Taktyka spalonej ziemi

Wycofujący się z ZSRR Niemcy niszczą infrastrukturę, stosując taktykę spalonej ziemi, marzec 1944

Taktyka spalonej ziemi, metoda spalonej ziemi, polityka spalonej ziemi, strategia spalonej ziemi, zasada spalonej ziemi – sposób prowadzenia działań wojennych polegający na niszczeniu wszystkiego, co może być przydatne stronie przeciwnej. Zazwyczaj ma to miejsce podczas przemarszu lub wycofywania się – także na własnym terytorium. Celem takich działań jest pozbawienie nieprzyjaciela źródeł zaopatrzenia, spowolnienie poruszania się jego wojsk, pozbawienie możliwości późniejszego wykorzystania odzyskanego lub zdobytego majątku, może być formą terroru wobec ludności cywilnej, odwetu czy szantażu itd.

Metoda stosowana od starożytności. Pierwotnie polegała na niszczeniu zbiorów i zapasów żywności, co skutecznie uniemożliwiło prowadzenie wojny, z czasem rozszerzyła się na niszczenie infrastruktury społecznej, technicznej, transportowej i komunikacyjnej.

Przykłady stosowania metody spalonej ziemi

• Scytowie, wycofując się przed wojskami Dariusza I Wielkiego (ok. 512 p.n.e.), podpalali stepy, niszczyli zapasy żywności i zatruwali źródła wody. W efekcie Persowie zmuszeni zostali do wycofania się.
• W efekcie III wojny punickiej Kartagina została zdobyta przez Rzymian i całkowicie spalona (146 p.n.e.).
• Podczas wojny stuletniej (XIV-XV w.) obie strony – Anglicy i Francuzi – przeprowadzały rajdy kawalerii (tzw. chevauchée), mające na celu terroryzowanie mieszkańców i niszczenie niebronionych terenów wiejskich.
• W trakcie wyprawy na Rosję Rosjanie cofali się w głąb kraju przed Napoleonem, co spowodowało wyniszczenie Wielkiej Armii.
• Podczas II wojny burskiej Brytyjczycy niszczyli farmy, a ludność cywilną gromadzili w obozach koncentracyjnych, by odciąć burskich partyzantów od wsparcia i źródeł zaopatrzenia.
• Podczas II wojny chińsko-japońskiej sztucznie wywołana powódź, która miała spowolnić postępy Japończyków, zalała obszar 54 000 km² i pozbawiła życia 500-900 tys. mieszkańców doliny Żółtej Rzeki.
• Mordy ludności, gwałty i grabieże prowadzone przez Japończyków podczas II wojny chińsko-japońskiej prowadzone były w myśl polityki Sankō-sakusen.
• Z rozkazu Józefa Stalina, ustępujące przed niemiecką inwazją (plan Barbarossa – 1941) wojska i ludność cywilna stosowała tę metodę. Sytuacja powtórzyła się podczas odwrotu – tym razem Niemców (Rozkaz Nerona).
• Podczas wojny w Zatoce Perskiej (1991) wycofujące się z Kuwejtu wojska irackie podpaliły prawie 700 szybów naftowych.

Zobacz też

• wojna totalna