Tadeusz Baranowski (biochemik)

Tadeusz Baranowski

Data i miejsce urodzenia	13 września 1910 Lwów
Data i miejsce śmierci	23 marca 1993 Wrocław
profesor nauk chemicznych
Specjalność: biochemia
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Habilitacja	20 kwietnia 1939 Uniwersytet Wileński
Profesura	1950
Polska Akademia Nauk
Status	członek rzeczywisty
Uczelnia	Uniwersytet Lwowski Uniwersytet Wileński Uniwersytet Wrocławski Akademia Medyczna we Wrocławiu
Rektor AM
Odznaczenia

Tadeusz Baranowski (ur. 13 września 1910 we Lwowie, zm. 23 marca 1993 we Wrocławiu) – polski chemik i biochemik, specjalista biochemii stosowanej, enzymologii i biochemii białek i cukrów; uczeń Jakuba Parnasa. Profesor nauk chemicznych (1950).

Życiorys

1935–1937: pracownik naukowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1938: docent chemii fizjologicznej Uniwersytetu Jana Kazimierza 1940–1941: prof. chemii fizjologicznej Inst. Medycznego we Lwowie 1942–1944: prof. Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse 1950–1981: prof. Akademii Medycznej we Wrocławiu 1955–1970: prof. biochemii Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN

Syn Tadeusza. W 1933 ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, a następnie pozostał na uczelni, gdzie pod kierunkiem prof. Jakuba Parnasa prowadził badania z dziedziny biochemii m.in. nad amoniogenezą. W latach 1935–1937 pracował jako pracownik naukowy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, następnie do wybuchu II wojny światowej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację na WL UJK. W 1939 roku, równocześnie z Maksem Perutzem, prowadził krystalizację białek i planował ich badania rentgenograficzne, co nie nastąpiło z powodu wybuchu wojny.

W okresie radzieckiej okupacji kierował katedrą chemii fizjologicznej w lwowskim Instytucie Medycznym, a podczas okupacji niemieckiej Staatliche Medizinische und Naturwissenschaftliche Fachkurse.

Po wyzwoleniu Polski przeniósł się do Wrocławia, w 1947 izolował i opisał dehydrogenazę fosfoglicerolową, zwaną „enzymem Baranowskiego”. Do 1950 roku był kierownikiem katedry chemii fizjologicznej Uniwersytetu Wrocławskiego, a następnie przez 20 lat Akademii Medycznej we Wrocławiu. W latach 1965–1968 pełnił także funkcję rektora tej uczelni. W latach 50. był inicjatorem uruchomienia w Polsce przemysłowej produkcji preparatów ACTH. Od 1970 roku był przez następne 10 lat dyrektorem Instytutu Biochemii i Biofizyki, a przez następny rok Instytutu Fizjologii i Biochemii. Od 1954 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, w latach 1965–1974 członkiem prezydium, a od 1969 członkiem rzeczywistym.

Zmarł we Wrocławiu. Został Pochowany na Cmentarzu Komunalnym we Wrocławiu-Pawłowicach (pole 5-16-249).

Najważniejsze publikacje

• Badania nad przenoszeniem grup fosforanowych przez enzymy mięśniowe (1938)
• Chemia fizjologiczna (1951)

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (13 lipca 1954)
• Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1951)
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 10-lecia Polski Ludowej
• Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
• Odznaka „Za wzorową pracę w służbie zdrowia”
• Złota Odznaka „Zasłużony dla Dolnego Śląska”
• Odznaka Budowniczego Wrocławia

Upamiętnienie

Od 2014 roku jest patronem ulicy na wrocławskim Oporowie.

Bibliografia

• katalog, Wystawa Wydziału Chemii UJ i Komitetu Krystalografii PAN.
• Reprezentanci nauk medycznych, zmarli członkowie AU w Krakowie, PAU, TNW i PAN.
• Dokumentacja Wystawy „Wrocławskie Środowisko Akademickie, Twórcy i Ich Uczniowie”, Politechnika Wrocławska 2003. wsa.dbc.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-03)]..