Tibava

Tibava

Państwo	Słowacja
Kraj	koszycki
Powiat	Sobrance
Starosta	Stanislav Zubaj
Powierzchnia	10,66 km²
Wysokość	130 m n.p.m.
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	539 51,28 os./km²
Nr kierunkowy	056
Kod pocztowy	073 01
Tablice rejestracyjne	SO
Położenie na mapie kraju koszyckiego Tibava
Położenie na mapie Słowacji Tibava
48°44′30″N 22°12′30″E
Strona internetowa

Tibava – wieś (obec) na Słowacji położona w kraju koszyckim, w powiecie Sobrance. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1282 roku.

Położenie

Leży w północno-wschodniej części Niziny Wschodniosłowackiej, około 2 km na wschód od miasta Sobrance. Zabudowania wsi rozłożone są wzdłuż drogi nr 50, ciągną się także na północ wzdłuż odgałęziającej się tu drogi nr 566.

Historia

Szeroko zakrojone badania archeologiczne potwierdziły, że teren wsi był zamieszkany przez człowieka już w paleolicie. Szczególnie bogate są znaleziska z neolitu, obejmujące osadnictwo i cmentarzysko kultury polgarskiej. Wyróżnia je wysoki poziom wykonania narzędzi miedzianych oraz występowanie złotej biżuterii (najstarsze przykłady obróbki złota z terenu dzisiejszej Słowacji). Odkryto również szereg grobów zaliczanych do kultury halsztackiej oraz liczne artefakty z okresu lateńskiego i rzymskiego. Czasy nowożytne reprezentują odkrycia osadnictwa wczesnośredniowiecznego z VI – VII wieku oraz z czasów państwa wielkomorawskiego.

Wieś po raz pierwszy wspominana jest w 1282 roku. Była ośrodkiem feudalnego „państwa”, które w 1290 roku należało do panów z Michalovców – Andrzeja i Jaka. Jego siedzibą był zamek Tibava, znajdujący się na terenie dzisiejszej wsi Podhoroď, około 11 km na północny wschód od Tibavy, strzegący szlaku handlowego z Węgier do Halicza. W XIV wieku we wsi osiedlili się wołosi, a w 1351 roku otrzymała ona prawo targowe. Na początku XV wieku założono we wsi pierwsze winnice. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem i uprawą winorośli. Uprawa winnej latorośli jest kontynuowana tu do dziś – okolica słynie z produkcji wysokiej jakości win.

Demografia

Według danych z dnia 31 grudnia 2012 roku, wieś zamieszkiwało 550 osób, w tym 277 kobiet i 273 mężczyzn.

W 2001 roku rozkład populacji względem narodowości i przynależności etnicznej wyglądał następująco:

• Słowacy – 94,57%
• Czesi – 1,09%
• Romowie – 3,8%
• Ukraińcy – 0,18%
• Węgrzy – 0,18%

Ze względu na wyznawaną religię struktura mieszkańców kształtowała się w 2001 roku następująco:

• Katolicy rzymscy – 61,78%
• Grekokatolicy – 30,8%
• Ewangelicy – 0,72%
• Prawosławni – 1,99%
• Ateiści – 0,36%
• Nie podano – 2,9%

Zmiany liczby ludności w miejscowości Tibava od 1996 roku.
Źródło: Štatistický úrad Slovenskej republiky

Zabytki

• Kościół gotycki, murowany, z XIV w., przebudowany w XIX i XX w.; wewnątrz renesansowe epitafium z końca wieku XVI i kilka obrazów późnobarokowych.

Pomniki przyrody

• Chronione drzewo „Morwa w Tibavie” (słow. Moruša v Tibave) – morwa biała wysokości 16 m, obwód pnia w pierśnicy 317 cm, średnica korony 15 m, wiek: ok. 200 lat, objęte ochroną w 1990 r.
• Chronione drzewo „Platan w Tibavie” (słow. Platan v Tibave) – platan klonolistny wysokości 27 m, obwód pnia540 cm, wiek: ok. 250 lat, objęty ochroną w 1990 r.

Bibliografia

• Adamec Vladimír, Jedličková Nora: Slovensko. Turistický lexikon, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1991, ISBN 80-7096-152-X;
• Vihorlatské vrchy. Zemplínska šírava. Turistická mapa 1:50 000, wydanie 5, wyd. VKÚ Harmanec, Harmanec 2010, ISBN 978-80-8042-594-4;