Tramwaje w Zurychu

Tramwaje w Zurychu

tramwaj
Tramwaje na Bahnhofstrasse
Państwo	Szwajcaria
Lokalizacja	Zurych
Operator	Verkehrsbetriebe Zürich (VBZ), Vekehrsbetriebe Glattal (VBG), Aargau Verkehr AG (AVA)
Liczba linii	16
Lata funkcjonowania	od 1882
Infrastruktura
Długość sieci	72,8 km
Rozstaw szyn	1000 mm

Schemat linii tramwajowych w Zurychu (2017)

Tramwaje w Zurychu – system tramwajowy działający w szwajcarskim mieście Zurych.

Historia

Pierwsze plany połączenia dworca kolejowego z brzegiem jeziora powstały w 1863 r. Pierwszą linię tramwaju konnego uruchomiono w 1882 r. Tramwaje konne poruszały się po torach o szerokości 1435 mm. Natomiast pierwsze tramwaje elektryczne uruchomiono w 1894 r. Kursowały one po torach o szerokości 1000 mm. Każda nowo powstająca linia tramwajowa była budowana przez inną spółkę. Miasto wykupiło wszystkie spółki do 1931 i powstała jedna spółka o nazwie Städtische Strassenbahn Zürich (StStZ), jednak pozostały dwie linie obsługiwane przez inne dwie spółki. Cały czas rozbudowywano także sieć tramwajową. W 1950 zmieniono nazwę spółki na Verkehrsbetriebe Zürich (VBZ), która funkcjonuje do dzisiaj. W latach 1931–1967 zlikwidowano 5 linii tramwajowych. W 1960 w referendum odrzucono propozycję budowy premetra, a w 1970 budowy metra. W 1976 wybudowano pierwszą od 1954 linię tramwajową było to przedłużenie ze Sportplatz Hardturm do Werdhölzli.

W 1980 rozpoczęto wdrażanie modelu Zuryskiego (Zürich model). Jego założeniami są:

• gęsta siatka połączeń z krótkimi odstępami między tramwajami
• priorytet na skrzyżowaniach dla tramwajów
• minimalny wpływ na ruch uliczny

W 1989 r. otwarto muzeum tramwajów w zajezdni Wartau. W 1998 wydłużono linię nr 11 do Messe/Hallenstadion. Ponownie tę linię przedłużono w 2006 do Auzelg był to pierwszy etap Glattalbahn. W 2006 przedstawiono program rozwoju sieci tramwajowej do 2025 r. W 2007 przedłużono linię nr 5 z Enge do Laubegg oraz otwarto nowe muzeum tramwajów w Burgwies. W 2008 zrealizowano drugi etap Glattbahn wydłużając linię nr 10 do Flughafen Zürich. Obie linie wybudowane w ramach programu Glattbahn obsługiwane są przez spółkę Vekehrsbetriebe Glattal (VBG). W ramach projektu Limmattalbahn we wrześniu 2019 przedłużono trasę linii 2 do miejscowości Schlieren, zaś w grudniu 2022 uruchomiono linię 20 na trasie od dworca Zürich Altstetten do dworca Killwangen-Spreitenbach w kantonie Argowia. Obsługę linii 20 zapewnia spółka Aargau Verkehr AG. Planowana jest dalsza rozbudowa tras. Od kilku lat działa tramwaj towarowy.

Linie

Schematyczny plan sieci tramwajowej w Zurychu (2016)

numer linii	trasa (11.12.2022)
2	Bahnhof Tiefenbrunnen – Schlieren, Geissweid
3	Klusplatz – Albisrieden
4	Bahnhof Tiefenbrunnen – Bahnhof Altstetten Nord
5	Laubegg – Kirche Fluntern
6	Bahnhof Enge – Zoo
7	Bahnhof Stettbach – Wollishofen
8	Hardturm – Klusplatz
9	Hirzenbach – Triemli
10	Hauptbahnhof – Zürich Flughafen (operator Vekehrsbetriebe Glattal (VBG))
11	Rehalp – Auzelg
12	Zürich Flughafen – Bahnhof Stettbach (operator Vekehrsbetriebe Glattal (VBG))
13	Albisgütli – Frankental
14	Seebach – Triemli
15	Bahnhof Stadelhofen – Bucheggplatz
17	(Albisgütli –) Hauptbahnhof – Werdhölzli
20	Zürich, Bahnhof Altstetten - Killwangen, Bahnhof (Limmattalbahn, operator Aargau Verhkehr AG (AVA))

Oprócz wymienionych 16 linii tramwajowych obsługiwanych przez VBZ, VBG i AVA kursuje także linia podmiejska S18 obsługiwana przez inną spółkę jako część S-Bahn w Zurychu oraz dwie linie kolejki linowo-terenowej numer 23 i 24 i jedna linia kolejki zębatej o nr 25.

Tabor

Tramwaj Cobra w Zurychu

Tramwaj towarowy na ulicach Zurychu

Tramwaj Be4/6 Tram 2000 z doczepką Be2/4 Pony

W 1929 r. wprowadzono do eksploatacji pierwsze czteroosiowe tramwaje Elefant. W 1960 wprowadzono do eksploatacji pierwsze tramwaje przegubowe. Nowe tramwaje Be4/6 wprowadzono do eksploatacji w 1966 r. Kolejnym nowym typem tramwaju wprowadzonych do eksploatacji były tramwaje Be4/6 typ Tram 2000 dostarczanych od 1978 do 1992 r. W 2001 przebudowano jeden tramwaj Tram 2000 poprzez wstawienie członu z niską podłogą także od tego roku rozpoczęto dostawy tramwajów Cobra. W 2001 dostarczono 6 tramwajów Cobra i wkrótce potem zostały wycofane z eksploatacji z racji awarii w układzie napędowym. Ma linie powróciły w 2002 po wprowadzonych poprawkach. Łącznie w latach 2004–2005 zmodernizowano jeszcze 22 tramwaje Tram 2000. Do 2006 eksploatowano tramwaje Be4/4, które zostały przekazane do ukraińskiego miasta Winnica. Obecnie przekazywane do Winnicy są także wagony Be4/6 wraz z doczepami.

Łącznie obecnie w Zurychu jest 304 tramwajów:

• Be4/6
• Bombardier Cobra 88 sztuk
• Tram 2000 170 sztuk

w tym:

• 23 tramwaje ze wstawką niskopodłogową Be4/8 Tram 2000

Bibliografia

• strona główna Verkehrsbetriebe Zürich
• historia tramwajów w Zurychu
• wykaz taboru eksploatowanego przez VBZ
• Infotram:Tramwaje w Zurychu