Torzym

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Torzym
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Torzymski rynek
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

sulęciński

Gmina

Torzym

Data założenia

XIV

Prawa miejskie

1375–1945 i od 1994

Burmistrz

Ryszard Stanulewicz

Powierzchnia

9,11 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności
• gęstość


2541[1]
278,9 os./km²

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

66-235

Tablice rejestracyjne

FSU

Położenie na mapie gminy Torzym
Mapa konturowa gminy Torzym, w centrum znajduje się punkt z opisem „Torzym”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Torzym”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Torzym”
Położenie na mapie powiatu sulęcińskiego
Mapa konturowa powiatu sulęcińskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Torzym”
Ziemia52°18′46″N 15°04′40″E/52,312778 15,077778
TERC (TERYT)

0807054

SIMC

0915484

Urząd miejski
ul. Wojska Polskiego 32
66-235 Torzym
Strona internetowa

Torzym (tuż po wojnie Toruń Lubuski[2], niem. Sternberg) – miasto w województwie lubuskim, w powiecie sulęcińskim, położone nad rzeką Ilanką i jeziorem Ilno. Siedziba gminy miejsko-wiejskiej Torzym. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. zielonogórskiego.

Pod względem historycznym Torzym leży we wschodniej, prawobrzeżnej części dawnej ziemi lubuskiej[3][4], określanej jako ziemia torzymska[4][5][6].

Ośrodek usługowy dla rolnictwa i leśnictwa oraz wypoczynkowy; sanatorium. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. Torzym liczył 2541 mieszkańców[1].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Około połowy XIII wieku tereny te stały się własnością Konrada Sternberga, arcybiskupa magdeburskiego, który w latach 1266–1276 założył tu zamek. Pierwsza pisemna wzmianka o grodzie Sternberg pochodzi jednak dopiero z 1300 roku. Od 1313 roku jej nazwa odnosiła się także do całego obszaru Brandenburgii na wschód od Odry. Władztwo polskie sięgnęło tu ponownie w trakcie wojny o przynależność ziemi lubuskiej po 1319, w 1321 sięgnęły tu granice księstwa głogowskiego[7]. Od 1373 do 1415 miasto znajdowało się pod panowaniem Korony Czeskiej. Około 1375 roku osada nad brzegiem jeziora Ilno uzyskała prawa miejskie. Od XV wieku brak informacji o zamku Sternberg. Prawdopodobnie znajdował się on nad Ilanką, około 3 km na północny zachód od miasta. W 1506 roku do Torzymia dotarła wyprawa zbrojna zorganizowana przez księcia głogowskiego i przyszłego króla Polski Zygmunta I Starego i elektora brandenburskiego Joachima, skierowana przeciw rycerzom–rozbójnikom. Zniszczono wówczas doszczętnie zamek, który nigdy potem nie został już odbudowany. W dalszym ciągu rozwijało się jednak miasto, dzieląc wraz z okolicą wzloty i upadki w trakcie kolejnych dziesięcioleci. Związane są one z okresami dobrej koniunktury gospodarczej z jednej strony, z drugiej zaś z licznymi wojnami, najazdami oraz pożarami drewnianej głównie zabudowy.

Torzym ok. 1900 r.

W miejscowości znajdowało się wiele majątków rycerskich, do których należało pięć folwarków i trzy młyny nad Ilanką. Ze względu na niską żyzność okolicznych gleb, większą rolę odgrywała hodowla bydła. W szczególności chodziło o handel bydłem, który rozsławił miasto. Rocznie w Sternbergu odbywały się trzy targi bydła. Korzystne położenie przy drodze łączącej Frankfurt z Poznaniem pozwoliło na powstanie tu browaru i gorzelni.

Około 1800 roku Sternberg nie posiadał murów miejskich, był tylko ogrodzony. W 1834 roku powstał kościół według projektu Schinkla (obecny kościół parafialny). W 1869 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe (linia z Frankfurtu do Poznania). W latach 1818–1873 miasto Sternberg należało do powiatu o tej samej nazwie, jednak nigdy nie było jego siedzibą. Od momentu podziału powiatu do 1945 roku miejscowość przynależała do powiatu Oststernberg.

Dawne koszary w Torzymiu

Po I wojnie światowej Sternberg stał się miejscowością sanatoryjną. Zniszczenia II wojny światowej (nawet do ok. 85%) spowodowały, że miejscowość wraz z przyłączeniem do Polski w 1945 r. utraciła prawa miejskie. Wysiedlono także jej dotychczasowych, niemieckojęzycznych mieszkańców. Zamiast dotychczasowej nazwy Sternberg administracja polska używała początkowo określenia Toruń Lubuski, jednak ostatecznie jako oficjalną przyjęto formę Torzym. W latach 1951–1953 w Torzymiu stacjonował sztab 19 Dywizji Zmechanizowanej Wojska Polskiego.

Osada została ponownie podniesiona do rangi miasta w 1994 r.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło:[8]

  • Piramida wieku mieszkańców Torzymia w 2014 roku[9].


Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[10]:

inne zabytki:

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Sport i rekreacja[edytuj | edytuj kod]

Swoją siedzibę ma tu Miejski Klub Sportowy „Toroma” Torzym, założony w roku 1962, grający obecnie w gorzowskiej klasie okręgowej. Charakterystyczne barwy zespołu: żółto-zielono-niebieskie[11]. Klub swoje domowe mecze rozgrywa na Stadionie Miejskim o pojemności 600 widzów.

W mieście znajdują się zespoły zieleni miejskiej.

Transport[edytuj | edytuj kod]

Przystanek kolejowy Torzym

Transport drogowy[edytuj | edytuj kod]

Na północ od miasta zlokalizowany jest węzeł Torzym w ciągu autostrady A2 (E30). Przez miasto przebiega droga krajowa nr 92 oraz droga wojewódzka nr 138 Sulęcin – Torzym – Gubin[12].

Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]

W Torzymiu znajduje się przystanek kolejowy Torzym (na linii kolejowej nr 3 Warszawa – Frankfurt nad Odrą).

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-19].
  2. Pierwsza powojenna mapa Polski wydana przez WIG Sztabu Generalnego w roku 1945
  3. Ziemia lubuska. Studia nad tożsamością regionu, red. Andrzej Toczewski, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 2004, ISBN 83-88426-26-5, s. 88.
  4. a b Torzym, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-12] [zarchiwizowane z adresu].
  5. Historia Gminy. torzym.pl. [dostęp 2021-08-12]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  6. Jerzy Kwiatek, Teofil Lijewski, Leksykon miast polskich, MUZA SA, Warszawa 1998, ISBN 83-7079-926-4, s. 918.
  7. Edward Rymar, Rywalizacja o ziemię lubuską i kasztelanię międzyrzecką, w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, nr 4/1979, s. 489
  8. Ludność Torzymia w latach 1875–1939. [dostęp 2015-01-20]. (niem.).
  9. Torzym w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2016-01-09] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  10. Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego – stan na 31.12.2012 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 69. [dostęp 2013-02-14].
  11. 90minut.pl: Skarb – Toroma Torzym. [dostęp 2015-04-13]. (pol.).
  12. Pojezierze Lubuskie. Mapa turystyczna 1:120 000. Zakł. Kartogr. Sygnatura, Zielona Góra. 2007. ISBN 978-83-7499-100-1.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]