Telfa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nokia
Zakłady Teleelektroniczne „Telkom-Telfa”
Ilustracja
Państwo

 Polska

Adres

ul. Pilicka 6, 85-776 Bydgoszcz

Data założenia

1 października 1927

Forma prawna

sp. z .o.o

Udziałowcy

Nokia

Nr KRS

0000309346

Zatrudnienie

800

Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Nokia Bydgoszcz.”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Nokia Bydgoszcz.”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Nokia Bydgoszcz.”
Ziemia53°08′01″N 18°07′41″E/53,133611 18,128056
Strona internetowa
Siedziba przy ul. Pilickiej w Bydgoszczy
Dawna siedziba „Telfy” przy ul. Grudziądzkiej (1947–2000), obecnie mieści wydziały Urzędu Miasta Bydgoszczy

Telfa (Nokia) – przedsiębiorstwo w Bydgoszczy założone w roku 1927, jedna z najstarszych istniejących fabryk branży teletechnicznej w Polsce. W latach PRL Zakłady Teleelektroniczne Telkom-Telfa, od roku 1992 w składzie koncernu AT&T, a później w wyniku przekształceń korporacji zakład Lucent Technologies, od roku 2006 Alcatel-Lucent, a od roku 2016 – Nokia. Częścią przedsiębiorstwa jest Centrum Badawczo-Rozwojowe, będące częścią Bell Labs, jednej z najbardziej znanych organizacji naukowych na świecie[1].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Zakład wchodzi w skład korporacji Nokia, która jest producentem rozwiązań telekomunikacyjnych. W Bydgoszczy zatrudnia około 800 pracowników. W roku 2015 zakład (w składzie Alcatel-Lucent) posiadał oddziały[1]:

  • Centrum Badawczo-Rozwojowe, będące częścią Bell Labs, zatrudniające około 200 pracowników; jego specjalnością są rozwiązania telekomunikacyjne służące do obsługi multimediów, zarządzania abonentami, centra SMS oraz systemy powiadamiania kryzysowego;
  • Globalne Centrum Zarządzania Siecią (Global Network Operation Center) – zajmuje się zdalną obsługą powierzonej przez klientów infrastruktury sieciowej;
  • Globalne Centrum Projektowania i Integracji (Global Network Engineering & Integration Center) – tworzy bazy danych na potrzeby systemów telekomunikacyjnych, integruje systemy teleinformatyczne na kilku kontynentach: od Ameryki Północnej, przez Europę, aż po Afrykę i Azję;
  • Dział Technicznego Wsparcia Klienta – świadczy usługi dla operatorów telekomunikacyjnych w ramach wirtualnych międzynarodowych zespołów, mając zdalny dostęp do laboratoriów zlokalizowanych na świecie;
  • Centrum Przemysłowe (Industrial Competence Center – ICC) – zajmuje się integracją i testowaniem systemów telekomunikacyjnych, produkowanych pod konkretne zamówienia.

Zakład zajmuje się utrzymaniem i rozwojem sieci opartych m.in. na transmisji optycznej, dostępie szerokopasmowym, teleinformatycznych sieci inteligentnych, czy też poczty głosowej[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Okres międzywojenny[edytuj | edytuj kod]

Początki zakładu sięgają 1 października 1927, kiedy Stanisław Krzemień oraz Zofia i Armand Paszkę założyli w Bydgoszczy przy ul. Chrobrego 12 (później 21) Warsztaty Precyzyjno-Mechaniczne i Optyczne[2]. Stanisław Krzymień był mistrzem mechaniki precyzyjnej. Doświadczenie zawodowe nabył m.in. w niemieckich przedsiębiorstwach jak: Carl Zeiss Jena, Goerz-Berlin, Otto Tropfer, czy Askania Werle[2]. Rozwój przedsiębiorstwa odbywał się w kontekście gwałtownego rozwoju przemysłu teletechnicznego w Polsce, związanego z postępem elektryfikacji i telefonizacji kraju.

Kapitał zakładowy spółki był w całości pochodzenia krajowego, co odróżniało przedsiębiorstwo od innych przedsiębiorstw teletechnicznych w Polsce, które zakładano jako filie zagraniczne. W latach 1935–1939 rozbudowano halę produkcyjną, w której na jednej zmianie mogło pracować ok. 60 robotników[2]. Park maszynowy nabyto w Niemczech i stale unowocześniano. Materiały: celuloid, gumolit, ebonit, izolatory porcelanowe sprowadzano z Niemiec, a później z polskich nowo uruchamianych zakładów[2].

Początkowo warsztaty podejmowały się napraw oraz renowacji aparatów precyzyjno-mechanicznych i optycznych. Z czasem zakres usług pogrupowano w kilka działów[2]:

W 1930 najczęściej wykonywano naprawy przyrządów mierniczych, zlecanych przez wojsko, kolej oraz dyrekcje Lasów Państwowych z Bydgoszczy i Torunia. Profil działalności przedsiębiorstwa oprócz usług obejmował również produkcję części zamiennych do grzejników oraz sprzętu teletechnicznego, głównie dla Poczty Polskiej, kolejnictwa i przedsiębiorstw zagranicznych, np. Ericsson. Poza Państwowymi Zakładami Tele- i Radiotechnicznymi w Warszawie, jedynie bydgoskie warsztaty były gotowe wykonywać większe partie części zamiennych dla telefonii i telegrafu[2]. W 1929 rozpoczęto produkcję podzespołów do ręcznych central oraz łącznic telefonicznych. Podjęto wówczas współpracę m.in. z bydgoskim Kablem Polskim, Fabryką Sygnałów C. Fiebrandta, Ministerstwem Poczt i Telegrafów oraz Wytwórnią Telefonów i Sygnałów Kolejowych Telsyg z Katowic, która pośredniczyła w sprzedaży wyrobów przedsiębiorstwa dla dyrekcji poczt Polski południowej i centralnej[2].

W asortymencie produkcji dominowały części zamienne do urządzeń telekomunikacyjnych, a od 1935 rozpoczęto produkcję kompletnych łącznic telefonicznych do 100 numerów[3] oraz aparatów telegraficznych systemu Morse’a. Podzespoły z zakładu znalazły zastosowanie m.in. przy instalacji telegrafii kablowej Warszawa-Katowice-Kraków (1936)[2]. Już w 1928 roku 80% ogólnego obrotu osiągnięto z produkcji części do telefonów i telegrafów[4]. W 1930 roku 63% wartości sprzedaży przypadało na łącznice telefoniczne, 32% na części telefoniczne, a 5% na części do telegrafów[4].

W 1936 przedsiębiorstwo otrzymało dwa złote medale za wysoką jakość i estetykę gniazdek i przełączników przechylnych na Wystawie Metalowo-Elektrotechnicznej w Warszawie[2]. W 1939 zatrudnienie w zakładzie wynosiło 45 osób[2].

Okres okupacji niemieckiej[edytuj | edytuj kod]

W czasie okupacji hitlerowskiej przedsiębiorstwo zostało przejęte przez Niemców. W 1943 zostało włączone do firmy Helmut Kühnke. Profil produkcji pozostał bez zmian[3].

Okres PRL[edytuj | edytuj kod]

Ręczne centrale telefoniczne produkowane od lat 30. XX w.

Po II wojnie światowej zakład przeszedł pod zarząd państwowy. W 1947 przeniesiono go z ul. Chrobrego na ul. Grudziadzką 9-11, a 28 listopada 1949 upaństwowiono[3]. Na początku 1948 zatrudnienie w przedsiębiorstwie wynosiło 194 osób, a w 1954 roku – 620 osób, w tym 220 kobiet[5]. W latach 50. zakład przeszedł pod nadzór Zjednoczenia Przemysłu Elektronicznego i Teletechnicznego, co wiązało się ze zmianą nazwy zakładu na „Telfa”, a od 1971 „Telkom-Telfa”, po wyodrębnieniu się Zjednoczenia Przemysłu Teleelektronicznego Telkom.

Do 1960 stare zabudowania zastąpiono nowymi obiektami biurowymi i produkcyjnymi. Liczba pracowników wzrosła z 653 w 1951 do 1719 w 1972 r., a wartość produkcji w tym okresie zwiększyła się 16-krotnie[3]. Postępu w latach 1960–1975 dokonano modernizując jedynie park maszynowy, nie rozbudowując hal produkcyjnych[6].

Do 1955 produkowano głównie ręczne łącznice telefoniczne. Później asortyment poszerzono m.in. o łącznice automatyczne (abonenckie, dyspozytorskie, sygnalizacyjne, alarmowe), urządzenia sygnalizacji pożaru i przeciwwłamaniowe, sygnalizacji górniczej, przemysłowe urządzenia dyspozytorskie, przekaźniki, prostowniki itp.[3] W 1959 przystąpiono do opracowania projektu technicznego międzymiastowej centrali telefonicznej bezszumowej, lecz nie udało się wdrożyć produkcji seryjnej[6]. U schyłku lat 60. we współpracy z Instytutem Chemii UMK w Toruniu opatentowano technologię stosowania powłok antykorozyjnych dla złączy teletechnicznych[6].

W 1970 produkowano 70 jednostek asortymentowych w różnych odmianach[3]. Zakład był czołowym wytwórcą podzespołów telekomunikacyjnych i jedynym producentem urządzeń dyspozytorskich w Polsce[3]. Załogę zasilali absolwenci otwartego w 1961 Wydziału Telekomunikacji Wyższej Szkoły Inżynierskiej. W 1973 w Mroczy powstał zamiejscowy wydział przetwórstwa tworzyw sztucznych termoutwardzalnych[4], który otrzymał wyeksploatowane maszyny z Radomskiej Wytwórni Aparatów Telefonicznych[6]. Rozwijano też infrastrukturę pozaprodukcyjną: przychodnię, klub, ośrodek wypoczynkowy w Przyjezierzu[4].

Produkcja zakładu z reguły miała charakter jednostkowy i niepowtarzalny, gdyż była wykonywana pod konkretne zamówienia[7]. Presja wykonania odgórnie wyznaczonego planu sprawiała, że opracowane projekty, bez badań laboratoryjnych, natychmiast wdrażano do produkcji. Fazę testów i badań technicznych pomijano, a produkty sprawdzano u klienta[7].

Od 1967 roku rozwijano eksport wyrobów, głównie do krajów socjalistycznych, a podzespołów także do 20 innych państw z Europy, Azji i Afryki. W latach 70. Telkom-Telfa należała do najszybciej rozwijających się zakładów przemysłowych w Bydgoszczy, ze względu na zwiększającą się co roku kilkukrotnie sprzedaż eksportową do ZSRR[8]. Stało się to podstawą do rozbudowy zakładu, rozpoczętej w 1973 r. 31 marca 1976 w dzielnicy Brdyujście w sąsiedztwie Zakładów Rowerowych Romet otwarto nowe obiekty produkcyjne[9] dla działów: mechanicznego i galwanizacyjnego[4]. Powierzchnia użytkowa przedsiębiorstwa wzrosła dwukrotnie[6]. Do 1980 zatrudnienie wzrosło do 2500 osób[4]. Nowi pracownicy rekrutowali się m.in. spośród mieszkańców nowo wznoszonej dzielnicy Fordon. W latach 1971–1979 nastąpił 4,5-krotny wzrost produkcji globalnej i 20-krotny eksportowej[10].

18 sierpnia 1980 w południe załoga Telfy jako pierwsza z bydgoskich fabryk rozpoczęła strajk w ramach wydarzeń z sierpnia 1980 roku. Większość strajkujących stanowili pracownicy wydziału obróbki mechanicznej oraz galwanizerni. Postulaty strajkujących wzorem Wybrzeża obejmowały poprawę zaopatrzenia w wyroby mięsne, zrównanie zasiłków rodzinnych z otrzymywanymi przez wojsko i milicję, utworzenie wolnych związków zawodowych i zniesienie cenzury. W chwili rozpoczynania pracy przez drugą zmianę do zakładu przyjechał prezydent Bydgoszczy Wincenty Domisz. Po złożeniu przez niego szeregu obietnic tego samego dnia strajk został zakończony[11].

Wytwarzano urządzenia dyspozytorskie i głośnomówiące, centralki sygnalizacji pożaru, liczne podzespoły dla teletechniki i automatyki[10]. Zakład nie pozyskał licencji zagranicznych, lecz bazował na własnej myśli technicznej, czemu służyła współpraca z jednostkami naukowymi: Akademią Techniczno-Rolniczą w Bydgoszczy, Politechniką Warszawską, Politechniką Gdańską, Instytutem Łączności w Warszawie, Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu, Instytutem Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie, Instytutem Spawalnictwa w Gliwicach i Przedsiębiorstwem Doświadczalnym Pras Automatycznych i Tłoczników w Warszawie[10].

W latach 80. XX wieku udział eksportu wynosił 60% produkcji sprzedanej[8], a zakład należał do przodujących eksporterów województwa bydgoskiego[10]. Na targach i wystawach zdobyto 7 złotych medali, m.in. za aparaturę przeciwpożarową oraz automatyczną telefoniczną centralę wiejską[8].

Okres po 1989[edytuj | edytuj kod]

W okresie transformacji ustrojowej po 1989 gwałtownie załamał się eksport wyrobów „Telfy” do ZSRR, co groziło upadkiem ekonomicznym przedsiębiorstwa. W tej sytuacji Komitet Ekonomiczny Rady Ministrów wytypował zakład wśród 4 innych[a] do prywatyzacji bezpośredniej[12]. 16 listopada 1992 amerykański koncern AT&T uchodzący za jednego ze światowych liderów telekomunikacji zakupił 80% akcji bydgoskiej Telfy, tworząc przyczółek do ekspansji na całą Europę Środkową i Wschodnią[13]. Rozpoczęto gruntowną modernizację zakładu, przeznaczając 70 mln dolarów m.in. na utworzenie nowoczesnego komputerowego laboratorium, połączonego z pracowniami badawczymi koncernu w Hilversum i z Bell Laboratories w USA[13]. Koncern zachował dotychczasowy dorobek przedsiębiorstwa oraz pozyskał nową kadrę z Wydziału Telekomunikacji ATR[12]. Centrala AT&T w Bydgoszczy otworzyła filie w innych miastach Polski (Warszawa, Szczecin, Gdańsk).

Zakład przestawił się na działalność usługowo-produkcyjną oferując usługi budowy sieci, szkolenie i serwis oraz rozwinął działalność innowacyjną w zakresie budowy elektronicznych, cyfrowych central telefonicznych oraz systemów sygnalizacji pożarowej[12]. W latach 90. rozwinięto dział oprogramowania, który przejmował stopniowo część zadań, które do tej pory były realizowane przez Laboratorium Bella[12].

W 1995 koncern podzielił się na trzy samodzielne jednostki: AT&T zajmująca się dostarczaniem usług telekomunikacyjnych, głównie na rynku amerykańskim, Lucent Technologies oferujący systemy i technologie telekomunikacyjne (w tym Laboratoria Bella) i NCR Corporation oferujące systemy i urządzenia komputerowe dla przedsiębiorstw[14]. Bydgoska fabryka weszła w skład Lucent Technologies, przy czym status Bell Labs utrzymał dział rozwoju oprogramowania dla central 5ESS, mający swą siedzibę przy ul. Grudziądzkiej[14]. W 1997 w przedsiębiorstwie zatrudnionych było 1183 osób[14]. Przy ul. Pilickiej prowadzono działalność produkcyjną na rynek krajowy i eksport do innych fabryk LT na świecie (sprzęt telekomunikacyjny, w tym centrale systemu 5ESS, okablowanie, części metalowe i plastikowe do systemów telekomunikacyjnych)[14]. Inwestycje dotyczyły wymiany parku maszynowego oraz linii montażu i testowania central 5ESS. W 1996 otrzymano certyfikaty jakości ISO 9002 i ISO 9001, a w 1998 roku – ISO 14001[14]. Laboratorium Bella w Bydgoszczy zajmowało się oprogramowaniem central 5ESS dla całego świata[14]. W 2001 roku zbyto na rzecz miasta Bydgoszczy[b] budynki w centrum miasta przy ul. Grudziądzkiej, koncentrując działalność w obiektach przy ul. Pilickiej.

W 2006 w wyniku fuzji Alcatela oraz Lucent Technologies powstała spółka globalna Alcatel-Lucent z siedzibą w Paryżu. W 2007 utworzono spółkę Alcatel Lucent Polska z siedzibą w Warszawie i filią w Bydgoszczy. W 2010 przedsiębiorstwo zatrudniło 100 inżynierów w Bydgoszczy w związku z rozbudową Globalnego Centrum Zarządzania Sieciami[15]. W tym czasie zatrudnienie wynosiło 700 osób, w tym 180 osób w centrum specjalizującym się w tworzeniu oprogramowania telekomunikacyjnego.

W styczniu 2016 Alcatel-Lucent połączył się z fińską Nokią, która stała się nowym właścicielem zakładu[16]. Koncern zatrudnia na całym świecie 104 tys. pracowników i ma 35% udział w globalnym rynku sprzętu i usług świadczonych operatorom telekomunikacyjnym[17].

Nazwy[edytuj | edytuj kod]

  • 1927–1931 – Warsztaty Precyzyjno-Mechaniczne i Optyczne
  • 1931–1939 – Zakłady i Warsztaty Precyzyjno-Mechaniczne i Optyczne Krzymień i Paszkę
  • 1939–1943 – Zakłady i Warsztaty Precyzyjno-Mechaniczne i Optyczne pod powierniczym zarządem niemieckim
  • 1943–1945 – filia zakładu Helmut Kühnke A.G.
  • 1945–1948 – Zakłady i Warsztaty Precyzyjno-Mechaniczne i Optyczne pod zarządem państwowym
  • 1948–1950 – Fabryka Central Telefonicznych[12]
  • 1950–1959 – Zakłady Wytwórcze Sprzętu Teletechnicznego (zakład T-8 w Bydgoszczy)
  • 1959–1974 – Zakłady Wytwórcze Sprzętu Teletechnicznego Telfa
  • 1974–1982 – Zakłady Teleelektroniczne Telkom-Telfa w Bydgoszczy
  • 1982–1992 – Zakłady Teleelektroniczne Telfa w Bydgoszczy
  • 1992–1995 – AT&T Telfa S.A.
  • 1995–2006 – Lucent Technologies Network Systems Poland S.A.
  • 2006–2016 – Alcatel-Lucent Polska Sp. z o.o.
  • od 2016 – Nokia

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Teletra Poznań i Państwowe Zakłady Teletransmisyjne w Warszawie → Alcatel; Zakłady Wytwórcze Urządzeń Teletechnicznych w Warszawie i Elwro WrocławSiemens.
  2. Zlokalizowano tam większość wydziałów Urzędu Miasta Bydgoszczy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c http://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/56,35590,14623744,alcatel-lucent,,13.html.
  2. a b c d e f g h i j Dorota Kornet, Przemysł elektrotechniczny w Bydgoszczy w latach 1920–1939 (cz. 2), Kronika Bydgoska XIX.
  3. a b c d e f g Edward Szmańda, Elektronika w dawnym warsztacie, Kalendarz Bydgoski 1974.
  4. a b c d e f Edward Szmańda: Pół wieku w służbie łączności telefonicznej, Kalendarz Bydgoski 1978.
  5. Życie gospodarcze miasta 1945–1955, [w:] Historia Bydgoszczy. Tom III. Część pierwsza 1945–1956, Krzysztof Budka i inni, Bydgoszcz: Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, 2015, s. 199–243, ISBN 978-83-60775-44-8, OCLC 939870531.
  6. a b c d e Sławomir Kamosiński, Przemiany w technice i technologii produkcji, [w:] Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007, ISBN 978-83-7177-420-1, s. 75–179.
  7. a b Sławomir Kamosiński, Jakość produkcji, [w:] Mikroekonomiczny obraz przemysłu Polski Ludowej w latach 1950–1980 na przykładzie regionu kujawsko-pomorskiego, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2007, ISBN 978-83-7177-420-1, s. 180–234.
  8. a b c Jerzy Długosz, Bydgoskie wyroby znane i cenione za granicą, Kalendarz Bydgoski 1995.
  9. Jerzy Jaśkowiak, W pełnym ruchu, Kalendarz Bydgoski 1977.
  10. a b c d Bogdan Zakrzewski, Telkom Elfa. Rekordowy skok... „Telfy”, Kalendarz Bydgoski 1980.
  11. Rocznica Sierpnia 1980. Zaczęła Telfa. Skończył Romet. Jak strajkowała 40 lat temu Bydgoszcz
  12. a b c d e Jerzy Derenda, Za parę lat najnowocześniejszy zakład w Europie Wschodniej? Telfa pod skrzydłami ATandT, Kalendarz Bydgoski 1995.
  13. a b Jan Dworek, Kapitał zagraniczny w Bydgoszczy, Kronika Bydgoska XVII.
  14. a b c d e f Jerzy Derenda, To jest polski zakład, Kalendarz Bydgoski 1998.
  15. Firma Alcatel-Lucent w Bydgoszczy zatrudni 100 inżynierów! | Gazeta Pomorska [online], www.strefabiznesu.pomorska.pl [dostęp 2020-07-09] (pol.).
  16. Wyborcza.pl [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].
  17. Wyborcza.pl [online], bydgoszcz.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-09].