Tracheotomia
1 - Struny głosowe
2 - Chrząstka tarczowata
3 - Chrząstka pierścieniowata
4 - Chrząstki tchawicy
5 - Balon służący do fiksacji rurki
Tracheotomia – otolaryngologiczny zabieg otwarcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenie rurki do światła dróg oddechowych i tą drogą prowadzenie wentylacji płuc[1]. W wyniku tracheotomii zapewnia się dopływ powietrza do płuc, z pominięciem nosa, gardła i krtani.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jest to jedna z najstarszych procedur chirurgicznych. Pierwsze wzmianki o zabiegach mających znamiona tracheotomii mogły być już wykonywane ponad 3600 lat p.n.e.[2] Jej wynalezienie przypisywane[3] jest starożytnemu lekarzowi Asklepiadesowi, żyjącemu na przełomie II i I wieku p.n.e.[2] Jednak w późniejszych latach aż do czasów Odrodzenia tracheotomia była uznawana za zabieg bardzo niebezpieczny i hańbiący[4]. W 1543 Andreas Vesalius przeprowadził udane doświadczenie sztucznej wentylacji u nieoddychającego psa dokonując nacięcia tchawicy i umieszczając w otworze trzcinową rurkę[4]. Z tych doświadczeń skorzystał w 1546 Antonio Musa Brassavola dokonując tracheotomii podczas leczenia ropnia migdałków podniebiennych[5]. Dzięki tym zabiegom narodziła się a następnie rozwinęła koncepcja szybkiego udrażniania dróg oddechowych[5]. Autorem nazwy tracheotomia jest Thomas Fienus, jednak stało się ono popularne dopiero 100 lat później[6]. Do końca XVIII wieku wykonywanie zabiegu udrażniania dróg oddechowych było uznawane za trudne i wielu lekarzy wolało wybierać mniej inwazyjne metody[6]. Początek XIX wieku to rozwój i poprawa bezpieczeństwa tracheotomii[7], którego główną przyczyną była epidemia błonicy[6] jak również postępy w dziedzinie znieczulenia ogólnego[7].
Podział[edytuj | edytuj kod]
- tracheotomia nagła (pilna)
- tracheotomia nienagła (planowa)
- tracheotomia górna – otwarcie tchawicy powyżej węziny tarczycy
- tracheotomia środkowa – otwarcie tchawicy po uprzednim przecięciu i podwiązaniu węziny tarczycy - najczęstszy i najbezpieczniejszy typ tracheotomii
- tracheotomia dolna – otwarcie tchawicy poniżej węziny tarczycy
Wskazania do wykonania tracheotomii[edytuj | edytuj kod]
- ciężkie urazy twarzoczaszki
- oparzenia dróg oddechowych
- przeszkoda w drogach oddechowych np. guz
- jako wstęp do wykonania laryngektomii częściowej lub całkowitej
- obustronne porażenie fałdów głosowych
- konieczność przewlekłej sztucznej wentylacji (respirator)
- nadmiar zalegającej wydzieliny oskrzelowej
- przedłużona intubacja
Często jest to zabieg ratujący życie, wykonywany w warunkach szpitalnych.
Przebieg zabiegu tracheotomii[edytuj | edytuj kod]
Zabieg tracheotomii polega na pionowym lub rzadziej poziomym nacięciu skóry poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani. Następnie po wypreparowaniu i przecięciu mięśni powierzchownych szyi i mięśni podgnykowych dochodzi się do gruczołu tarczowego, który zsuwa się lub (częściej) przecina w obrębie węziny, odsłaniając chrząstki tchawicy. Przy pomocy skalpela wycina się w chrząstce tchawicy (zazwyczaj druga lub trzecia chrząstka poniżej chrząstki pierścieniowatej krtani) okienko, przez które wprowadza się rurkę tracheotomijną. Oprócz wycinania okienka w tchawicy można także naciąć tchawicę pomiędzy jej chrząstkami (II a III lub III a IV). Przeciętą tarczycę podkłuwa się zabezpieczając przed krwawieniem i wprowadza się rurkę tracheotomijną.
Powikłania[edytuj | edytuj kod]
- Natychmiastowe – odma opłucnowa lub odma śródpiersia, przetoka tchawiczo-przełykowa, uszkodzenie większych naczyń lub nerwu krtaniowego wstecznego, krwawienie.
- Wczesne – zatkanie wydzielinami i śluzem, wysunięcie rurki, zatrzymanie oddychania, poobstrukcyjny obrzęk płuc (gdy tracheotomia jest wykonana u pacjenta z długotrwałą obstrukcją w górnych drogach oddechowych i jest on zależny od hipoksyjnego napędu oddechowego).
- Późne – krwawienie z przetoki (może być obfite), zwężenie tchawicy (z powodu niedokrwienia wywołanego przez rurkę tracheotomijną), przetoka tchawiczo-przełykowa, przetoka tchawiczo-skórna, defekt kosmetyczny po dekaniulacji.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Małgorzata Pasek, Grażyna Dębska: Interdyscyplinarna opieka nad pacjentem z chorobą nowotworową cz. II. Krakowskie Towarzystwo Eduk, 2011, s. 56. ISBN 978-83-7571-196-7.
- ↑ a b Maciejewski 2019 ↓, s. 9.
- ↑ Praca zbiorowa: Oxford - Wielka Historia Świata. Cywilizacje Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej. Olmekowie - Inkowie. T. 14. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 245. ISBN 83-7425-369-X.
- ↑ a b Maciejewski 2019 ↓, s. 10.
- ↑ a b Maciejewski 2019 ↓, s. 11.
- ↑ a b c Maciejewski 2019 ↓, s. 12.
- ↑ a b Maciejewski 2019 ↓, s. 13.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dariusz Maciejewski, Tracheotomia przezskórna, Lublin: Makmed, 2019, ISBN 978-83-951327-1-1.
