Tamandua

Tamandua
	Tamandua
	J.E. Gray, 1825
	; Tamandua północna (T. mexicana)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	włochacze
Rodzina	mrówkojadowate
Rodzaj	tamandua
	Typ nomenklatoryczny
	Myrmecophaga tamandua G. Cuvier, 1798 (= Tamandua tetradactyla Linnaeus, 1758)
Synonimy
	Tamandua Frisch, 1775; Tamandua Rafinesque, 1815; Tamanduas: F. Cuvier, 1829; Uroleptes Wagler, 1830; Dryoryx Gloger, 1841; Uropeltes: Alston, 1880; Dryorix: Cabrera, 1958; Uropeltess: Cabrera, 1958;
	Tamandua Frisch, 1775; Tamandua Rafinesque, 1815; Tamanduas: F. Cuvier, 1829; Uroleptes Wagler, 1830; Dryoryx Gloger, 1841; Uropeltes: Alston, 1880; Dryorix: Cabrera, 1958; Uropeltess: Cabrera, 1958;
Gatunki
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	2 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tamandua^[10] (Tamandua) – rodzaj ssaków z rodziny mrówkojadowatych (Myrmecophagidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące od Meksyku do Argentyny^[11]^[12].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 470–770 mm, długość ogona 400–675 mm, długość ucha 40–54 mm, długość tylnej stopy 80–100 mm; masa ciała 3–8,4 kg^[13]^[14].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1825 roku angielski zoolog John Edward Gray w artykule zatytułowanym Zarys próby podziału ssaków na plemiona i rodziny z listą rodzajów, które najwyraźniej należą do każdego plemienia, opublikowanym w czasopiśmie „Annals of Philosophy”^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) tamandua południowa (T. tetradactyla).

Etymologia

Tamandua (Tamanduas): port. tamanduá ‘tamandua’, od tupi tacy ‘mrówka’; monduar ‘łapać’^[15].
Uroleptes (Uropeltes, Uropeltess): gr. ουρα oura ‘ogon’; ληπτης lēptēs ‘ktoś akceptujący lub chwytający’^[16]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Myrmecophaga tetradactyla Linnaeus, 1758.
Dryoryx (Dryorix): gr. δρυς drus, δρυος druos ‘drzewo’; ορυξ orux, ορυγος orugos ‘kilof, ostrze narzędzia’^[17]. Gatunek typowy: nie wyznaczony.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[18]^[14]^[11]^[10]:

Grafika	Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[10]	Podgatunki^[13]^[11]^[14]	Rozmieszczenie geograficzne^[13]^[11]^[14]	Podstawowe wymiary^[13]^[14]^[f]	Status IUCN^[19]
	Tamandua mexicana	(Saussure, 1860)	tamandua północna	4 podgatunki	południowy Meksyk (od stanu Colima do stanu San Luis Potosí) poprzez Amerykę Centralną do północnej i zachodniej Kolumbii, północno-zachodniej Wenezueli, zachodnim Ekwadorze in północno-zachodnim Peru; zakres wysokości: 0–2000 m n.p.m.	DC: około 56 cm DO: 40–67 cm MC: 3–6 kg	LC
	Tamandua tetradactyla	(Linnaeus, 1758)	tamandua południowa	4 podgatunki	wschodnia Kolumbia, Wenezuela, Trynidad i Tobago (Trynidad), region Gujana, Brazylia, wschodni Ekwador, wschodnie Peru, Boliwia, Paragwaj, północna Argentyna i północny Urugwaj; zakres wysokości: 0–2000 m n.p.m.	DC: 47–77 cm DO: 40–67 cm MC: 3,5–8,4 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Uwagi

↑ Nazwa nieważna ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, odrzucona decyzją ICZN^[2].
↑ Nomen nudum.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Tamandua J.E. Gray, 1825.
↑ ^a ^b Niepoprawna późniejsza pisownia Uroleptes Wagler, 1830.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Dryoryx Gloger, 1841.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b J.E. Gray. Outline of an attempt at the disposition of the Mammalia into tribes and families with a list of the genera apparently appertaining to each tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 343, 1825. (ang.).
↑ F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).
↑ J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 5. (niem.).
↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 57. (fr.).
↑ F. Cuvier: Dictionnaire des Sciences Naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d'aprés l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité quén peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les arts. T. 59. Strasbourg: 1829, s. 501. (fr.).
↑ J.J. Wagler: Natürliches System der Amphibien: mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel: ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München: In der J.G. Cotta'scchen Buchhandlung, 1830, s. 36. (niem.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 112. (niem.).
↑ E.R. Alston: Mammalia. W: F.D. Godman & O. Salvin (red.): Biologia Centrali-Americana :zoology, botany and archaeology. London: Published for the editors by R.H. Porter, 1880, s. 191. (ang.).
↑ ^a ^b A. Cabrera. Catalogo de los mamiferos de America del Sur. „Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia," Ciencias Zoológicas”. 4, s. 203, 1958. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Tamandua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-01].
↑ ^a ^b ^c ^d A. Bertassoni: Family Myrmecophagidae (Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 89–90. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 81. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 660.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 702.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 246.
↑ C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).
↑ Taxonomy: Tamandua – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Nazwa nieważna ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, odrzucona decyzją ICZN^[2].

[5] Nomen nudum.

[7] Niepoprawna późniejsza pisownia Tamandua J.E. Gray, 1825.

[uwaga1-11] Niepoprawna późniejsza pisownia Uroleptes Wagler, 1830.

[13] Niepoprawna późniejsza pisownia Dryoryx Gloger, 1841.

[24] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Gray-1] J.E. Gray. Outline of an attempt at the disposition of the Mammalia into tribes and families with a list of the genera apparently appertaining to each tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 343, 1825. (ang.).

[ICZN-2] F. Hemming. Opinion 258. Rejection for nomenclatorial Purposes of the work by Frisch (J. L.) published in 1775 under the title Das Natur-system der Vierfüssigen Thiere. „Opinions and declarations rendered by the International Commission on Zoological Nomenclature”. 5, s. 55–72, 1954. (ang.).

[fri-4] J.L. Frisch: Das Natur-System der Vierfüßigen Thiere. Glogau: Christian Friedrich Günther, 1775, s. 5. (niem.).

[raf-6] C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 57. (fr.).

[Cuvier-8] F. Cuvier: Dictionnaire des Sciences Naturelles, dans lequel on traite méthodiquement des différens êtres de la nature, considérés soit en eux-mêmes, d'aprés l’état actuel de nos connoissances, soit relativement à l’utilité quén peuvent retirer la médecine, l’agriculture, le commerce et les arts. T. 59. Strasbourg: 1829, s. 501. (fr.).

[Wagler-9] J.J. Wagler: Natürliches System der Amphibien: mit vorangehender Classification der Säugethiere und Vögel: ein Beitrag zur vergleichenden Zoologie. München: In der J.G. Cotta'scchen Buchhandlung, 1830, s. 36. (niem.).

[Gloger-10] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 112. (niem.).

[Alston-12] E.R. Alston: Mammalia. W: F.D. Godman & O. Salvin (red.): Biologia Centrali-Americana :zoology, botany and archaeology. London: Published for the editors by R.H. Porter, 1880, s. 191. (ang.).

[Cabrera-14] A. Cabrera. Catalogo de los mamiferos de America del Sur. „Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales "Bernardino Rivadavia," Ciencias Zoológicas”. 4, s. 203, 1958. (hiszp.).

[Cichocki&inni-15] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 26. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-16] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 124. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-17] D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Tamandua. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-01].

[Bertassoni-18] A. Bertassoni: Family Myrmecophagidae (Anteaters). W: R.A. Mittermeier & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 8: Insectivores, Sloths and Colugos. Barcelona: Lynx Edicions, 2018, s. 89–90. ISBN 978-84-16728-08-4. (ang.).

[amw-19] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 81. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/668/mode/1up_660]-20] Palmer 1904 ↓, s. 660.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/710/mode/1up_702]-21] Palmer 1904 ↓, s. 702.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/254/mode/1up_246]-22] Palmer 1904 ↓, s. 246.

[mdd-23] C.J. Burgin, J.S. Zijlstra, M.A. Becker, H. Handika, J.M. Alston, J. Widness, S. Liphardt, D.G. Huckaby & N.S. Upham: The ASM Mammal Diversity Database. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 2.0) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).

[25] Taxonomy: Tamandua – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-03-16]. (ang.).

[1]

[a]

[3]

[b]

[4]

[c]

[5]

[6]

[7]

[d]

[8]

[e]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[f]

[19]

[2]