Terapia schematów

Terapia schematów (TS) – podejście psychoterapeutyczne wywodzące się pierwotnie z terapii poznawczo-behawioralnej (CBT), integrujące w swoich założeniach podejście poznawczo-behawioralne, psychodynamiczne oraz terapii Gestalt. Ojcem Terapii Schematu jest Jeffrey E. Young. Przez część badaczy włączana jest do terapii 3 fali CBT.

Założenia teoretyczne terapii schematów

Podstawowymi pojęciami którymi operuje TS są:

• wczesne nieadaptacyjne schematy,
• obszary schematów,
• style radzenia sobie,
• tryby.

Potrzeby emocjonalne

Według twórców, schematy powstają wskutek niezaspokojenia pięciu podstawowych potrzeb emocjonalnych człowieka do których zaliczają:

• bezpieczne przywiązanie do innych,
• autonomię, kompetencje i poczucie tożsamości,
• wolność wyrażania potrzeb i emocji,
• spontaniczność,
• realistyczne granice i samokontrolę.

Obszary schematów

W modelu, którym posługuje się terapia schematów, istnieje pięć ogólnych obszarów schematów, którym towarzyszą zdefiniowane wczesne nieadaptacyjne schematy. Obszary te to:

• rozłączenie i odrzucenie,
• osłabiona autonomia i brak dokonań,
• uszkodzone granice,
• nakierowanie na innych,
• nadmierna czujność i zahamowanie.

Nieadaptacyjne schematy

Do obszarów tych zaliczają się poszczególne, zdefiniowane nieadaptacyjne schematy. Wyróżniono 18 nieadaptacyjnych schematów:

1. opuszczenie/niestabilność więzi,
2. nieufność/skrzywdzenie,
3. deprywację emocjonalną,
4. wadliwość/wstyd,
5. izolację społeczną/wyobcowanie,
6. zależność/niekompetencja,
7. podatność na zranienie lub zachorowanie,
8. uwikłanie emocjonalne,
9. porażkę,
10. roszczeniowość, wielkościowość,
11. niedostateczną kontrolę, samodyscyplinę,
12. podporządkowanie się,
13. samopoświęcenie,
14. poszukiwania samoakceptacji i uznania,
15. negatywizm/pesymizm,
16. zahamowanie emocjonalne,
17. nadmierne wymagania/nadmierny krytycyzm,
18. bezwzględną surowość.

Istnieje hipoteza wiążąca model nieadaptacyjnych schematów z biologią. Hipoteza opiera się na warunkowaniu lęku i traumy poprzez utrwalanie emocjonalne nieświadome w ciele migdałowatym.

Terapia schematów w leczeniu zaburzeń osobowości

Terapia schematów stawia sobie za cele m.in. zwiększenie skuteczności terapeutycznej podejścia poznawczego wśród pacjentów z zaburzeniami osobowości. Terapia schematów wyewoluowała w sposób naturalny jako gałąź terapii poznawczo-behawioralnej, w drodze poszukiwania większej niż CBT skuteczności w leczeniu głębszych zaburzeń osobowości – jak np. zaburzenia borderline i stanowi modyfikację klasycznego podejście CBT stworzonego przez Aarona Becka.

Bibliografia

• Jeffrey E. Young, Janet S. Klosko, Marjorie E. Weishaar: Terapia schematów. Wyd. 1. Gdańsk: GWP, 2013. ISBN 978-83-7489-496-8.brak strony w książce

Linki zewnętrzne

• Polskie Towarzystwo Terapii Schematu
• Instytut Terapii Schematu