Topola szara
Wygląd
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
topola szara |
Nazwa systematyczna | |
Populus × canescens (Aiton) Sm. Fl. Brit. 3: 1080 1080 1804[3] |
Topola szara (Populus × canescens) – gatunek pochodzenia mieszańcowego powstały ze skrzyżowania topoli osiki z topolą białą. Występuje naturalnie w środkowej i południowo-wschodniej Europie oraz w Azji zachodniej[4], zwykle w pobliżu gatunków rodzicielskich[5]. Rośnie na glebach lekkich i wilgotnych, najczęściej nad wodami, w lasach łęgowych.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Drzewo o wysokości do 30 m. Korona jest szeroka, w górnej części wysklepiona (tylko u młodych okazów stożkowata). Pień gruby z nielicznymi, potężnymi i gładkimi konarami. Końcowe gałęzie są cienkie, nieco zwieszające[6].
- Kora
- Kora ma szaro-białą barwę podobną do topoli białej. U młodych drzew ma listwy korkowe, które z wiekiem tworzą czarne narośla. Górne gałęzie często wyginają się łukowo[7][6].
- Pędy
- Młode mają zielonkawą[6] lub czerwonawoszarą barwę[7]. Szary, łatwo ścierający się kutner utrzymuje się do późnej jesieni[7][6]. Pąki są nagie na szczycie i czerwonobrunatne[6].
- Liście
- Mają cechy pośrednie w stosunku do taksonów rodzicielskich. Są długoogonkowe i po topoli białej z wierzchu błyszczące i silnie owłosione. Po osice mają kształt okrągławy, z brzegiem tylko zatokowym, nie klapowanym[6]. Na długopędach są bardziej klapowane niż liście osiki, ale nie tak bardzo jak u topoli białej. Młode listki pokryte są kremowo-szarym kutnerem, na starszych kutner jest rzadki i szary[7][5].
- Kwiaty
- Roślina dwupienna. Większość okazów jest rodzaju męskiego. Kwiaty zebrane są w kwiatostany zwane kotkami o długości około 4 cm[7]. U okazów męskich kotki są białawe z czerwonymi pylnikami. Kwiatostany żeńskie są zielonkawe i wydłużają się znacznie podczas dojrzewania nasion[6].
- Owoce
- Torebki zawierające liczne, bardzo drobne nasiona, zaopatrzone w liczne włoski lotne[6].
- Korzenie
- System korzeniowy silnie rozwinięty, zmienny, pomiędzy talerzowym a palowym, w zależności od udziału genów gatunków rodzicielskich[8].
-
Pnie
-
Jesienne liście
Biologia
[edytuj | edytuj kod]Kwitnienie trwa od lutego do kwietnia. Kwiaty są wiatropylne. Także nasiona roznoszone są przez wiatr[6].
Zmienność
[edytuj | edytuj kod]Jako mieszaniec międzygatunkowy wykazuje dużą zmienność[5].
Wybrane odmiany[8]:
- 'Tower' - odmiana kolumnowa cechująca się powolnym wzrostem. Hybryda P. alba i P. tremula 'Erecta'.
- 'De Moffart' - wiatroodporna odmiana o szerokojajowatej koronie. Powszechnie sadzona w Holandii.
- 'Macrophylla' - posiada wyjątkowo duże liście o szerokości do 15 cm[7].
Zastosowanie
[edytuj | edytuj kod]Bywa stosowana w nasadzeniach wiatrochronnych oraz w celu umacniania gruntów[6]. Zalecana jest jako najlepsza z topól do sadzenia na glebach wapiennych[9].
Największe okazy w Polsce
[edytuj | edytuj kod]- Topola szara w Wojszycach – rok pochodzenia: 1880, obwód pierśnicowy: 549 cm, wysokość: 29 m
- Topola szara przy gmachu Ministerstwa Finansów w Warszawie - rok pochodzenia: 1891, obwód pierśnicowy: 455 cm, wysokość: 28 m
- Topola szara na Starym Mokotowie w Warszawie – rok pochodzenia: 1925, obwód pierśnicowy: 374 cm, wysokość: 26 m
- Topola szara w Bibicach – rok pochodzenia: 1920-1940, obwód pierśnicowy: 410 cm, wysokość: 25 m
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-10] (ang.).
- ↑ Populus canescens. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-11-12]. (ang.).
- ↑ Helmut Pirc: Drzewa od A do Z. Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 139. ISBN 83-7404-323-7.
- ↑ a b c Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski: Dendrologia. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN, 1997, s. 100. ISBN 83-01-12099-1.
- ↑ a b c d e f g h i j red. Josef H. Reichholf, Günter Steinbach: Drzewa, krzewy : wielka encyklopedia. Warszawa: Muza, 1995, s. 207. ISBN 83-7079-440-8.
- ↑ a b c d e f Johnson O., More D.: Drzewa. Warszawa: Multico, 2009, s. 150. ISBN 978-83-7073-643-9.
- ↑ a b Ernest Rudnicki: Topole w krajobrazie Polski. Warszawa: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2020. ISBN 978-83-09-01125-5.
- ↑ Jerzy Hrynkiewicz-Sudnik, Bolesław Sękowski, Mieczysław Wilczkiewicz: Rozmnażanie drzew i krzewów liściastych. Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 2001, s. 169. ISBN 83-01-13434-8.
Identyfikatory zewnętrzne:
- EoL: 584258
- EUNIS: 182695
- Flora of China: 200005651
- Flora of North America: 200005651
- FloraWeb: 4450
- GBIF: 3040185
- identyfikator iNaturalist: 170939
- IPNI: 776626-1
- ITIS: 22458
- NCBI: 80863
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-5000115
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:776626-1
- identyfikator Tropicos: 28300211
- USDA PLANTS: POCA14