Tadeusz Baird

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MalarzBOT (dyskusja | edycje) o 14:55, 6 lut 2014. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
{{{nazwa}}}
Ilustracja
Miejsce urodzenia

Grodzisk Mazowiecki

Pochodzenie

polskie

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, pedagog

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Złoty Krzyż Zasługi Medal Komisji Edukacji Narodowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Płyta pamiątkowa na domu Tadeusza Bairda przy ul. Lipskiej w Warszawie
Nagrobek Tadeusza Bairda na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 8 lipca 2006

Tadeusz Baird (ur. 26 lipca 1928 w Grodzisku Mazowieckim, zm. 2 września 1981 w Warszawie)[1] – polski kompozytor muzyki współczesnej oraz pedagog.

Zarys biografii

W czasie okupacji uczył się pod kierunkiem Bolesława Woytowicza i Kazimierza Sikorskiego. Po wojnie – w latach 1947–1951 – kontynuował studia u Piotra Rytla i Piotra Perkowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Ponadto studiował grę na fortepianie u Tadeusza Wituskiego i przez trzy lata muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim.

Jako kompozytor zadebiutował wkrótce po wojnie. Wraz z Kazimierzem Serockim i Janem Krenzem stworzył tzw. „Grupę 49”, która postawiła sobie za cel komponowanie muzyki przeciwstawiającej się obowiązującej ówcześnie w krajach Bloku Wschodniego estetyce socrealistycznej. W połowie lat 50. XX w. stał się jednym z twórców przełomu w polskiej muzyce. Unowocześnił technikę kompozytorską: m.in. jako jeden z pierwszych stosował dodekafonię. Jako działacz Związku Kompozytorów Polskich był jednym z pomysłodawców i organizatorów festiwalu Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, który po raz pierwszy odbył się 1956.

Od 1974 wykładał kompozycję w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna). W 1977 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i objął katedrę kompozycji. Od 1976 był przewodniczącym polskiej sekcji International Society for Contemporary Music (ISMC/SIMC), a od 1979 – członkiem Akademie der Künste w Berlinie. W 1981 został członkiem honorowym Związku Kompozytorów Polskich.

Zmarł 2 września 1981 w Warszawie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Powązkowskim.

Kompozytor

Baird – kompozytor współczesny – zachował duży szacunek do tradycji muzycznej, czego przejawem były nawiązania do muzyki minionych epok, spośród których Baird upodobał sobie przede wszystkim romantyzm, barok i renesans. Kompozytor stosował archaizację brzmienia, wykorzystywał dawne zwroty melodyczne, ale „oddziaływał również w sferach mniej uchwytnych – emocji, wrażeń, ekspresji”[1]. Jednocześnie wykorzystywał nowoczesne formy kompozytorskie, umiejętnie łącząc je z elementami tradycji. Muzyka Bairda „jest przeniknięta silnym pierwiastkiem lirycznym, który przejawia się najwyraźniej w rozwiniętej melodyce jego utworów”[1]. Zyskał miano „ostatniego polskiego romantyka” oraz kontynuatora ekspresjonizmu. Sam wielokrotnie podkreślał, że jego utwory są „muzycznymi wyznaniami”, rodzajem „dziennika pisanego nutami” (np. Jutro, Erotyki i Ekspresje).

Obok dzieł koncertowych komponował również muzykę do filmów i przedstawień Teatru Telewizji.

Był jednym z inicjatorów i twórców odbywającego się od 1956 Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnych „Warszawska Jesień”.

Postać Bairda i jego muzyka znalazła oddźwięk w twórczości filmowej. Filmy dokumentalne o kompozytorze nakręcili L. Perski (1971) i E. E Nielsen (1972). W 1973 powstała filmowa wersja opery Jutro (reż. B. Hussakowski), która zdobyła Grand Prix na międzynarodowym festiwalu telewizyjnym w Pradze. W 1978 Krzysztof Zanussi zrealizował dla telewizji w Kolonii film 3 portrety kompozytorów polskich (Lutosławski, Penderecki, Baird). W 1989 w Paryżu płyta Olimpii z utworami Bairda otrzymała Diapason d'Or.

Od 1990 imię Tadeusza Bairda nosi organizowany przez ZKP Konkurs Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda. Pierwszą nagrodę — im. Тadeusza Bairda — ufundowała żona kompozytora A. Sawicka-Baird.

Kompozycje Bairda zajmują poczesne miejsce w repertuarze koncertowym i są przedmiotem badań muzykologów; jego twórczości poświęcone były sympozja i konferencje naukowe w Poznaniu (1982) i Warszawie (1982).

Wybrane utwory koncertowe

  • 1949 Koncert na fortepian i orkiestrę
  • 1950 Symfonia nr 1
  • 1952 Colas Breugnon (suita w dawnym stylu na orkiestrę smyczkową z fletem)
Symfonia nr 2 (Sinfonia quasi una fantasia)
  • 1953 Suita liryczna (4 pieśni na sopran z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej do słów Juliana Tuwima)
  • 1954 Ballada o żołnierskim kubku (na baryton, głos recytujący, chór mieszany i orkiestrę do słów Stanisława Strumph-Wojtkiewicza)
  • 1956 Cztery sonety miłosne do słów Williama Szekspira (na baryton, orkiestrę smyczkową i klawesyn) (wersja I)
Cassazione per orchestra
  • 1958 Cztery eseje na orkiestrę
  • 1958–1959 Ekspresje na skrzypce i orkiestrę
  • 1959 Egzorta (do tekstów starohebrajskich na recytatora, chór mieszany i orkiestrę)
  • 1961–1962 Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną
  • 1964 Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną
  • 1966 Jutro – dramat muzyczny w jednym akcie do libretta Jerzego Sity wg Tomorrow Josepha Conrada
  • 1968 Sinfonia breve
  • 1969 Cztery sonety miłosne na baryton, smyczki i klawesyn do słów Williama Szekspira (wersja II)
III symfonia
  • 1970 Goethe-Briefe (kantata do fragmentów listów Goethego i Charlotty von Stein na baryton, chór mieszany i orkiestrę)
  • 1971 Play na kwartet smyczkowy
  • 1972 Psychodrama na orkiestrę
  • 1973 Koncert na obój i orkiestrę
Elegeia na orkiestrę
  • 1975 Concerto lugubre na altówkę i orkiestrę
  • 1977 Sceny na wiolonczelę, harfę i orkiestrę
  • 1978 Wariacje w formie ronda na kwartet smyczkowy
  • 1980 Canzona na orkiestrę
  • 1981 Głosy z oddali – trzy pieśni do słów Jarosława Iwaszkiewicza

Muzyka filmowa i teatralna

Wybrane odznaczenia i nagrody

  • 1951 Nagroda Państwowa
  • 1952 Złoty Krzyż Zasługi[2]
  • 1959 I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Cztery eseje na orkiestrę
  • 1962 Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
  • 1963 I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną
Nagrody Muzyczna Miasta Kolonii
  • 1964 Nagroda Państwowa II stopnia[3]
  • 1966 I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną
Nagroda Związku Kompozytorów Polskich
Prix Arthur Honegger
Honorowe obywatelstwo Drezna
Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia
  • 1981 Order Sztandaru Pracy I klasy (pośmiertnie)[1]

Pamięć

Jego imię noszą
  1. ↑ a b c d e culture.pl - Tadeusz Baird (pol.) [dostęp 2011-09-06]
  2. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 lipca 1952 r. o nadaniu odznaczeń państwowych, Monitor Polski, 1952 nr 70 poz. 1078
  3. ↑ Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 3
  4. ↑ Dziennik Polski, rok XXX, nr 175 (9456), s. 2
  5. ↑ Polskie Centrum Informacji Muzycznej - Tadeusz Baird (pol.) [dostęp 2011-09-06]
  6. ↑ Zumi - Grodzisk Mazowiecki, ul. Bairda (pol.) [dostęp 2011-09-06]

Bibliografia

  • K. Tarnawska-Kaczorowska, Świat liryki wokalno-instrumentalnej Tadeusza Bairda, Kraków 1982
  • K. Tarnawska-Kaczorowska, Tadeusz Baird. Glosy do biografii, Kraków 1997
  • T. Baird, I Grzenkowicz. Rozmowy, szkice, refleksje, Kraków 1998
  • culture.pl - Tadeusz Baird
  • Bohdan Pociej: Baird. W: Elżbieta Dziębowska: Encyklopedia muzyczna PWM. T. 1: ab część biograficzna. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1979, s. 163-168. ISBN 83-224-0113-2. OCLC 468356768. (pol.).
  • Klaudia Podobińska: Tadeusz Baird. W: Elżbieta Dziębowska: Encyklopedia muzyczna PWM. T. ab suplement. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1998, s. 28. ISBN 978-83-224-0492-8. OCLC 470131186. (pol.).

Linki zewnętrzne

Kierownicy Katedry Kompozycji UMFC
XX wiek
XXI wiek

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tadeusz_Baird&oldid=38620667”