Tarczówki
| Pentatomoidea | |
| Leach, 1815 | |
 Eurydema ventralis z tarczówkowatych | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| (bez rangi) | Euhemiptera |
| (bez rangi) | Heteropterodea |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Nadrodzina |
tarczówki |
.jpg)
Tarczówki (Pentatomoidea) – nadrodzina owadów z podrzędu pluskwiaków różnoskrzydłych i infrarzędu Pentatomomorpha.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Pluskwiaki zwykle średnich rozmiarów, o rozmaitym ubarwieniu: od jednolitego do kontrastująco wielobarwnego[1]. Ciało najczęściej jest w obrysie silnie jajowate i niewiele dłuższe niż szerokie, jednak u Urostylididae jest ono wyraźnie wydłużone. Z kolei wśród pawężowatych, Canopidae i Megarididae ciało jest kulistawe: silnie wypukłe i o szerokości zbliżonej do długości. Badania Grazii i innych pozwoliły rozpoznać 4 cechy wspólne dla tarczówek. Tarczka osiąga lub przekracza poprzeczną linię poprowadzoną między wierzchołkowymi kątami trzeciego segmentu odwłoka i przecinającą jego listewkę brzeżną. Łącznik między międzykrywkami jest szczątkowy, w związku z czym wierzchołki tychże leżą blisko siebie, choć nie stykają się ze sobą. Na urosternitach od drugiego do siódmego trichobotria występują w układzie 2+2 (częściej) lub 1+1. Ponadto samice charakteryzuje ósmy tergit odwłoka nakrywający dziewiąty[2].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Przeważają fitofagi ssące, w tym głównie polifagi, rzadziej monofagi. Część fitofagów zdolna jest do fakultatywnego drapieżnictwa, w tym kanibalizmu. Całkowicie drapieżny tryb życia charakteryzuje tylko Asopinae[1].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Do nadrodziny tej zalicza się 16 rodzin[3]:
- Acanthosomatidae Signoret, 1863 – puklicowate
- Canopidae McAtee et Malloch, 1928
- Cydnidae Billberg, 1820 – ziemikowate
- Dinidoridae Stål, 1867
- Lestoniidae China, 1955
- Megarididae McAtee et Malloch, 1928
- Parastrachiidae Oshanin, 1922
- Pentatomidae Leach, 1815 – tarczówkowate
- Phloeidae Dallas, 1851
- Plataspididae Dallas, 1851 – pawężowate
- Saileriolidae
- Scutelleridae Leach, 1815 – żółwinkowate
- Tesseratomidae Stål, 1864
- Thaumastellidae
- Thyreocoridae Amyot et Audinet-Serville, 1843
- Urostylididae Dallas, 1851
Badania filogenetyczne Grazii i innych z 2008 roku wskazują, że pozycję bazalną wśród tarczówek zajmują Urostylididae, a pozycję bazalną względem wszystkich tarczówek z wyjątkiem Urostylididae zajmują Saileriolidae. Z kolei najbardziej zaawansowane ewolucyjnie są tarczówkowate[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea. Część I Plataspidae, Thyreocoridae, Cydnidae, Acanthosomatidae, Scutelleridae. Opole: Centrum Studiów nad Bioróżnorodnością (CeStuBio), Katedra Biosystematyki UO, 2012. ISBN 978-83-7164-568-6.
- ↑ a b Jocelia Grazia, Randall T. Schuh, Ward C. Wheeler. Phylogenetic relationships of family groups in Pentatomoidea based on morphology and DNA sequences (Insecta: Heteroptera). „Cladistics”. 4, s. 1–45, 2008. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2008.00224.x.
- ↑ David A. Rider: Classification. [w:] Pentatomoidea Home page [on-line]. Department of Entomology, North Dakota State University, 2011. [dostęp 2016-06-09].