Thamshavnbanen
| Thamshavnbanen | |
| Dane podstawowe | |
| Długość |
22 km |
|---|---|
| Rozstaw szyn |
1000 mm |
| Sieć trakcyjna |
6600 V, 25 Hz |
| Prędkość maksymalna |
60 km/h |
| |
| Historia | |
| Lata budowy |
1906-1910 |
| Rok otwarcia |
1908 |
| Rok zawieszenia ruchu |
1974 |
Portal  Transport szynowy
| |
Thamshavnbanen – wąskotorowa zelektryfikowana linia kolejowa w Norwegii w okręgu Trøndelag, w gminach Orkland i Meldal. Powstała w 1908 roku w celu transportu rud z kopalni w Løkken Verk do huty i portu w Thamshamn. Obecnie eksploatowana jako linia muzealna.
Thamshavnbanen była pierwszą zelektryfikowaną linią kolejową w Norwegii, a także jest najstarszą czynną linią kolejową zasilaną prądem przemiennym[1]. Jest również jedyną w Norwegii linią o rozstawie szyn 1000 mm[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pomysł budowy linii kolejowej wyszedł od norweskiego przedsiębiorcy Christiana Thamsa, który był właścicielem kopalni miedzi i cynku w Løkken Verk. Wymienił on ręczne pompy wody na elektryczne. W tym celu trzeba było doprowadzić do kopalni prąd elektryczny, co z kolei umożliwiło budowę zelektryfikowanej linii kolejowej[3].
Prace zostały rozpoczęte w 1906 roku, a w 1908 uruchomiono odcinek pomiędzy Orkanger a Svorkmo. W otwarciu linii uczestniczył król Norwegii, Haakon VII. W 1910 roku oddano do użytku brakujący odcinek ze Svorkmo do Løkken[3]. Odbyła się wówczas ponowna inauguracja linii, której przewodniczył premier Wollert Konow[2]. Od samego początku linia oprócz rud transportowała również pasażerów[1].
Podczas II wojny światowej linia była eksploatowana przez niemieckich okupantów. Z tego powodu norweski ruch oporu (a dokładnie Kompania Lingego) przeprowadził na niej cztery akcje sabotażowe.[4]. Akcje te były wycelowane głównie w tabor kolejowy, który był trudny do zastąpienia ze względu na nietypowy rozstaw. W efekcie Niemcy przebudowali linię na normalnotorową, dodając trzecią szynę. Przebudowa została ukończona w maju 1945 roku, w związku z czym dodatkowa szyna nigdy nie była wykorzystana i została usunięta niedługo po wojnie[5].
W 1963 roku wstrzymano ruch pasażerski na linii[3]. W 1974 zaprzestano również transportu rudy z kopalni[1]. Od roku 1983 działa ona jako linia muzealna[1], początkowo jedynie na odcinku Løkken – Svorkmo. W 1986 przedłużono ją do Solbusøy, 1990 do Fannrem, a w 2001 do Bårdshaug, który jest obecnie północnym końcem linii[6].
W 1993 roku rozebrano odcinek pomiędzy Orkanger a Thamshamn[5].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Thamshavnbanen jest linią o rozstawie szyn 1000 mm[6]. Zasilana jest prądem przemiennym o napięciu 6600 V i częstotliwości 25 Hz[7]. Długość linii wynosiła na pełnej długości 25,2 km przy różnicy wysokości 160,7 m[7]. Obecnie eksploatowany odcinek ma 22 km[1]. Prędkość maksymalna wynosiła oryginalnie 60 km/h[7].
Linia biegnie wzdłuż doliny Orkli. W Svorkmo konieczna była zmiana biegu jej dopływu, Svorki, by poprowadzić linię[2]. Pomiędzy Svorkmo a Thamshamn nasypy i inne konstrukcje są przygotowane pod normalny rozstaw szyn. Początkowo planowano bowiem poprowadzenie tędy odcinka linii Dovrebanen. Ostatecznie jednak Storting zadecydował o przeprowadzeniu tej linii dolinami rzek Sokny i Gauli[2].
Stacje kolejowe[edytuj | edytuj kod]
Początkowo na Thamshavnbanen funkcjonowało osiem stacji i przystanków kolejowych[8]. Obecnie, na potrzeby obsługi linii muzealnej, funkcjonują cztery z nich[1].
| Nazwa | Lokalizacja | Czynna obecnie? | |
|---|---|---|---|
|
Thamshavn | Thamshamn | nie |
|
Orkanger | Orkanger | nie |
|
Bårdshaug | Orkanger | tak |
| Follo | Follo | nie | |
|
Fannrem | Fannrem | tak |
| Solbusøy | nie | ||
|
Svorkmo | Svorkmo | tak |
|
Løkken | Løkken Verk | tak |
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Wagon motorowy na stacji w Orkanger
Lokomotywa nr 3 (Ohma Electra), służąca na linii od początku do lat 50. Obecnie wystawiona przed budynkiem Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego
Lokomotywa i wagon w 2004 roku
Pociąg wjeżdżający do tunelu Klingliene na linii
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Thamshavn railway - Orkla Industrimuseum, oi.no [dostęp 2021-12-19] (ang.).
- ↑ a b c d Communication, Orkla Industrimuseum [dostęp 2021-12-19] (ang.).
- ↑ a b c Daniel Albert, Thamshavnbanen: A Piece of Railway History in the Heart of Norway, Life in Norway, 22 października 2021 [dostęp 2021-12-19] (ang.).
- ↑ Sabotasjeaksjonene mot Thamshavnbanen, kulturpunkt.org [dostęp 2021-12-19] (norw.).
- ↑ a b Thamshavnbanen, Store norske leksikon, 18 grudnia 2018 [dostęp 2021-12-19] (norw. bokmål).
- ↑ a b Thamshavnbanen i Sør-Trøndelag fredet - Riksantikvaren [dostęp 2021-12-19] (norw. bokmål).
- ↑ a b c Sør-Trøndelag Fylkeskommune, Thamshavnbanen, s. 9.
- ↑ Stasjonsdatabasen, forsk.njk.no [dostęp 2022-01-01].