The Chromatica Ball

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
The Chromatica Ball
Ilustracja
Wykonawca trasy koncertowej
Lady Gaga
Promowane albumy

Chromatica

Lokalizacje

Europa, Ameryka Północna, Azja

Data rozpoczęcia

17 lipca 2022 Düsseldorf, Niemcy

Data zakończenia

17 września 2022 Miami, Stany Zjednoczone

Liczba koncertów

20

Widownia

834,000

Przychód

112 575 789 $

Lady Gaga
Lady Gaga Enigma
(20182023)
The Chromatica Ball
(2022)

The Chromatica Ball – szósta trasa koncertowa amerykańskiej piosenkarki i autorki tekstów Lady Gagi w ramach promocji jej szóstego albumu studyjnego, Chromatica (2020), która rozpoczęła się dnia 17 lipca 2022 roku w Düsseldorfie w Niemczech, natomiast jej zakończenie odbyło się 17 września 2022 roku w Miami. Trasa została ogłoszona 5 marca 2020 roku. Pierwotnie miała liczyć 6 ekskluzywnych koncertów na przełomie lipca i sierpnia 2020 roku. Z powodu pandemii koronawirusa trasa została przełożona na rok 2021, a następnie 2022 rok. Wraz z przełożeniem trasy piosenkarka zdecydowała się dodać nowe koncerty.

Jest to pierwsza trasa koncertowa piosenkarki obejmująca tylko występy na stadionach. Scena jest inspirowana brutalistyczną architekturą. Zgodnie z tematyką promowanej płyty cały pokaz skupia się na przedstawieniu podróży wokół traumy i uzdrowienia. Trasa spotkała się z uznaniem krytyków, a różne punkty sprzedaży oceniły ją z najwyższym wynikiem w swoich recenzjach. Krytycy chwalili oprawę wizualną, choreografię, umiejętności wokalne Gagi, a wielu z nich wskazało segment fortepianu jako najsilniejszą część koncertu. Ostatecznie trasa licząca 20 koncertów uzyskała dochód 112 575 789 mln. dolarów oraz 834 000 sprzedanych biletów.

Organizacja i sprzedaż[edytuj | edytuj kod]

5 marca 2020 Gaga ogłosiła, że wyruszy w trasę koncertową promującą jej szósty album studyjny Chromatica[1]. Koncerty miały odbyć się Londynie, Bostonie, Toronto, Chicago oraz w New Jersey; jednak z powodu pandemii koronowirusa, 26 czerwca 2020 piosenkarka oznajmiła, że trasa odbędzie się rok później, w lecie 2021[2]. Ostatecznie trasa została przeniesiona po raz drugi i 7 marca 2022 Lady Gaga przedstawiła daty i lokalizacje piętnastu koncertów jej trasy, które były zaplanowane od lipca do września 2022[3][4]. 14 kwietnia 2022 ogłoszono dwie daty w Tokorozawie, a 16 maja trzy koncerty w: Hershey, Houston i Miami[5][6]. Lady Gaga przygotowywała się do trasy w Wielkiej Brytanii, gdzie wynajęła halę sportową i prowadzała próby do koncertów[7]

Sprzedaż biletów na koncert rozpoczęła się 11 marca 2022[8]. W przypadku wszystkich koncertów w USA 1 USD z każdego sprzedanego biletu został przekazany Fundacji Born This Way[9]. W czerwcu 2022 ogłoszono, że koncerty w Londynie, Paryżu, Bostonie, Tokio, Toronto, Chicago i Düsseldorfie zostały całkowicie wyprzedane, a do rozpoczęcia trasy w lipcu pozostał ponad miesiąc[10]. Ostatecznie dochód trasy wyniósł 112,4 miliona dolarów na 834 000 sprzedanych biletów podczas całej trasy, co przełożyło się na wyprzedanie całej trasy koncertowej[11][12]. Podczas swojego koncertu we Francji na stadionie Stade de France 24 lipca Lady Gaga wystąpiła przed 78 000 publicznością i tym samym była to największa publiczność jaką piosenkarka zgromadzała w czasie swojej kariery, podczas jednego koncertu[13]. Piosenkarka pobiła rekord największych dochodów w jednym miejscu na terenie Oracle Park (7,4 miliona dolarów) oraz Wrigley Field (6,9 miliona dolarów). 19 sierpnia piosenkarka pobiła rekord największej frekwencji na jednym koncercie w Fenway Park w Bostonie, występując dla 37 200 osób[14]. Dzięki trasie Gaga stała się najbardziej dochodową kobiecą artystką i 12 najbardziej dochodowym artystą ogólnie w 2022[11]. The Chromatica Ball stała się jej najbardziej dochodową trasą koncertową Lady Gagi od dekady i trzecią w jej karierze, która zarobiła 100 milionów dolarów, po The Monster Ball i The Born This Way Ball[11].

Reakcja krytyków[edytuj | edytuj kod]

Trasa koncertowa otrzymała pozytywne recenzje. Michael Cragg z The Guardian ocenił go na 4 z 5 gwiazdek[15]. Przyznając mu maksymalnie 5 gwiazdek, Nick Levine z NME nazwał program „całkowicie genialnym” i „ekscytującym, konceptualnym powrotem najlepszych popowych artystów”[16]. Według Adama Davidsona z Clash, „przedstawienie było tak nieprzewidywalne, jak można się było spodziewać po koncercie Lady Gagi, ze wszystkim, od niesamowitych tańców choreograficznych po awangardowe przedstawienia teatralne i mnóstwo efektów specjalnych, które sprawiły, że była to noc, którą wszyscy zapamiętają[17]”. Arwa Haider z Financial Times oceniła program na maksymalnie 5 gwiazdek za „niezwykłą dbałość o szczegóły”, mówiąc, że „designerskie kostiumy Gagi i metamorfozy w połowie piosenki były spektakularne, tak samo jak jej moc wokalna[18]”. Gemma Samways z The London Evening Standard uznała to za „niezwykłe przedstawienie sceniczne” , dodatkowo chwaląc wokal piosenkarki[19].

Boris Pofalla z Welt porównał show do koncertu rockowego, podobnie jak David Cobbald z The Line of Best Fit, który stwierdził, że „Gaga udowadnia siebie jako gwiazdę rocka tego pokolenia”[20][21]. W pięciogwiazdkowej recenzji dla The Telegraph Neil McCormick skomentował, że koncert „wyraźnie znaczył tyle samo dla artysty, co dla publiczności. Fantastycznie jest mieć tak ogromny talent z powrotem tam, gdzie jej miejsce”[22]. Lauren O'Neill również przyznała trasie pięć gwiazdek i nazwała Gagę „jednym z najlepszych wykonawców na świecie do oglądania na żywo”, chwaląc produkcję, taniec i podkreślając akustyczną część programu, mówiąc, że „niewielu wokalistów radzi sobie lepiej, gdy to tylko ich głos i klucze”[23]. Pisząc dla Rolling Stone, Hannah Ewens wystawiła programowi pięciogwiazdkową recenzję, wychwalając Gagę jako „jednego z największych żyjących wykonawców muzycznych” i wskazała sekcję fortepianu jako główną atrakcję wieczoru[24].

Kompozycja[edytuj | edytuj kod]

Scena[edytuj | edytuj kod]

Główna scena trasy koncertowej podczas koncertu w Bostonie.

Główna scena składała się z dwóch pięter oraz przestrzeni dla muzyków. Znajdowało się na niej pięć ekranów, które relacjonowały widzą co się dzieje na scenie. Dodatkowo na stadionach znajdowała się druga, mniejsza scena, na której Gaga znajdowała się podczas IV aktu, grając na pianinie.Przystrojony gałęziami drzew instrument był porównywany do prac HR Gigera[25]. Oprócz miotaczy ognia, które zapewniały efekty pirotechniczne, publiczność otrzymywała opaski LED, które świeciły w rytm rytmu i zmieniały kolor przy każdym utworze[26]. 17 lipca 2022 roku Lady Gaga przed pierwszym koncertem zamieściła nagranie na swoim koncie na instagramie w którym opowiedziała o całej koncepcji występu[27]:

„Scena była inspirowana brutalistyczną architekturą, materiałami, teksturami, surowością, przezroczystością. Prawdziwe dzikie i twarde spojrzenie na siebie, przez co przeszedłeś. Chciałem opowiedzieć historię za pomocą abstrakcji i sztuki, więc program celebruje rzeczy, które zawsze kochałem, takie jak sztuka, moda, taniec, muzyka i technologia, poezja i sposób, w jaki wszystkie te rzeczy działają razem.”

Kostiumy[edytuj | edytuj kod]

Lady Gaga wykonująca utwór „Always Remember Us This Way” przy pianinie na drugiej scenie

Odpowiedzialny aspekty modowe podczas trasy był Nicola Formichetti[28]. Przez cały koncert Gaga nosi stroje Garetha Pugha, Alexandra McQueena, Christiana Lacroix, Aziza Rebara, Vex Latex, Dead Lotus Couture i marki modowej jej siostry Natali Germanotty, Topo Studio NY[29]. Gaga rozpoczyna koncert w kostiumie sarkofagu, który został zainspirowany występem Davida Bowiego w Saturday Night Live z 1979 roku[30][31]. Następnie przebiera się w krwistoczerwoną suknię z odkrytymi ramionami, a także czarne skórzane buty i rękawiczki bez palców a także duży, kolczasty naszyjnik. Zostało to później uzupełnione błyszczącą czerwoną kurtką puchową i dużymi okularami przeciwsłonecznymi[32][31]. Podczas aktu II zakładała strój lateksowy autorstwa Garetha Pugha, który składa się z gorsetu inspirowanego BDSM z klamrami przypominającymi uprząż i rogatymi ramionami, a także luźnych skórzanych spodni i czapki policjantki[33][31].

W czasie trwania aktu III, Gaga zakładała metaliczny złoty strój mory od Alexandra McQueena: jej garnitur składa się z krótkiej marynarki z poduszkami na ramionach i dużymi klapami oraz spodni z szerokimi nogawkami; zdejmując kurtkę, pokazuje koszulę bez rękawów. Następnie Gaga zakłada złoty nakrycie głowy w kształcie pazura autorstwa Philipa Treacy'ego, wraz ze złotą suknią zaprojektowaną przez jej siostrę[31][34]. Następnie piosenkarka przebierała się w fioletowo-czarne body autorstwa jej siostry, wraz z czapką przypominającą modliszkę[33]. Ostatnia kreacja składa się czarno-białego body i skórzanej kurtki motocyklowej, rajstop kabaretek, butów do kolan i rękojeści w kształcie kości[31].

Opis koncertu[edytuj | edytuj kod]

Lady Gaga rozpoczynająca koncert utworem „Bad Romance”

Wydarzenie trwa około 130 minut i jest podzielone na wstęp, czterech aktów i finału, z których każdemu towarzyszyło przerywnik wyreżyserowany przez wieloletniego współpracownika Gagi, Nicka Knighta[35]. Film przed wstępem ukazuję Gagę, która pojawia się w balowej sukni z płynnego metalu, a następnie jako postać cienia z czterema nogami, ubrana w bulwiaste obcasy i wysoką koronę[30]. Występ opowiada o podróży Gagi od uwięzienia do wyzwolenia[30]. Koncert rozpoczyna się od tańca tancerzy i zsyntetyzowanej aranżacji „Fugi nr 24” Bacha, która prowadzi do „Bad Romance”. Lady Gaga pojawia się na szczycie zestawu przypominającego gigantyczną betonową płytę śpiewającą Bad Romance, stojąc nieruchomo w skórzanym ubraniu przypominającym sarkofag, z widoczną tylko twarzą[36]. Warstwy jej stroju są powoli ściągane, gdy obraca się, wykonując ograniczone ruchy w „Just Dance” i „Poker Face”[37].

Lady Gaga wykonująca piosenkę „Babylon” w akcie trzecim

Akt pierwszy rozpoczyna się filmem ukazującym brutalistyczny szpital[38]. Następnie piosenkarka powraca na scenę pozornie zakrwawiona i wykonuje trzy piosenki, które mają wspólny temat liryczny: piosenkarka wyraża swoje lęki i wewnętrzne zmagania. Pierwszy z utworów „Alice” wykonuje leżąc na stole operacyjnym uniesionym w powietrze[39]. Następnie wykonuje utwór „Replay”, będąc niesiona przez jednego ze swoich tancerzy[16]. Podczas „Monster” Gaga wykonuje układ taneczny z motywami zombie i zostaje zaatakowana i „zjedzona żywcem” przez swoich tancerzy, następnie pojawia się ponownie w lateksowej czerwonej kurtce ze spiczastymi poduszkami na ramionach i kruczoczarnych okularach przeciwsłonecznych[40].

Po filmie rozpoczynającym drugi akt, Gaga wraca na scenę ubrana w czarny strój, podczas gdy czerwone światła oświetlają scenę do piosenki „911”[41]. Utwór wykonywany jest na głównej scenie wraz z choreografią. „Sour Candy” jest wykonywane ze zsynchronizowaną choreografią i koreańskimi literami wyświetlanymi na ekranach. Następne piosenka „Telephone” jest wykonywana przy użyciu miotaczy ognia, a po niej, Gaga wraz z tancerzami przenosi się bliżej publiczności, aby wykonać piosenkę „LoveGame”, której aranżacja zawiera „zgrzytające gitary”, które przekształcają utwór w połączenie dance-popu i heavy metalu[42][15]. Po kolejnym filmie rozpoczyna się akt trzeci, podczas którego Gaga wraz z tancerzami odziana jest w złote kreacje. W ramach nawiązania do pierwszego utworu „Babylon” piosenkarka pyta tłum czy kiedykolwiek musieli walczyć o życie[43][41]. Następnie wykonuje utwór „Free Woman”, jednocześnie przechodząc między publicznością do drugiej sceny[23]. Po dotarciu do fortepianu na drugiej scenie Gaga wykonuje piosenkę „Born This Way”, początkowo w wersji wolniejszej, po czym przechodzi do szybszego tempa utworu i wersji z choreografią[44].

Gaga wykonująca „Hold My Hand” na finał koncertu.

Rozpoczynając akt czwarty koncertu Lady Gaga wraca do fortepianu w stroju owada, aby wykonać „Shallow” i „Always Remember Us This Way”[23]. Podczas wykonania piosenki „The Edge of Glory” Gaga na krótko przerywa utwór i wygłasza przemówienie, w którym podziwia publiczność za ich odwagę podczas pandemii[24]. Opowiada o smutnym stanie, który zainspirował ją do napisania piosenki „1000 Doves” i wykonuje ją w wersji akustycznej[45]. Następnie wykonuje pierwszą zwrotkę i refren utworu „Fun Tonight”, grając na pianinie, a następnie odchodzi do instrumentu i śpiewa do oryginalnej aranżacji piosenki[15]. Gaga następnie wykonuje utwór „Enigma”, tańcząc samodzielnie na scenie[15].

Na finał koncertu Lady Gaga wykonuje „Stupid Love” i „Rain on Me” w ozdobionym kryształami body. „Rain on Me” jest wykonywana przez Gagę leżąc na plecach podczas początku oraz końca utworu, nawiązując do teledysku tej piosenki. Piosenkarka powraca na scenę po raz ostatni na bis, ubrana w lateks i skórę, z metalowym pazurem. Gitarzyści i efekty pirotechniczne towarzyszą jej podczas wykonywania piosenki „Hold My Hand” z filmu Top Gun: Moverick[37]. Lady Gaga deklaruje swoją miłość publiczności, mówiąc: „nie zawsze możesz trzymać mnie za rękę, ale ja zawsze będę trzymać twoją”. Unosi swój metalowy pazur i dłoń, tworząc serce. Kiedy wyraża swoją wdzięczność za wszystkich przybyłych na koncert, na ekranie po raz ostatni pojawia się jej pazur. Kolejno gasną wszystkie światła, gdy obraca się i schodzi ze sceny[21].

Nawiązania polityczne[edytuj | edytuj kod]

Gaga wykonująca utwór „Born This Way”

Na wybranych koncertach w Ameryce Północnej i Japonii piosenkarka dodała do setlisty utwór „Angel Down” (z jej albumu Joanne z 2016 roku), utwór zainspirowany był śmiercią Trayvona Martina i dalej opisany przez piosenkarkę jako piosenka o Ameryce[46]. Przed wykonaniem piosenki poruszyła różne tematy, które są przedmiotem debaty w Stanach Zjednoczonych. Na większości koncertów mówiła o walce o prawa reprodukcyjne, po obaleniu sprawy Roe v. Wade, która zniosła konstytucyjne prawo do aborcji. W Filadelfii rozpoczęła wykonanie piosenki słowami: „To jest dla wszystkich, którzy muszą martwić się o swoje ciało. Wiem, że przyszedłeś na koncert, żeby się dobrze bawić. Ale niektórzy ludzie umrą podczas porodu, a niektórzy zostaną zgwałceni i nie mogą mieć tych dzieci."[36] W Atlancie zadedykowała piosenkę „bezpieczeństwu wszystkich ludzi w Georgii” i zwróciła się do „każdego, kto nie może mieć dzieci”[47]. Jej występ w Teksasie miał miejsce trzy miesiące po strzelaninie w Robb Elementary School. Zadedykowała piosenkę ofiarom przemocy z użyciem broni palnej, „jako modlitwę o zapewnienie ludziom bezpieczeństwa, abyśmy nie musieli oglądać żadnych aniołów”. Dodała: „Może poruszyłam ten temat i myślisz:„ To nie dla mnie, nie chcę o tym teraz rozmawiać ”i możesz się nie zgodzić, ale zgadnij co? Nie wiem, czy to chodzi o to, w co wierzysz. Chodzi o zapewnienie ludziom bezpieczeństwa, więc czasami musimy odłożyć na bok to, w co wierzymy."[48] W Waszyngtonie Lady Gaga zadedykowała utwór „The Edge of Glory” „każdej kobiecie, która teraz musi martwić się o swoje ciało, jeśli zajdzie w ciążę” i dodała, że modli się „aby ten kraj przemówił. Abyśmy trzymali się razem i nie zatrzymaj się, aż będzie dobrze”. Wcześniej, przed wykonaniem utworu „Born This Way”, odniosła się również do małżeństw osób tej samej płci i powiedziała: „Lepiej nie próbujcie zadzierać z małżeństwami homoseksualnymi w tym kraju”[49].

Film koncertowy[edytuj | edytuj kod]

Koncert w Los Angeles, który odbył się 10 września 2022 był nagrywany. Widzowie zostali poinformowani o nagrywaniu koncertu przed wejściem na stadion. Po koncercie piosenkarka opublikowała wpis „52 000 ludzi. Wyprzedane. 30 kamer skierowanych na ciebie i jedno ujęcie”.[50] W czerwcu 2023 roku piosenkarka potwierdziła, że zajęła się produkcją filmu koncertowego z trasy "The chromatica ball".[51]

Lista utworów[52][53][54][edytuj | edytuj kod]

Wstęp[edytuj | edytuj kod]

  1. Bad Romance
  2. Just Dance
  3. Poker Face

Akt 1[edytuj | edytuj kod]

  1. Alice” (wstęp z „Chromatica I”)
  2. Replay
  3. Monster

Akt 2[edytuj | edytuj kod]

  1. „911” (wstęp z „Chromatica II”)
  2. Sour Candy
  3. Telephone
  4. „LoveGame” (z elementami piosenki „John Wayne”)

Akt 3[edytuj | edytuj kod]

  1. „Babylon” (wstęp z „Chromatica III”)
  2. Free Woman
  3. „Born This Way”

Akt 4[edytuj | edytuj kod]

  1. „Shallow”
  2. „Always Remember Us This Way”
  3. „The Edge Of Glory” (nie została wykonana podczas występu w Londynie, 29 lipca 2022)[55]
  4. „1000 Doves” (wersja na pianinie wykonywana od 21 lipca)[53]
  5. „Fun Tonight” (wersja na pianinie wykonywana od 21 lipca)
  6. „Enigma”

Akt 5[edytuj | edytuj kod]

  1. Stupid Love
  2. Rain on Me

Zakończenie[edytuj | edytuj kod]

  1. „Hold My Hand”

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  • Piosenki „1000 Doves” i „Fun Tonight” zostały dodane do setlisty koncertów w Sztokholmie i kolejnych koncertów 21 lipca 2022 roku[56].
  • „The Edge Of Glory” nie zostało wykonane podczas pierwszego koncertu w Londynie 29 lipca 2022.[57]
  • Podczas koncertu w East Rutherford Gaga zadedykowała „The Edge of Glory” Bruce'owi Springsteenowi i Clarence'owi Clemonsowi, a „Always Remember Us This Way” Tony'emu Bennettowi[58].
  • Od 23 sierpnia zamiast „1000 Doves” Gaga wykonywała „Angel Down” z płyty Joanne. Wykonując tę piosenkę nawiązywała do sytuacji politycznej Stanów Zjednoczonych[59].
  • Podczas koncertu w Los Angeles Gaga pozdrowiła współproducenta wykonawczego albumu Chromatica, BloodPop, który był obecny tego wieczoru, przed wykonaniem „Fun Tonight”[60].
  • Podczas koncertu w Houston Gaga zadedykowała utwór „Always Remember Us This Way” swojej przyjaciółce Sonji Durham, która zmarła z powodu raka piersi[61].
  • Koncert w Miami został przerwany podczas wykonywania utworu „Angel Down” z powodu silnej burzy. Lady Gaga zdecydowała tak w obawie o życie i zdrowie swoich fanów i jej współpracowników[62].

Lista koncertów[edytuj | edytuj kod]

Data Miejscowość Państwo Obiekt Frekwencja Dochód (USD)
Europa[63]
17 lipca 2022 Düsseldorf Niemcy Merkur Spiel-Arena 45 722 / 45 722 4 027 543 $[64]
24 lipca 2022 Paryż Francja Stade de France 78 866 / 78 866 7 844 680 $[11]
21 lipca 2022 Sztokholm Szwecja Friends Arena 34 934 / 34 934 3 540 732 $[11]
26 lipca 2022 Arnhem Holandia GelreDome 30 267 / 30 267 3 250 525 $[11]
29 lipca 2022 Londyn Anglia Tottenham hotspur Stadium 86 508 / 86 508 9 638 047 $[11]
30 lipca 2022
Ameryka Północna[63]
6 sierpnia 2022 Toronto Kanada Rogers Centre 47 864 / 47 864 5 080 623 $[11]
8 sierpnia 2022 Waszyngton Stany Zjednoczone Nationals Park 35 920 / 35 920 4 885 864 $[11]
11 sierpnia 2022 Nowy York MetLife Stadium 53 155 / 53 155 8 412 348 $[11]
15 sierpnia 2022 Chicago Wigley Field 43 019 / 43 019 6 905 799 $[11]
19 sierpnia 2022 Boston Fenway Park 38 267 / 38 267 5 704 636 $[11]
23 sierpnia 2022 Dallas Globe life Field 38 056 / 38 056 5 365 094$[11]
26 sierpnia 2022 Atlanta Truist Park 36 140 / 36 140 5 392 573 $[11]
28 sierpnia 2022 Hershey Hershey Stadium 30 678 / 30 678 4 277 892 $[11]
Azja
3 września 2022 Tokyo Japonia Belluna Dome 66 706 / 66 706 11 442 626 $[11]
4 września 2022
Ameryka Północna
8 września 2022 San Francisco Stany Zjednoczone Oracle Park 38 275 / 38 275 7 387 434 $[11]
10 września 2022 Los Angeles Dodger Stadium 51 344 / 51 344 9 355 562 $[11]
13 września 2022 Houston Minute Maid Park 33 779 / 33 779 4 004 039 $[11]
17 września 2022 Miami Hard Rock Stadium 44 298 / 44 298 5 878 508 $[11]
Łącznie 833 798 (100%) 112 575 789 $

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Lady Gaga ogłasza trasę koncertową [online], All About Music, 5 marca 2020 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  2. Lady Gaga przekłada trasę koncertową. "Chcemy, aby wszyscy byli zdrowi" [online], Dzień Dobry TVN, 27 czerwca 2020 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  3. Lady Gaga na Instagramie : "LADY GAGA THE CHROMATICA BALL SUMMER STADIUM TOUR" [online], Instagram [dostęp 2022-08-01] (pol.).
  4. Lady Gaga wyruszy w trasę po dwóch latach od ogłoszenia "Chromatica Ball Tour"! [online], ThePopHubPL, 7 marca 2022 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  5. Lady Gaga Expands 'The Chromatica Ball' Tour to Asia - That Grape Juice [online], thatgrapejuice.net [dostęp 2022-08-01].
  6. Lady Gaga adds new "Chromatica Ball" tour dates [online], Consequence, 16 maja 2022 [dostęp 2022-08-01] (ang.).
  7. Michael Cragg, Lady Gaga: The Chromatica Ball review – a spectacular show of high camp and insect cosplay, „The Guardian”, 22 lipca 2022, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-06-10] (ang.).
  8. Lady Gaga ogłasza letnią trasę koncertową | Poinformowani.pl [online], kultura.poinformowani.pl, 7 marca 2022 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
  9. Lady Gaga Presents The Chromatica Ball – Live Nation Entertainment [online] [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  10. Lady Gaga’s Fast-Selling Chromatica Ball World Tour Tops $80M Gross – Billboard [online], web.archive.org, 17 czerwca 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-06-17].
  11. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t 2022 Year-End Boxscore Charts [online], Billboard, 1 grudnia 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  12. Eric Frankenberg, Lady Gaga Finishes The Chromatica Ball With $112 Million in Stadiums [online], Billboard, 26 października 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  13. Freddie Hill, Lady Gaga review: A Star Is Born icon brings the heat in Paris [online], Express.co.uk, 27 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  14. Lady Gaga breaks Fenway Park's attendance record for concerts [online], Vanyaland, 25 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  15. a b c d Review: Lady Gaga's 'Chromatica Ball' shines at Wrigley Field [online], Chicago Tribune, 16 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-03].
  16. a b Live Review: Lady Gaga's The Chromatica Ball, London, 29/07/22 | Gigwise [online], www.gigwise.com [dostęp 2023-07-03].
  17. Live Report: Lady Gaga - Tottenham Hotspur Stadium, London | Live | Clash Magazine Music News, Reviews & Interviews [online], web.archive.org, 31 lipca 2022 [dostęp 2023-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-31].
  18. Subscribe to read | Financial Times [online], web.archive.org, 2 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-02].
  19. Lady Gaga at Tottenham Hotspur Stadium: As perfect a performance as it gets | Evening Standard [online], web.archive.org, 2 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-02].
  20. Lady-Gaga-Konzert: Aus dem Weltall auf die Erdenbühne gefallen - WELT [online], DIE WELT, 18 lipca 2022 [dostęp 2023-07-04] (niem.).
  21. a b Live Review: At the Chromatica Ball, Lady Gaga proves herself as this generation's rockstar [online], The Line of Best Fit [dostęp 2023-07-03] (ang.).
  22. Lady Gaga review: A spectacular freak show from a superheroine of pop [online], web.archive.org, 21 lipca 2022 [dostęp 2023-07-04] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-21].
  23. a b c Lady Gaga, The Chromatica Ball, Stockholm, review: one of pop's great performers continues her European return [online], web.archive.org, 22 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-22].
  24. a b Hannah Ewens, Lady Gaga’s Chromatica Ball live in Stockholm: the party we waited for [online], Rolling Stone UK, 22 lipca 2022 [dostęp 2023-07-03] (ang.).
  25. Lady-Gaga-Konzert: Aus dem Weltall auf die Erdenbühne gefallen - WELT [online], DIE WELT, 18 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] (niem.).
  26. CONCERT REVIEW: Lady Gaga covers gamut of emotions at Truist Park [online], web.archive.org, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-29].
  27. Lady Gaga Finally Kicks Off Her Chromatica Ball Summer Stadium Tour | PEOPLE.com [online], web.archive.org, 18 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-18].
  28. Digital Cover: The Chromatica Chronicles [online], V Magazine, 17 września 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  29. Condé Nast, Lady Gaga Revives “Mother Monster” Style for Her Chromatica Ball Tour [online], Vogue, 18 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  30. a b c Dazed, The inside scoop on Lady Gaga’s outrageous Chromatica Ball fashions [online], Dazed, 22 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  31. a b c d e Lady Gaga’s Chromatica Ball fashion mirrors the stages of grief and healing: See all of the looks from opening night. [online], Perfect˙ [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  32. Lady Gaga's Outfits for Chromatica Tour In Los Angeles Were Some of Her Best Yet [online], ELLE, 11 września 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  33. a b Lady Gaga Revives “Mother Monster” Style for Her Chromatica Ball Tour | Vogue [online], web.archive.org, 21 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-21].
  34. Katie Dupere, Lady Gaga Drips in Molten Gold Metallics, Blood Stains and Edgy Outfits on First Night of Chromatica Ball Tour [online], WWD, 19 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  35. Lady Gaga's Chromatica Ball tour review: operatic and euphoric - i-D [online], web.archive.org, 18 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-18].
  36. a b Dan DeLuca, Review: Lady Gaga brings her over-the-top Chromatica Ball tour to Hershey [online], www.inquirer.com, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  37. a b Lady Gaga: The Chromatica Ball review – a spectacular show of high camp and insect cosplay | Pop and rock | The Guardian [online], web.archive.org, 22 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-22].
  38. Lady Gage Live Review: Metlife Stadium Chromatica Ball Tour - Rolling Stone [online], web.archive.org, 12 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-12].
  39. Nick Levine, Lady Gaga live in London: a thrilling, high-concept return from pop's finest [online], NME, 30 lipca 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  40. Review: Lady Gaga's 'Chromatica Ball' shines at Wrigley Field [online], Chicago Tribune, 16 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02].
  41. a b Lady Gaga defends gay marriage, abortion rights at U.S. tour opener: 'I pray that this country will speak up' [online], USA TODAY [dostęp 2023-07-03] (ang.).
  42. Lady Gaga: The Chromatica Ball review – a spectacular show of high camp and insect cosplay | Pop and rock | The Guardian [online], web.archive.org, 22 lipca 2022 [dostęp 2023-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2022-07-22].
  43. Lady Gaga at MetLife Stadium review: Pop euphoria explodes at 1st N.J. concert in 8 years [online], web.archive.org, 1 września 2022 [dostęp 2023-07-03] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-01].
  44. Joe Lynch, Lady Gaga’s Chromatica Ball Tour Is the Ecstatic Release We Need Right Now [online], Billboard, 12 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] (ang.).
  45. Lady Gaga Kicks Off Chromatica Ball in Toronto: Review + Setlist [online], web.archive.org, 8 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-02] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-08].
  46. CONCERT REVIEW: Lady Gaga covers gamut of emotions at Truist Park [online], web.archive.org, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-29].
  47. CONCERT REVIEW: Lady Gaga covers gamut of emotions at Truist Park [online], web.archive.org, 29 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-29].
  48. Lady Gaga says she hopes 'purple' Texas turns blue at Arlington concert [online], web.archive.org, 24 sierpnia 2022 [dostęp 2023-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-24].
  49. Lady Gaga Speaks Out on Same-Sex Marriage and Abortion Rights During D.C Concert - Variety [online], web.archive.org, 20 września 2022 [dostęp 2023-07-13] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-20].
  50. Katie Atkinson, Lady Gaga’s Artful & Hopeful Chromatica Ball Tour Stop at LA’s Dodger Stadium Filmed for Mystery Project [online], Billboard, 11 września 2022 [dostęp 2023-08-08] (ang.).
  51. Tomás Mier, Lady Gaga Confirms 'Chromatica Ball' Film, Says Alone Time Has Been 'Healing' [online], Rolling Stone, 16 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-08] (ang.).
  52. Ellie Robinson, Lady Gaga debuts ‘Free Woman’, ‘Sour Candy’ and more during first night of ‘The Chromatica Ball’ [online], NME, 17 lipca 2022 [dostęp 2022-08-01] (ang.).
  53. a b Lady Gaga’s Chromatica Ball tour setlist in full [online], www.officialcharts.com [dostęp 2022-08-01] (ang.).
  54. See the setlist for the Chromatica Ball – Lady Gaga’s highly-anticipated 2022 world tour [online], TODAY.com [dostęp 2022-08-01] (ang.).
  55. Nick Levine, Lady Gaga live in London: a thrilling, high-concept return from pop’s finest [online], NME, 30 lipca 2022 [dostęp 2022-08-01] (ang.).
  56. Lady Gaga's Chromatica Ball tour setlist in full [online], www.officialcharts.com [dostęp 2023-06-09] (ang.).
  57. Nick Levine, Lady Gaga live in London: a thrilling, high-concept return from pop's finest [online], NME, 30 lipca 2022 [dostęp 2023-06-09] (ang.).
  58. Lady Gage Live Review: Metlife Stadium Chromatica Ball Tour - Rolling Stone [online], web.archive.org, 12 sierpnia 2022 [dostęp 2023-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-12].
  59. Lady Gaga says she hopes 'purple' Texas turns blue at Arlington concert [online], web.archive.org, 24 sierpnia 2022 [dostęp 2023-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-24].
  60. At superstar stadium spectacle, Lady Gaga crashes through the surface [online], Los Angeles Times, 11 września 2022 [dostęp 2023-06-09] (ang.).
  61. Lady Gaga urges Houston fans to 'protect each other' at stellar Minute Maid Park show | Datebook [online], web.archive.org, 14 września 2022 [dostęp 2023-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2022-09-14].
  62. Koncert Lady Gagi przerwany. "Nie chcę narażać waszego życia na niebezpieczeństwo" [online], TVN Meteo, 18 września 2022 [dostęp 2023-06-09] (pol.).
  63. a b The Chromatica Ball [online], www.ladygaga.com [dostęp 2020-03-07] (ang.).
  64. The Chromatica Ball (2022). touringdata.wordpress.com. [dostęp 2022-10-18]. (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]