Tektura
Tektura – sztywny, stosunkowo gruby wytwór papierniczy stosowany głównie jako materiał opakowaniowy i introligatorski[1].
Według ogólnego podziału wyrobów papierniczych zawartego w normie PN-P-50007:1987 tektura to sztywny wyrób papierniczy o gramaturze powyżej 315 g/m2 a wyroby o gramaturach między 160 i 315 g/m2 klasyfikowano jako kartony[2]. Norma z 1992 r (PN-P-50000:1992) obniżyła definicyjną granicę gramatury tektury do 225 g/m2[3]. Norma ta jednak została wycofana w 2012 i od tej pory nie ma normatywnej definicji tego pojęcia, prawdopodobnie dlatego, że przemysł papierniczy wprowadza na rynek wyroby o cechach użytkowych tektury o coraz mniejszych gramaturach i grubościach[4].
Podział i struktura[edytuj | edytuj kod]
Wg wycofanej normy z 1992 tektury ze względów strukturalnych dzielono na[3]:
- jednowarstwowe
- wielowarstwowe, sklejane płasko
- faliste
a ze względu na zastosowanie na:
- introligatorskie
- opakowaniowe
- przemysłowe i techniczne.
Oprócz tego na rynku dostępna jest także tektura komórkowa, w której zamiast fali występuje poprzeczna warstwa flutingu ukształtowanego w formę sześciokątnych lub rombowych celek. Jej produkcja jest bardziej czasochłonna od tektury falistej, ale znajduje ona zastosowania jako lekki materiał konstrukcyjny zastępujący tworzywa sztuczne i sklejkę w przemyśle meblarskim, lotniczym i innych[5].
Tektura falista[edytuj | edytuj kod]
Współcześnie olbrzymia większość wyrobów papierniczych, które producenci nazywają tekturą to tektura falista. Jej cechą definicyjną jest aby co najmniej jedna warstwa była przed sklejeniem z pozostałymi pofalowana w kierunku poprzecznym do kierunku produkcji i połączona z warstwami płaskimi tylko szczytami fal. Warstwa pofalowana w takiej strukturze rozkłada siły rozciągające i zgniatające na większą powierzchnię, dzięki czemu tektury faliste cechuje wielokrotnie większa wytrzymałość mechaniczna niżby to wynikało z sumy parametrów wytrzymałościowych zastosowanych warstw[6].
Na rynku są współcześnie dostępne tektury sklejane z od 2 do 7 warstw[4]. Aby uzyskać najlepszy stosunek właściwości mechanicznych do masy zazwyczaj na warstwy płaskie stosuje się papiery o większej gramaturze, sztywności i odporności na przebicie i przepuklenie zwane linerami, a na warstwy falowane, zwane flutingami papiery o mniejszej gramaturze, mniejszej sztywności oraz możliwie jak najlepszym stosunku odporności na zrywanie do masy. Linery zewnętrzne cechuje bardziej chłonna powierzchnia dolna, potrzebna do sklejania ich z falą i mniej chłonna, często powlekana warstwa zewnętrzna. Flutingi muszą posiadać zbliżoną zdolność wchłaniania kleju z obu stron.
Na właściwości mechaniczne tektur falistych, oprócz użytych materiałów kluczowe znaczenie ma liczba warstw pofalowanych oraz struktura i wzajemne zależności układów samych fal. Stosowane są fale o kształcie litery V, sinusoidalne oraz spłaszczone sinusoidalne. Oprócz samego kształtu fale cechuje podziałka (przeciętna liczba fal na długości 1 m tektury), wysokość fali, oraz współczynnik pofalowania będący stosunkiem długości pierwotnej flutingu do finalnej długości tektury. W przemyśle stosuje się powszechnie literowe symbole fal odpowiadające następującym ich parametrom[7]:
| Symbol | Podziałka [1/m] | wysokość [mm] | współczynnik pofalowania |
|---|---|---|---|
| A | 100 | 4-5 | 1,5 |
| B | 150 | 2-3 | 1,36 |
| C | 130 | 3-4 | 1,45 |
| D | 83-110 | 6,6 | 1,6 |
| E | 300 | 1-2 | 1,24 |
| F | 350 | 0,7-1,1 | 1,21 |
| G | 350 | 0,85-0,98 | 1,21 |
| K | 85 | >7 | 1,5 |
| N | 550 | 0,55-0,6 | 1,81 |
Fale A,B,C są najczęściej spotykane w tekturach na duże pudła masowego zastosowania, fale E,F i G nazywane są minifalami i spotyka się je w cienkich tekturach na opakowania o mniejszych gabarytach lub jako ostatnią falę od strony zewnętrznej w 5- i 7-warstwowych tektura o podwyższonej wytrzymałości, fala N (zwana mikrofalą) jest najczęściej spotykana w tekturach introligatorskich, natomiast fale D i K, zwane wysokimi stosowane są w tekturach 5 i 7 warstwowych celem zmniejszenia ich masy. Oprócz tego na rynku dostępne są tektury faliste o specjalnych kształtach fal.[7]
Rynek tektury[edytuj | edytuj kod]
Wyroby tekturowe współcześnie stanowią ponad 70% rynku wszystkich wyrobów papierniczych i wykazują największy wzrost spośród wszystkich sektorów tego przemysłu. Wartość sprzedaży tego segmentu rynku szacowana jest na od 134,7 do 176,1 miliarda USD (lata 2021-2022) rocznie i wzrost do 2030 w tempie od 3,1 do 7% rocznie. Głównymi siłami napędowymi rynku jest globalny rozwój sprzedaży detalicznej E-commerce, gotowej żywności na wynos oraz tendencji do zastępowania tworzyw sztucznych materiałami biodegradowalnymi[8][9]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ John R. Lavigne, Pulp & paper dictionary, San Francisco, Calif., USA: Miller Freeman Publications, 1986, ISBN 0-87930-168-6, OCLC 13428749 [dostęp 2023-03-15].
- ↑ PN-P-50007:1987 - wersja polska [online], sklep.pkn.pl [dostęp 2023-03-15].
- ↑ a b PN-P-50000:1992 - wersja polska [online], sklep.pkn.pl [dostęp 2023-03-15].
- ↑ a b Marek Motylewski, Od włókna do tektury - papier i tektura falista - korelacja = From fibre to corrugated board correlations between paper and corrugated board, Świecie: Mondi Group, 2018, ISBN 978-83-65533-61-6, OCLC 1088975170 [dostęp 2023-03-15].
- ↑ Learn about paperboard honeycomb [online], Eurodividers, 3 października 2018 [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ Ewa Drzewińska, Technologia wytwarzania tektury falistej, Wyd. 2 popr. i uzup, Łódź: Politechnika Łódzka, 2006, ISBN 83-7283-182-3, OCLC 749918342 [dostęp 2023-03-15].
- ↑ a b Paper and Paperboard Converting, 2nd Edition - Paper and Paperboard Converting (second edition) [online], imisrise.tappi.org [dostęp 2023-03-15].
- ↑ Corrugated Board Packaging Market Analysis - Industry Report - Trends, Size & Share [online], www.mordorintelligence.com [dostęp 2023-03-15] (ang.).
- ↑ Corrugated Board Market Size, Share & Growth Report, 2030 [online], www.grandviewresearch.com [dostęp 2023-03-15] (ang.).
