50°01′N 20°59′E/50,012500 20,988333Tarnów (gmina wiejska)
| |||||
| |||||
 Urząd Gminy Tarnów | |||||
| |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo |  małopolskie
| ||||
| Powiat | tarnowski | ||||
| TERYT | 1216092 | ||||
| Wójt | Grzegorz Kozioł (2006) | ||||
| Powierzchnia | 82,7[1] km² | ||||
| Populacja (30.06.2017) • liczba ludności |
25 909[2] | ||||
| • gęstość | 311 osób/km²[3] os./km² | ||||
| Nr kierunkowy | (+48) 14 | ||||
| Tablice rejestracyjne | KTA | ||||
Adres urzędu: ul. Krakowska 1933-100 Tarnów | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego   Tarnów | |||||
Położenie na mapie Polski  Tarnów | |||||
| 50°01′N 20°59′E/50,012500 20,988333
| |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Portal  Polska
| |||||
.png)
Tarnów – gmina wiejska w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie tarnowskim.
Spis treści
Historia[edytuj | edytuj kod]
Przed wiekami, jak wynika z badań archeologicznych, prowadzonych m.in. przez archeologa z Tarnowca, Jerzego Okońskiego, teren obecnej gminy Tarnów, był miejscem pierwszego osadnictwa w tym rejonie. W Zawadzie odkryto największe w Polsce południowej wczesnośredniowieczne grodzisko, a w Tarnowcu miejsce, na którym pierwotnie znajdowała się osada Tarnów Mały. Z czasem, miasto Tarnów powstało na obecnie zajmowanym terenie. Z terenem gminy graniczy także średniowieczny zamek Leliwitów Tarnowskich, którego ruiny znajdują się na północnych zboczach Góry Św. Marcina. O bogatej historii tej ziemi świadczą jednak nie tylko liczne stanowiska archeologiczne, ale także wspaniałe zabytki, zaskakujące różnorodnością stylów, począwszy od gotyku, przez barok po klasycyzm, co szczególnie przejawia się w architekturze budowli sakralnych.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Obiekty wpisane do rejestru zabytków województwa małopolskiego[4]:
Zabytki sakralne[edytuj | edytuj kod]
Kościół św. Marcina Biskupa w Zawadzie
Gotycki, drewniany kościół w Zawadzie, zbudowany w XV wieku, a następnie przebudowany w XVI wieku. Świątynia konstrukcji zrębowej, kryta gontem[5]. We wnętrzu świątyni znajdują się m.in. barokowy ołtarz z 16-wiecznym obrazem przedstawiającym św. Marcina, późnogotyckie płaskorzeźby oraz krucyfiks z XVI wieku.
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Porębie Radlnej
Murowany z cegły, neogotycki i neoromański kościół w Porębie Radlnej, zbudowany w latach 1904–1905. Świątynia z trójnawową orientowaną bazyliką z transeptem oraz trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Wnętrze urządzone jest głównie w stylu neogotyckim[6].
Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Woli Rzędzińskiej
Kościół w Woli Rzędzińskiej zbudowany w stylu neogotyckim w latach 1902–1903. Kościół wymurowano z cegły z kamiennymi detalami architektonicznymi. Wyposażenie wnętrza w większości o charakterze neogotyckim[7].
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Zbylitowskiej Górze
Kościół w Zbylitowskiej Górze ufundowany przez Mikołaja Zbylitowskiego w 1464. Doszczętnie zniszczony podczas ostrzału w czasie I wojny światowej. Odbudowany w latach 1916–1922 z wykorzystaniem zachowanych murów prezbiterium, zakrystii i kaplicy. Najcenniejszym zabytkiem wyposażenia kościoła jest alabastrowa płyta nagrobna z XVI w., z leżącą postacią jednego ze Zbylitowskich. Przy kościele wolno stojąca, murowana dzwonnica z półkolistymi arkadami w wyższej kondygnacji[8].
Dwory[edytuj | edytuj kod]
Dwór w Zbylitowskiej Górze
W skład zespołu dworsko-parkowego w Zbylitowskiej Górze wchodzą dwór, oranżeria, oficyna oraz park. Murowany dwór w stylu klasycystycznym został wybudowany dla Franciszka Moszczeńskiego po roku 1830, później był siedzibą rodu Żabów[9]. Obiekt parterowy, dwutraktowy z portykiem o sześciu filarach od frontu. Na zwieńczeniu widoczne są kartusze z herbami Nałęcz i Szreniawa.
Dwór w Zgłobicach
Dwór w Zgłobicach otoczony jest parkiem z aleją dojazdową obsadzoną kasztanami[10]. Dwór w stylu klasycystycznym zbudowano w XIX wieku, jest to budynek murowany, parterowy, w części podpiwniczony. W skład zespołu dworsko-parkowego wchodzą też dwie oficyny z XIX wieku.
Cmentarze wojenne[edytuj | edytuj kod]
Z okresu I wojny światowej[edytuj | edytuj kod]
- cmentarz wojenny nr 175 w Porębie Radlnej
- cmentarz wojenny nr 180 w Tarnowcu
- cmentarz wojenny nr 196 w Koszycach Małych
- cmentarz wojenny nr 198 w Błoniu
- cmentarz wojenny nr 204 w Woli Rzędzińskiej
- cmentarz wojenny nr 205 w Jodłówce-Wałkach
Z okresu II wojny światowej[edytuj | edytuj kod]
Las Buczyna
Miejsce masowych egzekucji i pochówku ofiar zbrodni wojennej. Cmentarz znajduje się w lesie Buczyna w Zbylitowskiej Górze. W 1998 roku urządzono tu ścieżkę upamiętniającą tragiczne wydarzenia z czasów II wojny światowej[11].
Położenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Ukształtowanie terenu gminy jest bardzo zróżnicowane, gdyż jej południowa część znajduje się na obszarze Pogórza Karpackiego, natomiast cześć północna – na obszarze równinnej Kotliny Sandomierskiej. Granicą między tymi regionami geograficznymi są międzynarodowe trakty: droga nr 4 i równoległą do niej trakcja kolejowa, łączące wschodnią i zachodnią granice Polski[12].
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2002[13] gmina Tarnów ma obszar 82,81 km², w tym:
- użytki rolne: 71%
- użytki leśne: 13%
Gmina stanowi 5,85% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 30 czerwca 2012[14]:
| Opis | Ogółem | Mężczyźni | Kobiety | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| Populacja | 24 680 | 100 | 12 202 | 49,44 | 12 478 | 50,56 |
| Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] |
298,03 | 147,35 | 150,68 | |||
- Piramida wieku mieszkańców gminy Tarnów w 2014 roku[2].
Miejscowości i sołectwa[edytuj | edytuj kod]
W gminie Tarnów znajduje się 14 miejscowości i 15 sołectw. Są to:
- Biała,
- Błonie,
- Jodłówka-Wałki,
- Koszyce Małe,
- Koszyce Wielkie,
- Łękawka,
- Nowodworze,
- Poręba Radlna,
- Radlna,
- Tarnowiec,
- Wola Rzędzińska (2 sołectwa),
- Zawada,
- Zbylitowska Góra,
- Zgłobice.
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Z gminą Tarnów sąsiadują następujące gminy:
Transport publiczny[edytuj | edytuj kod]
W gminie Tarnów jest 10 linii autobusowych obsługiwanych przez Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Tarnowie. Każda miejscowość ma zapewnioną linię do miasta.
Linia 3[edytuj | edytuj kod]
Linia miejska całodzienna, podstawowa II rzędu.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Biała | → Wojska Polskiego – Starodąbrowska – Słoneczna – M.B. Fatimskiej – Mickiewicza – Al. Solidarności – Klikowska – Biała | Jasna II | → Biała – Klikowska – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej – Słoneczna – Starodąbrowska – Wojska Polskiego | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 31[edytuj | edytuj kod]
Linia miejska całodzienna, uzupełniająca.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Góra Św. Marcina | → W. Rzędzińska droga do Zaczarnia – Orkana – Słoneczna – M.B. Fatimskiej – Mickiewicza – Solidarności – Szujskiego – Szkotnik – Mościckiego – Pułaskiego – Krakowska – Narutowicza – Tuchowska – Zamkowa – Zuchów – Zgody – Podzamcze – Al. Tarnowskich | Wola Rzędzińska | → Al. Tarnowskich – Podzamcze – Zgody – Zuchów – Zamkowa – Tuchowska – Małeckiego – Dąbrowskiego – Konarskiego – Narutowicza – Sikorskiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej – Słoneczna – Orkana – W. Rzędzińska droga do Zaczarnia | Dni robocze Soboty |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 208[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Piotrkowice | → Pułaskiego – Krakowska – Narutowicza – Tuchowska – Tarnowska – Nowodworze – Radlna – Poręba Radlna – Łękawka – Piotrkowice | Pułaskiego przez Łękawkę | → Piotrkowice – Łękawka – Poręba Radlna – Nowodworze – Tarnowska – Tuchowska – Małeckiego – Dąbrowskiego – Konarskiego – Narutowicza – Krakowska – Pułaskiego | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
| Piotrkowice przez Łękawkę | → Pułaskiego – Krakowska – Narutowicza – Tuchowska – Tarnowska – Nowodworze – Poręba Radlna – Łękawka – Piotrkowice | Pułaskiego | → Piotrkowice – Łękawka – Poręba Radlna – Nowodworze – Tarnowska – Tuchowska – Małeckiego – Dąbrowskiego – Konarskiego – Narutowicza – Krakowska – Pułaskiego | |
| Łękawka | → Pułaskiego – Krakowska – Narutowicza – Tuchowska – Tarnowska – Nowodworze – Radlna – Poręba Radlna – Łękawka | → Łękawka – Poręba Radlna – Nowodworze – Tarnowska – Tuchowska – Małeckiego – Dąbrowskiego – Konarskiego – Narutowicza – Krakowska – Pułaskiego |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 210[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Jodłówka Wałki | → Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – Starodąbrowska – Lwowska – Orkana – Wola Rzędzińska – Jodłówka Wałki | Szkotnik | → Jodłówka Wałki – Wola Rzędzińska – Orkana – Lwowska – Starodąbrowska – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Mościckiego – Szkotnik | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
| Wałki Górówka | → Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – Starodąbrowska – Lwowska – Orkana – Wola Rzędzińska – Wałki Górówka | Szkotnik | → Wałki Górówka – Wola Rzędzińska – Orkana – Lwowska – Starodąbrowska – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Mościckiego – Szkotnik | |
| Jodłówka Wałki przez Szpic | → Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – Starodąbrowska – Lwowska – Orkana – Wola Rzędzińska – Jodłówka Wałki | Szkotnik przez Szpic | → Jodłówka Wałki – Wola Rzędzińska – Orkana – Lwowska – Starodąbrowska – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Mościckiego – Szkotnik | |
| Wałki Górówka | → Kochanowskiego – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – Starodąbrowska – Lwowska – Orkana – Wola Rzędzińska – Wałki Górówka | Kochanowskiego Chyszowska | → Wałki Górówka – Wola Rzędzińska – Orkana – Lwowska – Starodąbrowska – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Krakowska – Kochanowskiego | Dni robocze |
| Jodłówka Wałki | → Kochanowskiego – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – Starodąbrowska – Lwowska – Orkana – Wola Rzędzińska – Jodłówka Wałki | → Jodłówka Wałki – Wola Rzędzińska – Orkana – Lwowska – Starodąbrowska – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Krakowska – Kochanowskiego | ||
| Jodłówka Wałki przez Górówkę | → Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – Starodąbrowska – Lwowska – Orkana – Wola Rzędzińska – Wałki Górówka – Jodłówka Wałki | SAG | → Jodłówka Wałki – Wola Rzędzińska – Orkana – Lwowska – Starodąbrowska – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Krakowska – Kochanowskiego – Wody – Kochanowskiego |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 222[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Wola Ostrębowska | → Marszałka – M.B. Fatimskiej – Mickiewicza – Al.Solidarności – Krasińskiego – Krakowska – Koszycka – Tarnowska – Główna – Wolska | Marszałka | → Wolska – Zgłobicka – Topolowa – Kędronia – Tarnowska – Koszycka – Krakowska – Sikorsksiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej – Cegielniana – Dwernickiego – Marszałka | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 224[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Mościce | → Szkotnik – Szujskiego – Krasińskiego – Krakowska – Zbylitowskich – Czarna Droga – Zaciszna – Sienkiewicza – Czerwona – Czerwonych Klonów – Kwiatkowskiego – Mościce-Plac | Szkotnik | → Mościce-Plac – Czerwonych Klonów – Czerwona – Sienkiewicza – Zaciszna – Czarna Droga – Zbylitowskich – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
| Szkotnik obok Zajazdu | → Mościce-Plac – Czerwonych Klonów – Czerwona – Sienkiewicza – Zaciszna – Czarna Droga – Zbylitowskich – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik | |||
| Zbylitowska Góra | → Szkotnik – Szujskiego – Krasińskiego – Krakowska – Zbylitowskich | Szkotnik | → Zbylitowskich – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik | |
| Mościce | → Szkotnik – Szujskiego – Krasińskiego – Krakowska – Zbylitowskich – Czarna Droga – Zaciszna – Sienkiewicza – Czerwona – Czerwonych Klonów – Kwiatkowskiego – Mościce-Plac | Jasna II | → Mościce-Plac – Czerwonych Klonów – Czerwona – Sienkiewicza – Zaciszna – Czarna Droga – Zbylitowskich – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej – Słoneczna – Starodąbrowska – Wojska Polskiego |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 225[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Kłokowa | → Krakowska – Narutowicza – Tuchowska – Tarnowska – Nowodworze – Radlna – Świebodzin | Pułaskiego | → Świebodzin – Radlna – Nowodworze – Tarnowska – Tuchowska – Małeckiego – Dąbrowskiego – Konarskiego – Narutowicza – Krakowska – Pułaskiego | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
- gmina Pleśna
Linia 227[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Zawada | → Krakowska – Narutowicza – Tuchowska – Tarnowska – Zawadzka | Pułaskiego | → Zawadzka – Tarnowska – Tuchowska – Małeckiego – Dąbrowskiego – Konarskiego – Narutowicza – Krakowska – Pułaskiego | Dni robocze Soboty Dni Świąteczne |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 229[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Wola Ostrębowska p. Zgłobice | → Marszałka – M.B. Fatimskiej – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Krakowska – Koszycka – Tarnowska – Kędronia – Topolowa – Zgłobicka – Wolska | Marszałka | → Wolska – Główna – Tarnowska – Koszycka – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej – Cegielniana – Dwernickiego – Marszałka | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
| Fatimskiej Curie | → Wolska – Główna – Tarnowska – Koszycka – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej | |||
| Szkotnik | → Wolska – Główna – Tarnowska – Koszycka – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik | Dni robocze | ||
| Wola Ostrębowska bez Zgłobicka ODR | → Marszałka – M.B. Fatimskiej – Mickiewicza – Al. Solidarności – Krasińskiego – Krakowska – Koszycka – Tarnowska – Kędronia – Topolowa – Zgłobicka – Wolska | Marszałka | → Wolska – Główna – Tarnowska – Koszycka – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik – Szujskiego – Al. Solidarności – Mickiewicza – M.B. Fatimskiej – Cegielniana – Dwernickiego – Marszałka |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
Linia 239[edytuj | edytuj kod]
Linia podmiejska.
| kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | kierunek trasy autobusu | przebieg trasy autobusu | dni kursowania |
|---|---|---|---|---|
| Błonie | → Szkotnik – Szujskiego – Krasińskiego – Krakowska – Zgłobicka – Słoneczna – Błonie – Szczepanowice | Szkotnik | → Szczepanowice – Błonie – Słoneczna – Zgłobicka – Krakowska – Sikorskiego – Szkotnik | Dni robocze Soboty Dni świąteczne |
| Błonie obok Zajazdu | → Szkotnik – Szujskiego – Krasińskiego – Krakowska – Zgłobicka – Słoneczna – Błonie – Szczepanowice | |||
| Błonie przez Zbylitowską Górę | → Szkotnik – Szujskiego – Krasińskiego – Krakowska – Zbylitowskich – Krakowska – Zgłobicka – Słoneczna – Błonie – Szczepanowice |
Obsługiwane miejscowości:
- gmina Tarnów
- gmina Pleśna
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gmina Tarnów » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, edukacja, tabele, www.polskawliczbach.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
- ↑ a b http://www.polskawliczbach.pl/gmina_Tarnow, w oparciu o dane GUS.
- ↑ Gmina Tarnów » mapy, nieruchomości, GUS, szkoły, kody pocztowe, wynagrodzenie, bezrobocie, zarobki, edukacja, tabele, www.polskawliczbach.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
- ↑ http://www.wuoz.malopolska.pl/images/file/2017/rejestr_zabytkow/Rejestr-powiaty_aktualne.pdf.
- ↑ Marek Sztorc, Zawada, kościół św. Marcina, www.tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ Marek Sztorc, Poręba Radlna, kościół śś. Piotra i Pawła, tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ Marek Sztorc, Wola Rzędzińska, kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ Marek Sztorc, Zbylitowska Góra, kościół Podwyższenia Krzyża Świętego, tarnowskiekoscioly.net [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ Zbylitowska Góra – dwór Żabów, eksploratorzy.com.pl [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ Historia Dworu w Zgłobicach, „Hotel Dwór Prezydencki w Zgłobicach” [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ Las Buczyna – miejsce egzekucji i pochówku ofiar Zagłady, www.sztetl.org.pl [dostęp 2017-09-09] (pol.).
- ↑ http://www.gmina.tarnow.pl/sesje/2008/strategia_2008-15.pdf.
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2012.
| ||||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
