gładkie, barwa początkowo biaława, potem szarawa[4].
Wysokość 2–8 cm, grubość 1–2,5 mm, elastyczny, wygięty, zakończony korzeniasto. Powierzchnia gładka, bardzo drobno oprószona. U podstawy pokryta białą grzybnią[4].
Cienki, biały, o słabym zapachu i łagodnym smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki cylindryczne z 2 lub 4 sterygmami. Zarodniki eliptyczne, ostro zakończone, gładkie, bezbarwne, o rozmiarach 5,7–7,5 × 2,5–3,9 μm. Pleurocystydy grubościenne, o rozmiarach 46–57 × 28–34 μm, inkrustowane na szczycie. Cheilocystydy szeroko-maczugowate z płaską podstawą, grubościenne, o rozmiarach 29–47× 4,8–7,2 μm. Komórki skórki zbudowane z grubościennych strzępek o kulistych końcach[6].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Opisano występowanie tego gatunku tylko w Europie oraz w Japonii i Korei. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, występuje od Hiszpanii aż po 66 stopień szerokości geograficznej na Półwyspie Skandynawskim[7]. Według W. Wojewody w Polsce jest bardzo pospolity[3], M. Snowarski podaje jednak, że jest nieczęsty[8].
Występuje w lasach, na szyszkach sosnowych, często głęboko zagrzebanych w ziemi. Pojawia się głównie od września do listopada[3].
Smaczny grzyb jadalny[4].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Na szyszkach rosną dwa bardzo podobne gatunki szyszkówek: szyszkówka gorzkawa (Strobilurus tenacellus) i szyszkówka świerkowa (Strobilurus esculentus)[9]. Szyszkówkę świerkową najłatwiej odróżnić po podłożu – rośnie na szyszkach świerka. Szyszkówka gorzkawa ma nieco gorzkawy smak, ale po tym nie zawsze da się ją odróżnić od szyszkówki tęporozwierkowej. Morfologicznie szyszkówka gorzkawa ma ciemniejszy kapelusz, a blaszki białe z odcieniem niebieskawym, ale te cechy też nie zawsze pozwalają na jednoznaczne odróżnienie tych gatunków. Konieczne jest badanie mikroskopowe[4]. Szyszkówka tęporozwierkowa ma cystydy o tępych szczytach, a szyszkówka gorzkawa zaostrzone na szczytach i bez kryształków[9].
Na szyszkach rosną też inne gatunki grzybów[8]:
- grzybówka wiosenna (Mycena strobilicola). Występuje wiosną na szyszkach świerkowych. Różni się wyraźnym zapachem chloru i białym, kruchym trzonem.
- pieniążniczka szyszkowa (Baeospora myosura). Ma jasny, cielistobeżowy kapelusz i biało oprószony trzon.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2016-10-23]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-10-23]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f Na grzyby. [dostęp 2014-02-25].
- ↑ Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ Strobilurus stephanocystis. [dostęp 2016-10-24].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
- ↑ a b Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.