Tomasz Turowski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Tomasz Turowski
Data i miejsce urodzenia 1 maja 1948
Sosnowiec
Narodowość polska
Wikicytaty Cytaty w Wikicytatach

Tomasz Tadeusz Turowski[1] (ur. 1 maja 1948 w Sosnowcu) – oficer wywiadu PRL i III RP, w latach 1975–1984 działający jako kleryk w zakonie jezuitów, dyplomata.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jego ojciec, Stanisław, był prawnikiem, a matka lekarzem okulistą[2]. Absolwent rusycystyki na Uniwersytecie Jagiellońskim i Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie[1]. W młodości wydał dwa tomiki poezji, współpracował z krakowską Piwnicą pod Baranami[1][3].

Od 1972 związany z polskim wywiadem[4][5], od 1973 oficer Wydziału XIV Departamentu I MSW PRL, a następnie Zarządu Wywiadu Urzędu Ochrony Państwa i Agencji Wywiadu.

W 1975 otrzymał misję przeniknięcia do zakonu jezuitów w Watykanie[5][6] (zakonnicy działają jako kapelani wojsk NATO[4][7]). Wpierw miał zgłosić się do zakonu w Krakowie, gdzie nie został przyjęty, następnie przyjęto go w Warszawie (prowincja północna zakonu), krótkotrwale przebywał w nowicjacie w Kaliszu, po czym w 1974 został wysłany do Rzymu[7]. Formalnie do zakonu miał wstąpić we włoskim mieście Fiumicino[8]. Został klerykiem[4][9], przyjęty przez o. Antoniego Mruka, który powierzał mu tłumaczenia poufnych dokumentów, z uwagi na jego wykształcenie i znajomość języka rosyjskiego[10][11].

Był pracownikiem Sekcji Polskiej Radia Watykańskiego[a][1]. Działał jako „nielegał”, tj. szpieg niepełniący żadnych funkcji dyplomatycznych, ze specjalnie spreparowanym życiorysem, wysyłanym na specjalne misje wywiadowcze[4]. Działał pod numerami „10682” i „9596” (w sporządzanych meldunkach)[12], pod kryptonimami „Orsom”[11] i „Ritter” (w wewnętrznej dokumentacji Departamentu I), używał także nazwiska legalizacyjnego Dzierżoń[13].

W Rzymie ukończył filozofię na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim[1]. Dzięki wcześniejszej znajomości z okresu studiów z kardynałem Karolem Wojtyłą[b] przed wyjazdem do Włoch otrzymał od niego oraz od biskupów zajmujących się polską emigracją w Rzymie listy polecające. Studiując w Rzymie, mieszkał w domu zakonnym i pracował w sekcji wschodniej Radia Watykańskiego. Po wyborze Karola Wojtyły na papieża wielokrotnie kontaktował się z nim podczas nagrywania jego wystąpień dla radia.

W 1980 został przeniesiony w zakonie jezuitów z Rzymu do Paryża i rozpracowywał opozycję polską we Francji. W tym czasie wykładał w Meudon Centre Russe, jezuickim ośrodku zajmującym się nauczaniem języka i kultury rosyjskiej, był także współpracownikiem redakcji wydawnictwa Editions Spotkania[5][14], wówczas zaznajomił się z jego szefem, Piotrem Jeglińskim[15]. W Paryżu tworzył i współpracował przy emigracyjnym piśmie Libertas[1]. Absolwent jezuickiej uczelni Centre Serves w tym mieście[1]. W tym czasie, mimo przeniesienia do Francji, nadal bywał w Watykanie[16].

W 1984 nagle opuścił Francję, przed końcem 10-letniego okresu poprzedzającego nadanie święceń[11][17] odmówił ich przyjęcia i wystąpił z zakonu[6]. Powrócił do Polski, rozpoczął współpracę ze Stronnictwem Demokratycznym[13], został redaktorem wydawanych przez SD pism „Epoka” i „Myśl Demokratyczna”[4][14]. Jego biogram w tygodniku Polityka podaje, iż w latach 1970–1989 był publicystą w periodykach „Chrześcijanin w świecie”, „Życie Literackie” i „Tygodnik demokratyczny”[1]. Pracował przy publikacjach książkowych, był autorem haseł w „Filozoficznej Encyklopedii Uniwersalnej” Presses Universitaires de France, wydanej w Paryżu w latach 1989–1990[1].

Pozostał w służbie wywiadu PRL, a po jej upadku przeszedł pozytywnie weryfikację w 1990[4][5]. Na początku lat 90. był doradcą przy prywatyzacji stoczni w Szczecinie[1]. 3 maja 1993 został zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych[5][14]. Pracował jako naczelnik wydziału rosyjskiego, od 30 grudnia 1994 do 30 listopada 1995 był wicedyrektorem w Departamencie Europa II[4][14]. Następnie funkcjonował jako radca i minister pełnomocny[11] Ambasady RP w Moskwie (1996-2001). W 1998 rosyjska Niezawisimaja Gazieta wymieniła go wśród 19 pracowników ambasady polskiej w Moskwie, którzy mieli pełnić „funkcje wychodzące poza ramy działalności dyplomatycznej”[4][18] (na liście był urzędnikiem o najwyższej randze[19]).

1 września 2001 prezydent Aleksander Kwaśniewski, na wniosek ministra spraw zagranicznych Władysława Bartoszewskiego, mianował Tomasza Turowskiego ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Kuby[14][20]. Funkcję tę pełnił przez pełną kadencję od 12 września 2001 do 31 sierpnia 2005[14][21]. W tym czasie nawiązywał kontakty z opozycją kubańską[22][23].

Jednocześnie pracował jako oficer służb III RP: najpierw dla Zarządu Wywiadu Urzędu Ochrony Państwa, a potem do 2007 dla Agencji Wywiadu[4][5] (według ustaleń dziennikarzy Gazety Wyborczej praca dyplomaty na etacie ministerialnym miała być przykrywką dla jego drugiej działalności agenta wywiadu[6]).

W 2005 wrócił do Polski. 1 lutego 2007 minister spraw zagranicznych Anna Fotyga mianowała Turowskiego na stopień ambasadora tytularnego w Moskwie[5][6][14][24]. Od tego czasu do 11 maja 2007 w tej funkcji pracował w Departamencie Strategii i Planowania Polityki Zagranicznej[14]. Po odejściu z dyplomacji w 2007 założył prywatną spółkę[4]. Po ukończeniu 60. roku życia, w 2007, zgodnie z przepisami odszedł na emeryturę z Agencji Wywiadu (w służbie miał stopień pułkownika)[5][25], po czym rozpoczął działalność w AW jako współpracownik[4]. Następnie był zatrudniony m.in. w Wyższej Szkole Gastronomii i Hotelarstwa w Poznaniu[24].

Na przełomie 2009/2010 działał w Federacji Rosyjskiej jako poseł nadzwyczajny w randze ambasadora RP[26]. 15 lutego 2010 mianowany na stanowisko kierownika wydziału politycznego w Ambasadzie RP w Moskwie[4][14]. W 2010 był wymieniany jako jeden z kandydatów do objęcia w przyszłości funkcji ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej[27]. W kwietniu 2010 współorganizował wizytę prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego w Smoleńsku[6]. W czasie katastrofy smoleńskiej 10 kwietnia 2010 przebywał na terenie lotniska Siewiernyj[14], jako reprezentant polskiej ambasady w Moskwie był na miejscu katastrofy[28]. W pierwszych dniach po katastrofie pełnił obowiązki gospodarza w ambasadzie RP w Moskwie[29]. 6 maja 2010 uczestniczył w Rosji w spotkaniu rosyjskich i polskich śledczych poświęconym badaniu tej katastrofy[30]. 5 lutego 2011 z uwagi na proces lustracyjny zrezygnował z pracy dyplomaty w Rosji[6][14][31].

W lipcu 2009 Tomasz Turowski złożył oświadczenie lustracyjne, w którym podał, że nie pracował w służbach specjalnych PRL[14]. 17 grudnia 2010 Oddziałowe Biuro Lustracyjne IPN w Warszawie wystąpiło o jego lustrację[6] w związku z zatajeniem przez Turowskiego, że był tzw. „nielegałem” wywiadu PRL[32]. 10 października 2011 Sąd Okręgowy w Warszawie uznał oświadczenie za niezgodne z prawdą i uznał Tomasza Turowskiego kłamcą lustracyjnym[14][33]. W lutym 2012 prawomocnie oczyszczony z zarzutu kłamstwa lustracyjnego[6]. W marcu 2013 Sąd Najwyższy oddalił kasację wniesioną przez prokuratora generalnego na niekorzyść Tomasza Turowskiego[14].

Po powrocie z Francji w połowie lat 80. zawarł związek małżeński z obywatelką Hiszpanii Marią de Dios[1][14][34]. Ma dwie córki[1].

W październiku 2013 nakładem wydawnictwa spółki Agora ukazała się książka wywiad-rzeka z Tomaszem Turowskim pt. Kret w Watykanie autorstwa Wojciecha Czuchnowskiego i Agnieszki Kublik[35][36].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według ustaleń Cezarego Gmyza, biogram Tomasza Turowskiego nie został dokładniej opisany w książce autorstwa ks. Władysława Zarębczana pt. Polacy w Watykanie, stanowiącej zbiorczą publikację o osobach pracujących i działających w Stolicy Apostolskiej; był jedynie wzmiankowany w indeksie jako „krótkotrwały pracownik Radia Watykańskiego. Źródło: Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 230. ISBN 978-98-62268-27-6.
  2. ↑ Inna wersja mówi o znajomości wynikającej z wcześniejszych kontaktów rodzin Turowskich i Wojtyłów. Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 235. ISBN 978-98-62268-27-6.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l Dział Kadr (pol.). polityka.pl. [dostęp 2013-12-06].
  2. ↑ Tomasz Turowski, Agnieszka Kublik, Wojciech Czuchnowski, Kret w Watykanie, Warszawa: Agora, 2013, ISBN 978-83-268-1265-1, OCLC 863091939.
  3. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 235. ISBN 978-98-62268-27-6.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k l Wojciech Czuchnowski: Lustracja dekonspiracja. Sprawa amb. Turowskiego (pol.). wyborcza.pl, 2011-12-06. [dostęp 2013-12-05].
  5. ↑ a b c d e f g h Tajna sprawa Turowskiego. IPN go zdekonspirowało? (pol.). dziennik.pl, 2011-12-06. [dostęp 2013-12-05].
  6. ↑ a b c d e f g h Ambasador oczyszczony z zarzutu „kłamstwa lustracyjnego” (pol.). wp.pl, 2013-12-03. [dostęp 2013-12-05].
  7. ↑ a b Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 237. ISBN 978-98-62268-27-6.
  8. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 238. ISBN 978-98-62268-27-6.
  9. ↑ Mirosław Ikonowicz: Byłem księdzem (pol.). www.przeglad-tygodnik.pl, 2004-12-24. [dostęp 2013-12-06].
  10. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 238–239. ISBN 978-98-62268-27-6.
  11. ↑ a b c d Co robił 10 kwietnia w Smoleńsku agent elity wywiadu PRL? (pol.). gazeta.pl, 2010-12-18. [dostęp 2013-12-05].
  12. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 229. ISBN 978-98-62268-27-6.
  13. ↑ a b Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 230. ISBN 978-98-62268-27-6.
  14. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Turowski na lotnisku w Smoleńsku (pol.). gazetawnet.pl, 2013-05-12. [dostęp 2013-12-05].
  15. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 242. ISBN 978-98-62268-27-6.
  16. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 242–243. ISBN 978-98-62268-27-6.
  17. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 243–244. ISBN 978-98-62268-27-6.
  18. ↑ Wojciech Czuchnowski: Tomasz Turowski: oficer dwóch wywiadów? (pol.). wyborcza.pl, 2011-02-23. [dostęp 2013-12-05].
  19. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 249. ISBN 978-98-62268-27-6.
  20. ↑ M.P. z 2001 r. Nr 22, poz. 369
  21. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 251. ISBN 978-98-62268-27-6.
  22. ↑ Tomasz Turowski, były Ambasador RP na Kubie (pol.). solidarnizkuba.pl. [dostęp 2013-12-05].
  23. ↑ Kuba: 1959 – 2006 (pol.). solidarnizkuba.pl. [dostęp 2013-12-05].
  24. ↑ a b Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 252. ISBN 978-98-62268-27-6.
  25. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 247. ISBN 978-98-62268-27-6.
  26. ↑ Мы всем расскажем о Москве… (ros.). russkiymir.ru, 2009-12-01. [dostęp 2013-12-05].
  27. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 231. ISBN 978-98-62268-27-6.
  28. ↑ Turowski jak capo di tutti capi (pol.). rp.pl, 2011-03-16. [dostęp 2013-12-05].
  29. ↑ В России сегодня, как и во многих европейских странах, День траура по погибшим в результате авиакатастрофы самолета президента Польши (ros.). echo.msk.ru, 2010-04-12. [dostęp 2016-04-16].
  30. ↑ Состоялась встреча Генерального прокурора Российской Федерации Юрия Чайки с Генеральным прокурором Республики Польша Анджеем Сереметом (ros.). genproc.gov.ru, 2010-05-06. [dostęp 2013-12-05].
  31. ↑ Польша и Россия: потепление временное (ros.). inosmi.ru, 2011-01-12. [dostęp 2016-04-16].
  32. ↑ Kolejny dyplomata z Moskwy agentem służb PRL? (pol.). wp.pl, 2011-05-26. [dostęp 2013-12-05].
  33. ↑ Turowski kłamcą lustracyjnym (pol.). gazeta.pl, 2011-10-10. [dostęp 2013-12-05].
  34. ↑ Zaraza w Watykanie. Kim pan jest, panie Turowski?. W: Cezary Gmyz: Zawód: dziennikarz śledczy. Fronda, 2013, s. 245. ISBN 978-98-62268-27-6.
  35. ↑ Kret w Watykanie. wydawnictwoagora.pl. [dostęp 8 stycznia 2014].
  36. ↑ Wyznania szpiega PRL w Watykanie. wyborcza.pl, 26 września 2013. [dostęp 8 stycznia 2014].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tomasz_Turowski&oldid=53621511”