Przejdź do zawartości

Tadeusz Trepkowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tadeusz Trepkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 stycznia 1914
Warszawa

Data i miejsce śmierci

30 grudnia 1954
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

grafika

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Grób Tadeusza Trepkowskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Tadeusz Trepkowski (ur. 5 stycznia 1914 w Warszawie, zm. 30 grudnia 1954 tamże) – polski plakacista, Należał do nestorów polskiej szkoły plakatu[1]. Okazjonalnie projektował znaczki pocztowe.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Stanisława i Marii z Jarzębskich[2]. Ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie[3]. W dziedzinie sztuk pięknych był samoukiem. Zaledwie przez kilka miesięcy uczęszczał do Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa.

Pierwszy projekt wykonał w wieku 16 lat. W 1933 wspólnie z Markiem Żuławskim założył pracownię graficzną „Atelier 33”[4]. W tym samym roku otrzymał nagrodę w konkursie na plakat dla Pocztowej Kasy Oszczędności, w 1935 – za plakat dla browaru Tychy, a w 1937 – Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu za plakat Ostrożnie. Nie należał do żadnego kręgu artystycznego, ale w wielu pracach wykorzystywał techniki warsztatowe stosowane przez ugrupowania plastyków działające w Warszawie. Od 1936 projektował dla Instytutu Spraw Społecznych. Tworzone wówczas plakaty miały charakter edukacyjny, dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podczas okupacji niemieckiej zawiesił działalność projektową. Pracował wówczas w składzie węgla. Jednakże już w 1945 wykonał cykl plakatów politycznych dla wydziału propagandy Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego[1]. Projektował też plakaty dla Ministerstwa Kolei (jego ojciec sprawował tam kierownicze stanowisko) oraz na zlecenia firm farmaceutycznych i chemicznych.

W latach 1946–1947 był korespondentem „Głosu Ludu” na procesie norymberskim[1]. W 1951 przez krótki okres pełnił funkcję kierownika artystycznego w redakcji tygodnika ilustrowanego „Świat”.

Większość jego plakatów powstała w Polsce Ludowej. Choć starał się dochować wierności własnej estetyce, jego twórczość pod względem wyrazu nie kolidowała z robotniczo–chłopskim duchem czasu. Mimo to w ostatnich latach życia był krytykowany za odstępstwa od zasad socrealizmu.

Zmarł nagle na zawał serca w wieku zaledwie 40. lat. Spoczął na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B2-7-5)[5].

Małżeństwo

[edytuj | edytuj kod]

30 kwietnia 1934 poślubił Barbarę z Raczyńskich[2].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Jan Lenica: Odrzuca wszystko, co niepotrzebnie może rozproszyć uwagę widza, skupia się bez reszty na odzieraniu rzeczownika z przymiotników, czasowników, przysłówków i spójników[1].

Jego dzieła wyróżniały się szczególną zwięzłością. Ograniczały się do wyrazistych symboli i zredukowanego do niezbędnego minimum tekstu. Projektował plakaty polityczne, społeczne (BHP), filmowe (m.in. do obrazu Ostatni etap Wandy Jakubowskiej, sportowe itp. Zajmował się też wystawiennictwem i grafiką prasową.

Najsłynniejszym jego dziełem jest antywojenny plakat Nie!. Praca powstała w 1952 z okazji wiedeńskiego Kongresu Narodów w Obronie Pokoju[6].

Wybrane prace

[edytuj | edytuj kod]
Plakaty
  • Pocztowa Kasa Oszczędności, 1933
  • Zgnieciemy szkodników, 1945
  • Poborowi do szeregu, 1945
  • Grunwald 1410 – Berlin 1945
  • Po walce – praca, 1945
  • PPS, 1946 – projekt
  • Ostatni etap, 1947
  • Congrès mondial des intellectuels pour la paix, 1948
  • Moje uniwersytety, 1948
  • Chwała wyzwolicielom, 1949
  • Festiwal Sztuk Radzieckich, 1949
  • Bitwa stalingradzka • Część I, 1951
  • Bitwa stalingradzka • Część II
  • Ogólnopolska wystawa plastyki, 1951
  • Nie!, 1952
  • Warszawa, 1952
  • 1 Maj
  • Międzynarodowe Targi Poznańskie, 1954
  • II Festiwal Muzyki Polskiej, 1954
  • V Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina • Polska 22 Luty – 21 marca 1955 Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie
  • II Międzynarodowe Igrzyska Młodzieży 1–14 sierpnia 1955 • Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie
Znaczki pocztowe
  • Wydanie z dopłatą na rzecz walki a gruźlicą (seria, nry kat. 485–486, 488), 1949
  • Walka o pokój (seria), 1950
  • 10. rocznica wyzwolenia Warszawy (seria, nr kat. 758), 1955 – wyd. pośmiertnie
  • Czterdziesta rocznica Rewolucji Październikowej (seria, nr kat. 886), 1957 – wyd. pośmiertnie

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]
  • W 1955 Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne ustanowiło coroczną Nagrodę im. Tadeusza Trepkowskiego, przeznaczoną dla młodych grafików.
  • w 1958 Jan Lenica opublikował monografię pt. Plakat Tadeusza Trepkowskiego, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego RSW „Prasa”.
  • Jego plakat Grunwald 1410 – Berlin 1945 otwierał wystawę stu najlepszych plakatów z lat 1944–1984, zorganizowaną w poznańskim Biurze Wystaw Artystycznych w 1985[10].
  • W 1985 Muzeum Plakatu w Wilanowie zorganizowało ekspozycję jubileuszową pn. „Pamięci Tadeusza Trepkowskiego • W trzydziestą rocznicę śmierci artysty”. Jednocześnie został wydany plakat wystawowy autorstwa Wiktora Sadowskiego.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Tadeusz Trepkowski. culture.pl. [dostęp 2024-02-13]. (pol.).
  2. a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 320. [dostęp 2021-11-23].
  3. Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 2023-10-13]
  4. Marek Żuławski. umk.pl. [dostęp 2024-02-14]. (pol.).
  5. Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
  6. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Tadeusz Trepkowski, NIE! [online], nigdywiecej.artmuseum.pl [dostęp 2022-03-23] (pol.).
  7. M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 – „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”
  8. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 – „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”
  9. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki
  10. Wydarzenia w Poznaniu w 1985 roku • Część druga, [w:] „Kronika Miasta Poznania”, nr 4/1986, s. 130, ISSN 0137-3552

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]