Tadeusz Witkowski
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
historyk literatury |
| Narodowość |
Polak |
| Edukacja |
dr nauk humanistycznych |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
| |
Tadeusz Witkowski (ur. 4 lutego 1946 w Rutkach-Begnach koło Ciechanowa) – polski historyk literatury, publicysta, działacz polonijny.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1966 ukończył Liceum Ogólnokształcące dla Pracujących w Przasnyszu, gdzie mieszkał do 1983. Absolwent polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim (1971). Represjonowany przez władze komunistyczne za udział w wydarzeniach marcowych i w protestach przeciwko projektowi wprowadzenia do konstytucji zapisu o sojuszu ze Związkiem Radzieckim[1]. Działacz „Solidarności”, w czasie stanu wojennego internowany w Iławie i w Kwidzynie[2][3]. Redaktor i współautor Peryferyjnego Almanachu Literackiego „Wyrób własny” (Przasnysz 1983). W 1983 wyemigrował do USA.
W 1989 na Uniwersytecie Stanu Michigan w Ann Arbor uzyskał stopień doktora w dziedzinie slawistyki[4]. W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku pracował jako instruktor języka polskiego w University of Michigan w Ann Arbor i jako wykładowca języka i literatury oraz edytorstwa i podstaw informatyki w Saint Mary’s College w Orchard Lake. Był w tym okresie członkiem Rady Północnoamerykańskiego Studium Spraw Polskich (Studium: the North American Study Center for Polish Affairs) i zastępcą redaktora naczelnego kwartalnika Studium Papers a od połowy lat dziewięćdziesiątych – redaktorem naczelnym rocznika Periphery: Journal of Polish Affairs wydawanego przez Saint Mary’s College. Początkowo zajmował się głównie krytyką literacką. Po uzyskaniu w 2005 r. statusu pokrzywdzonego przez kilka lat prowadził badania w oparciu o materiały archiwalne przechowywane w Instytucie Pamięci Narodowej.
17 maja 2006 r. opublikował w Życiu Warszawy artykuł, w którym ogłosił, że w latach 1960–1984 ks. Michał Czajkowski współpracował ze Służbą Bezpieczeństwa PRL. Artykuł wywołał szok społeczny i wywarł wpływ na proces lustracji w Kościele[5]. Ksiądz Czajkowski początkowo zaprzeczył informacjom zawartym w aktach, po czym przyznał się do części zarzutów. W lipcu tegoż roku, redakcja miesięcznika Więź opublikowała specjalny numer pisma potwierdzający i dokumentujący fakt współpracy księdza z bezpieką[6]. W kilka miesięcy później, badając akta biskupa Jerzego Dąbrowskiego, Witkowski doszedł do wniosku, że w teczce ks. Czajkowskiego mogły się omyłkowo znaleźć niektóre z materiałów dostarczonych przez ks. Dąbrowskiego wywiadowi PRL[7].
W październiku 2007 r. Witkowski przyjął posadę głównego specjalisty (analityka) w gabinecie szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Po przegranej przez PiS wyborów parlamentarnych i zmianie kierownictwa SKW został zwolniony. Od jesieni 2007 roku był członkiem Komisji Weryfikacyjnej ds. Wojskowych Służb Informacyjnych (do końca jej działalności). W 2016 roku na stronie internetowej MON redagował dwujęzyczną zakładkę poświęconą warszawskiemu Szczytowi NATO. Opublikował kilka artykułów na temat wywiadu PRL (cywilnego i wojskowego) i rosyjskiej sieci szpiegowskiej w Stanach Zjednoczonych.
W 2009 został członkiem założycielem Związku Literatów na Mazowszu, jest członkiem Sądu Koleżeńskiego tego stowarzyszenia[8]. Otrzymał prestiżową nagrodę Złote Pióro za trzy książki wydane w 2021 r. w Oficynie ZLM: Ukryte i jawne. Szkice o tajnych służbach, Wirydarz polityczny (1999–2020) oraz Zapiski z czasów zamętu 1987–2021. Jest jednym z bohaterów książek Teresy Kaczorowskiej Dwunastu na trzynastego. Emigranci stanu wojennego, Ciechanów 2011 i Jerzego Zalewskiego Pod prąd. Przewodnik po IV Rzeczypospolitej, tom I, Warszawa 2013.
Postanowieniem prezydenta RP z dnia 21 stycznia 2013 odznaczony został Krzyżem Wolności i Solidarności[9]. Odznaczenie odebrał 11 listopada 2013 w Chicago[10].
W roku 2017 Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych przyznał Tadeuszowi Witkowskiemu status działacza opozycji antykomunistycznej i osoby represjonowanej z powodów politycznych.
Publikacje książkowe[edytuj | edytuj kod]
- Sens dziedziczenia. Myśli o polskim etosie poetyckim XX wieku, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2021.
- Ukryte i jawne. Szkice o tajnych służbach, Oficyna ZLM, Ciechanów 2021.
- Wirydarz polityczny (1999–2020), Oficyna ZLM, Ciechanów 2021.
- Zapiski z czasów zamętu 1987–2021, Oficyna ZLM, Ciechanów 2021.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Osoby rozpracowywane przez organy bezpieczeństwa PRL. [dostęp 2014-12-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-14)].
- ↑ Władysław Kałudziński (oprac.): Internowani w Iławie (1981–1982). Olsztyn: 2006.
- ↑ Bogusław Kazimierz Gołąb, Władysław Kałudziński: Kwidzyn. W niewoli brata mego. Olsztyn: 2005.
- ↑ Tadeusz Witkowski: Postwar Polish Poetry and Moralistic Literary Tradition. Ann Arbor: The University Of Michigan, 1989.
- ↑ Tomasz Terlikowski: Odwaga prawdy. Spór o lustrację w polskim Kościele. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2007.
- ↑ Andrzej Friszke, Anna Karoń-Ostrowska, Zbigniew Nosowski, Tomasz Wiścicki. T.W. “Jankowski”. Historia współpracy. „Więź”. 7–8, 2006.
- ↑ Tadeusz Witkowski. Agent Ignacy. „Wprost”. 2, 2007.
- ↑ Członkowie – Lista członków ZLM. Związek Literatów na Mazowszu. [dostęp 2014-12-13]. (pol.).
- ↑ Por. przypis 55 w haśle wikipedycznym Krzyż Wolności i Solidarności.
- ↑ Chicagowskie obchody Dnia Niepodległości Polski. Medale dla weteranów i działaczy. Dziennik Związkowy. [dostęp 2014-12-13]. (pol.).
- Absolwenci Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego
- Członkowie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” (1980–1989)
- Działacze polonijni w Stanach Zjednoczonych
- Funkcjonariusze Służby Kontrwywiadu Wojskowego
- Internowani w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1981–1982
- Ludzie związani z Przasnyszem
- Odznaczeni Krzyżem Wolności i Solidarności
- Polscy historycy literatury
- Polscy pisarze
- Polscy publicyści
- Wykładowcy uczelni w Stanach Zjednoczonych
- Urodzeni w 1946