Teddy Wilson
Teddy Wilson (1940) | |
Imię i nazwisko |
Theodore Shaw Wilson |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód | |
Wydawnictwo | |
Powiązania |
Louis Armstrong, Earl Hines, Benny Carter, Billie Holiday, Lester Young, Lena Horne, Benny Goodman |
Strona internetowa |
Theodore „Teddy” Shaw Wilson (ur. 24 listopada 1912 w Austin, zm. 31 lipca 1986 w New Britain)[1][2] – amerykański pianista jazzowy, przedstawiciel stylu swing, którego wirtuozowską grę cechowały elegancja i komunikatywność. Był także popularyzatorem i nauczycielem jazzu. W 1986 został uhonorowany NEA Jazz Masters Award[3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Teksasie. Jego rodzicami byli nauczyciele, którzy w 1918 przeprowadzili się do Alabamy, aby objąć stanowiska wykładowców w prestiżowym Tuskegee College (obecnie: Tuskegee University), jednej z pierwszych uczelni wyższych dla czarnych Amerykanów[4]. Teddy przez krótki okres studiował muzykę – w klasach fortepianu i skrzypiec – w Tuskegee oraz Talladega College.
Karierę zawodowego muzyka rozpoczął w 1929, grając w Detroit i Toledo w zespołach Lawrence’a „Speeda” Webba i Miltona Seniora. Następnie przeniósł się do Chicago, gdzie jako młody talent fortepianu występował u boku takich liderów hot jazzu jak Erskine Tate, Eddie Mallory, Clarence Moore, Jimmie Noone, a przede wszystkim Louis Armstrong. W tym czasie często bywał na koncertach Earla Hinesa, występującego w Chicago z jego Grand Terrace Cafe Orchestra[5]. Pianistyka Hinesa miała duży wpływ na grę Wilsona w początkach jego kariery.
W 1933 Wilson przeniósł się do Nowego Jorku, aby dołączyć do „orkiestry muzyków”[6] Benny’ego Cartera, The Chocolate Dandies. Mimo dobrych recenzji big-band nie odniósł sukcesu komercyjnego i w 1934 został rozwiązany. Wilson dołączył wówczas do zespołu wibrafonisty, Reda Norvo, a następnie do orkiestry Williego Bryanta. Grał w niej do 1935, kiedy poznał Benny’ego Goodmana, który zaprosił go do swojego tria (Goodman, Wilson, Krupa). Trio występowało podczas przerw w koncertach big-bandu „Króla Swingu”, a grający w nim Wilson stał się pierwszym czarnym muzykiem, z którym Goodman występował dla publiczności. W powiększonym o Lionela Hamptona składzie, combo koncertowało wkrótce jako The Benny Goodman Quartet.
Gra Wilsona bardzo zainteresowała producenta płytowego i cenionego krytyka jazzowego, Johna Hammonda. Dzięki niemu pianista w 1935 podpisał kontrakt z wytwórnią Brunswick Records i zaczął nagrywać płyty z popularnymi utworami swingowymi, przeznaczonymi głównie na szybko rozwijający się wówczas rynek szaf grających. Wilson wziął udział w nagraniu ponad 50. przebojowych płyt, akompaniując m.in. takim wokalistkom jak Lena Horne, Helen Ward, Billie Holiday i Ella Fitzgerald. Jednocześnie – nie zaprzestając pracy z Goodmanem – nagrywał jako lider własnych, małych zespołów oraz jako sideman. Jego ówczesne nagrania z Royem Eldridge’em, Lesterem Youngiem, Charliem Shaversem, Redem Norvo i Benem Websterem ustanowiły kanon swingowy w zakresie jazzowego comba[7]. Ponadto wpływowi Wilsona „nie oparł się w latach 30. niemal nikt, kto grał wtedy na fortepianie”[7].
W 1939 Wilson odszedł z zespołu Goodmana i założył własny big-band, którego wokalistką była Thelma Carpenter, a wśród instrumentalistów znajdowali się m.in. Doc Cheatham i Ben Webster. „Subtelne”[4] brzmienie orkiestry nie przypadło do gustu słuchaczom, uznającym je za „zbyt białe”[4], i po roku Wilson rozwiązał zespół. Niemal natychmiast jednak sformował sekstet, z którym z powodzeniem występował w nowojorskiej „Café Society” do 1946.
W latach 1946–1950 występował i nagrywał głównie solo i z własnym triem. Pracował także jako stały muzyk sesyjny w orkiestrze radiowej koncernu CBS. Założył także szkołę muzyczną oraz dokonał – jako producent i wykonawca – serii nagrań, opatrzonych wspólnym tytułem: Teddy Wilson School for Pianists, prezentujących różnorakie elementy pianistyki jazzowej.
Na początku lat 50. został wykładowcą w Juilliard School of Music, będąc jednym z pierwszych jazzmenów nauczających w tej uczelni. Do kadry jej wykładowców należał siedem lat. W dziesięcioleciu tym także dokonał jako lider wielu nagrań dla wytwórni Columbia oraz przyczynił się do powstania kilku klasycznych obecnie płyt, które zarejestrował z zespołami Benny’ego Cartera i Lestera Younga. W 1955 wystąpił ponadto w fabularnym filmie biograficznym, The Benny Goodman Story, grając w epizodycznej roli samego siebie.
W latach 60. Teddy Wilson stał się aktywnym popularyzatorem jazzu na scenie światowej. Był współpomysłodawcą, a potem uczestnikiem zagranicznych występów Benny’ego Goodmana, łącznie z jego słynnym tournée po Związku Radzieckim, zorganizowanym w 1962 pod egidą Departamentu Stanu. Już jako samodzielna gwiazda jazzu amerykańskiego współpracował potem z wieloma muzykami ze wszystkich stron świata. Odbył kilka dużych tras koncertowych z duńskim The Swing College Band. W latach 70. regularnie nagrywał z miejscowymi jazzmenami w Nicei, Kopenhadze, Monachium, Londynie i Tokio.
Wilson pozostał aktywnym muzykiem niemal do końca życia. Często występował z weteranami ery swingu, a w ostatnich latach przed śmiercią – ze swoimi synami: kontrabasistą Theodore’em i perkusistą Stevenem. Zmarł 31 lipca 1986 w New Britain. Spoczął na tamtejszym cmentarzu Fairview[2].
Howard „Stretch” Johnson[8] (1915–2000), czarny tancerz z „Cotton Clubu” i „Apollo Theater” (występował m.in. z orkiestrą Duke’a Ellingtona) oraz aktywista komunistyczny nazwał Wilsona „marksistowskim Mozartem”. W latach 40. bowiem Wilson był związany ze środowiskiem czarnych komunistów amerykańskich. Występował na koncertach charytatywnych, z których dochód był przeznaczany na dofinansowanie lewicowego periodyku „New Masses” oraz fundusz pomocy dla walczącej Rosji (ang. Russian War Relief[9]). Wilson przewodniczył także komitetowi artystów popierających czarnego prawnika i komunistę, Benjamina J. Davisa, w wyborach do rady miejskiej Nowego Jorku.
Dyskografia
[edytuj | edytuj kod]
Jako lider[edytuj | edytuj kod]
|
Jako sideman[edytuj | edytuj kod]Z Billie Holiday
Z Bennym Goodmanem
Z Bennym Carterem
|
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Teddy Wilson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2012-05-18] (ang.).
- ↑ a b Find A Grave – Teddy Wilson (ang.) [dostęp 2011-08-17]
- ↑ NEA Jazz Masters – Teddy Wilson. [dostęp 2014-07-06].
- ↑ a b c all•about•jazz – Teddy Wilson (ang.) [dostęp 2011-08-17]
- ↑ University of Chicago Library – Grand Terrace Ballroom (ang.) [dostęp 2011-08-17]
- ↑ Answers.com – Benny Carter (ang.) [dostęp 2011-08-17]
- ↑ a b Joachim Ernst Berendt: Od raga do rocka. PWM, 1979, s. 312.
- ↑ slipcue.com – Stretch Johnson (ang.) [dostęp 2011-08-17]
- ↑ Russian War Relief albo The American Committee for Russian War Relief, w którym udzielali się m.in. Albert Einstein i Charlie Chaplin, został w latach 50. zinfiltrowany przez wywiad ZSRR.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- all•about•jazz – Teddy Wilson
- Joachim Ernst Berendt, Od raga do rocka, PWM, 1979
- Teddy Wilson, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-05] (ang.).
- PBS Jazz – Teddy Wilson
- ISNI: 000000008178453X
- VIAF: 111732508
- LCCN: n81149139
- GND: 119499991
- BnF: 13901232j
- SUDOC: 082302480
- SBN: TO0V163404
- NLA: 35712984
- NKC: xx0022560
- BNE: XX868451
- NTA: 071028439
- BIBSYS: 1022425
- CiNii: DA05413573
- PLWABN: 9810678329605606
- NUKAT: n2005081656
- J9U: 987007360291905171
- LNB: 000068174
- BLBNB: 000528535
- LIH: LNB:iiS;=B1