Transport kolejowy w Białymstoku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Wstęp[edytuj | edytuj kod]

Kolej w Białymstoku została uruchomiona w 1862 roku. Od 1873 roku stacja Białystok staje się węzłem kolejowym. Węzeł Białystok jest największym w województwie podlaskim[1][2] i jednym z największych w północno-wschodniej Polsce. Stacja Białystok jest największą stacją w Polsce posiadającą czynną sygnalizację kształtową[3].

Rozkład jazdy pociągów z roku 1919

Historia[edytuj | edytuj kod]

Układ węzła kolejowego w Białymstoku wynika z przebiegu trzech dawnych dróg żelaznych: Kolei Warszawsko-Petersburskiej, Kolei Brzesko-Grajewskiej i Kolei Poleskich. Linie Warszawsko-Petersburska i Poleska mają przebieg równoleżnikowy, przecinając miasto. Linia Brzesko-Grajewska ma przebieg południkowy i biegnie po zachodniej stronie miasta. Węzeł kształtował się na dwóch dużych stacjach: Białystok, Białystok Starosielce. Przy czym druga z nich funkcjonowała w ówczesnym odrębnym mieście – Starosielcach, nazywana w mowie potocznej jako Starosielce – miasto kolejarzy[4][5][6][7][8][9]. Obecny kształt węzła wynika z budowy oraz późniejszych rozbiórek poszczególnych odcinków linii z lat 1942 i 1960.

Mapa[edytuj | edytuj kod]

Mapa konturowa Białegostoku
Geographylogo.svg
'Węzeł kolejowy Białystok'

Red pog.svgKolej warszawsko-petersburska
Green pog.svgKolej brzesko-grajewska
Blue pog.svgKolej poleska

Black pog.svgPunkty zlikwidowane

Kalendarium[edytuj | edytuj kod]

Ważniejsze wydarzenia związane z historią kolei węzła Białystok:

XIX wiek[edytuj | edytuj kod]

18 września 1862 – Uruchomienie Kolei Warszawsko-Petersburskiej na odcinku Warszawa Petersburska-Białystok[10][11].

15 grudnia 1862 – Uruchomienie Kolei Warszawsko-Petersburskiej na całej długości[12].

1873 – Uruchomienie Kolei Brzesko-Grajewskiej[13].

5 grudnia 1886 – Uruchomienie Kolei Poleskich[14].

XX wiek[edytuj | edytuj kod]

1902 – Uruchomienie łącznicy Białystok Południowy – Słobodka umożliwiającej bezpośredni ruch pociągów w kierunku z/do Czeremchy.

1915 – Zniszczenie w wyniku działań wojennych infrastruktury kolejowej, m.in. dworców, zarząd nad koleją w Białymstoku przejmują Niemcy[15][16][17].

2 grudnia 1939 – W wyniku agresji ZSRR na Polskę i aneksji części ziem polskich do Białoruskiej SSR, utworzone zostają Koleje Białostockie (ros. Белостокская железная дорога).

1941 – W wyniku agresji III Rzeszy na ZSRR zarząd na koleją w Białymstoku przejmuje Dyrekcja Kolei w Królewcu[18].

Dworzec stacji Białystok podczas drugiej wojny światowej.

1942 – Uruchomienie łącznic Białystok Towarowy-Białystok Starosielce i Turczyn-Białystok Starosielce[19][20].

lipiec 1944 – Cofające się wojska niemieckie dokonują zniszczeń na stacji Białystok[21][22][23][24][25][26][27][28][29].

1945 – Utworzenie DOKP Olsztyn z tymczasową siedzibą w Białymstoku[30].

1951 – uruchomienie przystanku Starosielce Wiadukt, dzisiaj Białystok Wiadukt[31].

1957 – uruchomienie mijanki Bacieczki, dzisiaj Białystok Bacieczki[32].

1960 – rozbiórka odcinka Białystok Południowy – Białystok Starosielce, przerwanie bezpośredniej ciągłości dawnej kolei brzesko-grajewskiej.

18 marca 1967 – wybuch kotła w parowozie na terenie lokomotywowni Białystok.

1973 – uruchomienie przystanku Białystok Stadion.

19 grudnia 1983 – Uroczystość oddania do eksploatacji zelektryfikowanego odcinka Małkinia – Białystok (linia nr 6), przyjazd pierwszego rozkładowego pociągu elektrycznego[33].

9 marca 1989 – Katastrofa pociągu towarowego na szlaku Białystok – Białystok Fabryczny.

1989 – Rozpoczęcie remontu dworca kolejowego stacji Białystok[34].

10 września 1990 – Uroczystość oddania do eksploatacji zelektryfikowanego odcinka Białystok – Kuźnica Białostocka (linia nr 6)[35].

6 grudnia 1990 – Uroczystość oddania do eksploatacji zelektryfikowanego odcinka Białystok – Ełk (linia nr 38)[36].

2 kwietnia 2000 – Zawieszenie przewozów pasażerskich na odcinku Białystok – Zubki Białostockie[37].

XXI wiek[edytuj | edytuj kod]

28 listopada 2003 – Oddanie do użytku remontowanego przez 14 lat budynku dworca stacji Białystok[38].

8 listopada 2010 – Katastrofa kolejowa na stacji Białystok, długotrwałe utrudnienia w ruchu pociągów[39].

10 grudnia 2012 – Zakończenie przewozów towarowych na odc. Białystok Fabryczny – Waliły.

22 września 2014 – Europejski Dzień bez samochodu, bezpłatna kolej miejska na odcinku Białystok Bacieczki – Białystok Fabryczny[40].

2 lipca 2016 – Uruchomienie przewozów pasażerskich na odcinku Białystok – Waliły[41].

18 grudnia 2015 – Prezentacja pociągu ED161 PesaDART[42].

listopad 2018 – Rozpoczęcie remontu dworca kolejowego Białystok[43].

4 stycznia 2019 – Zamknięcie dla obsługi podróżnych dworca kolejowego Białystok, uruchomienie dworca tymczasowego[44].

15 grudnia 2019 – uruchomienie przystanku osobowego Białystok Nowe Miasto.

wrzesień 2020 – rozpoczęcie remontu linii kolejowej nr 6 na odc. Czyżew-Białystok[45].

1 października 2020 – oddanie do użytku dworca kolejowego Białystok po remoncie[46].

28 sierpnia 2021 – nadanie nazwy dla dworca kolejowego Białystok imienia Danuty Siedzikówny ps. "Inka"[47]

Linie kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Istniejące[edytuj | edytuj kod]

Punkty eksploatacyjne (posterunki ruchu i przystanki) na terenie Białegostoku zaznaczono czcionką pogrubioną, a kursywą punkty zlikwidowane/nieistniejące.

  • 6 (dawna kolej warszawsko-petersburska) Zielonka-Tłuszcz-Łapy-Turczyn-Białystok Wiadukt-Słobodka-Białystok Zielone Wzgórza-Białystok Towarowa-Białystok-Sokółka-Kuźnica Białostocka-granica Państwa, długość: 220,2 km; otwarcie linii: maj-grudzień 1862 (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa o prześwicie 1524 mm), zmiana prześwitu na normalnotorowy: 1915. Zelektryfikowana na całej długości linii. Przewozy pasażerskie i towarowe odbywają się na całej długości linii.
  • 38 (dawna kolej brzesko-grajewska) Białystok-Białystok Towarowy-Białystok Zielone Wzgórza-Białystok Starosielce-Białystok Bacieczki-Mońki-Grajewo-Ełk-Giżycko-Korsze-Głomno-granica Państwa, długość: 235,1 km; budowa: 1866–1872; otwarcie linii: styczeń 1873; (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa, później jako dwutorowa na 103 km odcinku Białystok – Grajewo/granica rosyjsko-pruska, do roku 1945), zmiana prześwitu na normalnotorowy: 1915[48]. Zelektryfikowana na odc. Białystok-Ełk. Przewozy pasażerskie odbywają się na odc. Białystok-Korsze.
  • 32 (dawna kolej brzesko-grajewska) Czeremcha-Bielsk Podlaski-Lewickie-Białystok Stadion-Białystok JW 157-Białystok Nowe Miasto-Białystok Południowy-Słobodka-Białystok Zielone Wzgórza-Białystok Towarowy-Białystok, długość: 77 km; otwarcie linii: styczeń 1873 (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa, dwutorowa do roku 1945), zmiana prześwitu na normalnotorowy: 1915. Nie zelektryfikowana. Przewozy pasażerskie i towarowe odbywają się na całej długości linii.
  • 37 (dawna kolej poleska) Białystok-Białystok (Sitarska)-Białystok Fabryczny-Dojlidy-Białystok Fabryczny IKAJ-Kuriany-Żednia-Waliły-Zubki Białostockie-granica Państwa, długość: 47,1 km; otwarcie linii: 5 grudnia 1886 (otwarta jako jednotorowa linia szerokotorowa, dwutorowa na odc. Białystok-Białystok Fabryczny, równoległy przebieg tzw. towarowej obwodnicy Białegostoku, dalej jako jednotorowa), nie zelektryfikowana, sezonowy ruch pasażerski na odcinku Białystok-Waliły reaktywowany 2 lipca 2016 roku[49], ruch towarowy wyłącznie na odcinku Białystok-Białystok Fabryczny.
  • 515 Białystok-Białystok Towarowy-Białystok Starosielce, długość: 1,915 km. Zelektryfikowana. Nieczynna w ruchu pasażerskim i towarowym.
  • 516 Turczyn-Białystok Starosielce, długość: 1,916 km. Zelektryfikowana, Nieczynna w ruchu pasażerskim i towarowym.
  • 836 Słobodka-Białystok R1-Białystok R192, długość: 2,716 km. Zelektryfikowana. Częściowo używana do jazd manewrowych w stacji Białystok, obsługi grupy torów 21-31 oraz dojazdu do punktów PKP Cargo i Przewozów Regionalnych.

Byłe[edytuj | edytuj kod]

  • odcinek Białystok Południowy-Białystok Starosielce, (dawna kolej brzesko-grajewska), otwarty: 1873, rozebrany: 1960.
  • odcinek Białystok Południowy-Słobodka, (dawna kolej brzesko-grajewska), otwarty: 1902, rozebrany: 1942.
  • odcinek Białystok Towarowy-Białystok (Sitarska)-Białystok Fabryczny, stanowiący tzw. towarową obwodnicę Białegostoku[50], (dawna kolej poleska).

Stacje i przystanki[edytuj | edytuj kod]

Stacje[edytuj | edytuj kod]

Nazwa stacji Uruchomienie Numer linii/kilometraż Zdjęcie Statut Właściwości Uwagi
Białystok 1862 6 177,305

32 77,003

37 0,000

38 0,000

515 0,001

836 174,941

WK15 Białystok (3) Lichen99.jpg
czynna Dworzec: czynny

Kasy: tak

Perony: 4

Krawędzie peronowe: 7

Sygnalizacja: kształtowa i świetlna

Białystok Bacieczki 1957 38 8,013
Podlaskie - Białystok - Białystok Bacieczki train station - building.JPG
czynna Dworzec: czynny

Kasy: zlikwidowana

Perony: 2

Krawędzie peronowe: 2

Sygnalizacja: świetlna

Białystok Fabryczny 1886 37 3,709
BF peron z kładki.jpg
czynna Dworzec: nieczynny, zmienione przeznaczenie

Kasy: zlikwidowana

Perony: 2

Krawędzie peronowe: 3 (czynna 1)

Sygnalizacja: kształtowa nieczynna

Białystok Starosielce 1873 38 4,555

515 1,914

516 1,916

Starosielce (Białystok).jpg
czynna Dworzec: nie istnieje

Kasy: zlikwidowana

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1

Sygnalizacja: świetlna

Białystok Towarowy 1862 6 176,300
Budynek dawnego dworca towarowego, obecnie używany przez PKP Cargo.
 czynna Dworzec: zmienione przeznaczenie

Kasy: nie ma

Perony: brak

Krawędzie peronowe: brak

Sygnalizacja: kształtowa i świetlna

Obecnie

jako część

stacji Białystok

Przystanki osobowe[edytuj | edytuj kod]

Nazwa przystanku Uruchomienie Numer linii/kilometraż Zdjęcie Statut Właściwości Uwagi
Białystok Nowe Miasto 2019 32 72,585
Przystanek osobowy Białystok Nowe Miasto w budowie.jpg
czynny Dworzec: nie ma

Kasy: nie ma

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1


Białystok Stadion 1972 32 71,110
Białystok Stadion PKP 1.jpg
czynny Dworzec: nie istnieje

Kasy: zlikwidowana

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1


Białystok Wiadukt 1953 6 173,570
Białystok Wiadukt peron 2.jpg
czynny Dworzec: nie istnieje

Kasy: nie ma

Perony: 1

Krawędzie peronowe: 1


planowana likwidacja

w związku z otwarciem

przystanku

Białystok Zielone Wzgórza[51]

Białystok Zielone Wzgórza 2022? 6

32

38

w budowie Planowane perony: 3

Planowane krawędzie peronowe: 4

planowane otwarcie w 2022 r.[52]

Posterunki odgałęźne, bocznicowe[edytuj | edytuj kod]

Nazwa posterunku Uruchomienie Numer linii/kilometraż Rodzaj Zdjęcie Właściwości Statut
Białystok Fabryczny IKAJ 1929 37 6,513 posterunek bocznicowy/bocznica szlakowa Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nieczynny
Białystok JW 157 ? 32 71,288 posterunek bocznicowy/bocznica szlakowa Sygnalizacja: nie ma czynna
Białystok Południowy 1902 32 72,820 posterunek odgałęźny Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nie istnieje
Białystok (Poleska)[53] ? 37 1,680 posterunek odgałęźny Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nie istnieje
Słobodka[54] 1902 6 173,800 posterunek odgałęźny Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nie istnieje
Turczyn 1942 6 172,500

516 0,000

posterunek odgałęźny Sygnalizacja: kształtowa zlikwidowana nieczynny

Bocznice kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Białystok Białystok

Bacieczki

Białystok Fabryczny Dojlidy/Białystok Fabryczny IKAJ[55][56] Białystok Starosielce Bocznice szlakowe
czynne[57][58]
  • PKP Intercity
  • PKP Cargo
  • Polregio
  • PKP Energetyka
  • PKP Energetyka Paliwa
  • tor nr 210
  • Grupa Ożarów
  • Ciepłownia Enea Ciepło
  • PKP PLK – PNI (dawny D.O.M.);
  • Białystok JW 157
nieczynne[58][59], w tym rozebrane
  • Agros/Octim
  • Pronar
  • PSS
  • Madro, dawna bocznica zakładów Wieczorka
  • Zakłady jajczarskie
  • IKAJ
  • Naftobaza CPN
  • Zakłady Mięsne/PMB
  • Chłodnia Białystok
  • Browar Dojlidy
  • Elektrownia
  • Biaform
  • tartak (przy ul. Klepackiej);
  • Mostostal Białystok (dawne KZKSiUD);
  • Fabryka Maszyn Spożywczych „Spomasz”;
  • GS „Sch”;
  • „Uniwerstal”;
  • Białostocka Centrala Materiałów Budowlanych;
  • PZZ Białystok;
  • „Provimi-Rolimpex” SA;
  • Polmos Białystok;
  • ZPB „Fasty”;
  • Fabryka Domów „Fadom”;

Lokomotywownie[edytuj | edytuj kod]

  • Parowozownia, następnie jako lokomotywownia przy stacji Białystok (ul. Grunwaldzka 76), używana przez PKP Cargo.
  • Parowozownia przy stacji Białystok Starosielce (nie istnieje).
Siedziba PKP Energetyka przy ul. Hetmańskiej 103

Przedsiębiorstwa kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Kolejowe Zakłady Konstrukcji Stalowych – ostatnia nazwa zakładu: Mostostal Białystok, istniejący w latach 1873–2014 zakład produkujący na rzecz kolei konstrukcje stalowe, mostowe itp. Zakłady powstały na bazie utworzonych przy stacji Starosielce Zakładów Remontowych Zaplecza Kolei Żelaznych[60][61].

Na terenie Białegostoku funkcjonują jednostki organizacyjne przedsiębiorstw:

Pociąg PKP Intercity SA na stacji Białystok.
Tablica relacyjna pociągu TLK 18105.
Spalinowy zespół trakcyjny SA133-001 używany przez Przewozy Regionalne.
Tablica relacyjna pociągu IR 6112.

Połączenia kolejowe[edytuj | edytuj kod]

Pasażerskie połączenia kolejowe w rozkładzie 2020/2021 realizowane są przez PKP Intercity i Polregio.

PKP Intercity uruchamia pociągi zestawione z wagonów i lokomotyw serii: SM42, SU160, 754, EU07, EP07, EP08, EP09, EU160 oraz elektrycznych zespołów trakcyjnych serii ED161.

Polregio uruchamiają pociągi zestawione z wagonów motorowych, autobusów szynowych, spalinowych zespołów trakcyjnych serii: SA105, SA106, SA108, SA133 i elektrycznych zespołów trakcyjnych serii: EN57, EN57Al, EN57Ald.

Wszystkie pociągi Polregio przejeżdżające przez węzeł zaczynają lub kończą bieg na stacji Białystok. Natomiast część pociągów PKP Intercity kończy lub zaczyna bieg na stacji Białystok, dla pozostałych jest to stacja pośrednia. Dla części pociągów tego przewoźnika następuje zmiana kierunku (w relacji z/do i przez Ełk) lub zmiana trakcji (w relacji z/do Suwałk).

Stacje docelowe pociągów kursujących przez węzeł Białystok w rozkładzie jazdy 2018/2019
Przewoźnik Stacje docelowe
Krajowe Międzynarodowe Uwagi
PKP Intercity
Polregio Waliły, seznonowo
SA108-009 przy peronie stacji Białystok Fabryczny w dniu 22 września 2014 roku.

Kolej miejska i „Bilet miejski”[edytuj | edytuj kod]

Rozkład jazdy pociągów dodatkowych w dniu 22 września 2014 r.

Według rozkładów jazdy pociągów (tab. 536)[65] z lat 50. XX wieku pomiędzy stacjami Białystok Centralny a Starosielce kursowało kilkanaście pociągów na dobę.

Wielokrotnie w przestrzeni publicznej pojawiały się pomysły uruchomienia kolei miejskiej lub aglomeracyjnej[66][67][68][69][70][71]. Urząd Miejski w Białymstoku wydał jedno opracowanie na ten temat[72]. Jedyną dotąd próbę w XXI wieku podjęto na jeden dzień – 22 września 2014 roku, kiedy to Stowarzyszenie Sympatyków Kolejnictwa „Kolejowe Podlasie” w ramach projektu „Podlaska kolej na tak – społeczna strona kolei” uruchomiło kilkanaście bezpłatnych pociągów REGIO w relacji Białystok Fabryczny – Białystok – Białystok Starosielce – Białystok Bacieczki. Połączenia były wykonywane przez Przewozy Regionalne jednym spalinowym zespołem trakcyjnym: SA108-009. Z jednodniowych przewozów skorzystało blisko 1500 osób[73][74][75][76].

Od 20 kwietnia 2018 roku we wszystkich pociągach REGIO na odcinkach pomiędzy stacjami kolejowymi na terenie Białegostoku wprowadzony został „Bilet miejski”[77][78].

Wybrane wypadki kolejowe[edytuj | edytuj kod]

  • 18 marca 1967 – wybuch kotła parowozowego opalanego ciekłym mazutem w lokomotywie Ty2-128 na terenie parowozowni Białystok[79].
  • 9 marca 1989 – wykolejenie się pociągu towarowego w składzie którego znajdowało się sześć cystern z ciekłym chlorem (99,9%) na szlaku Białystok-Białystok Fabryczny[80][81][82].
     Osobny artykuł: Katastrofa kolejowa w Białymstoku (1989).
  • 20 lipca 2009 – zderzenie pociągu osobowego prowadzonego pojazdem serii SA133 z samochodem marki Volkswagen Passat na przejeździe kolejowo-drogowym w km 72,495, w wyniku czego śmierć poniosła 37-letnia kierująca pojazdem, jej 9-letnia córka, kolejne dziecko, 3-letnia dziewczynka w stanie ciężkim trafiła do szpitala[83].
  • 16 kwietnia 2010 – wykolejenie się pociągu towarowego w składzie którego znajdowały się cysterny z gazem propan-butan na stacji Białystok[84][85][86].
  • 8 listopada 2010 – zderzenie dwóch pociągów towarowych na stacji Białystok, w wyniku którego spaleniu uległy dwie lokomotywy, siedemnaście cystern, dwa wagony węglarki, uszkodzona została infrastruktura stacyjna: budynek nastawni Bł1[87], sieć trakcyjna, urządzenia sterowania ruchem kolejowym, tory, zanieczyszczone zostało środowisko[88][89][90].
 Osobny artykuł: Katastrofa kolejowa w Białymstoku (2010).

Inwestycje ze środków UE[edytuj | edytuj kod]

Na węźle białostockim realizowane są następujące projekty finansowane ze źródeł UE:

  • „Polepszenie jakości usług przewozowych na liniach objazdowych 31, 32, 36” w ramach projektu „Prace na linii E 75 na odcinku Sadowne – Białystok wraz z robotami pozostałymi na odcinku Warszawa Rembertów – Sadowne”[91], zrealizowany.
  • „Prace na linii kolejowej nr 32, na odcinku Białystok – Bielsk Podlaski (Lewki)”[92], zrealizowany.
  • Projekt nr POPW.03.01.00-00-0004/17 „Prace na linii kolejowej nr 32 na odcinku Białystok – Bielsk Podlaski (Lewki)”[93], zrealizowany.
  • „Projekt i zabudowa systemu ERTMS/ETCS na linii E75 na odcinku Warszawa Rembertów – Białystok”[94], w realizacji.
  • „Prace na linii E75 na odcinku Czyżew – Białystok”[95][96], w realizacji.

Pomniki, upamiętnienie, zabytki[edytuj | edytuj kod]

Na terenie Białegostoku istnieją pomniki i tablice związane z koleją, a także jedna wystawa poświęcona kolejnictwu.

Parowóz typu Las przed dworcem

Pomniki[edytuj | edytuj kod]

  • pomnik parowóz Borsig typu Las (fikcyjne oznaczenie Tx100)[97], przed dworcem Białystok, upamiętniający jubileusz 150-lecia kolei na ziemiach polskich, wywieziony do Prostek w kwietniu 2018 roku[98][99].
  • pomnik wagon tzw. tiepłuszka upamiętniająca przymusowe wywózki Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej, ustawiony na terenie Muzeum Pamięci Sybiru[100][101].
  • pomnik Znak Pamięci Polskiej Golgoty Wschodu upamiętniający przymusowe wywózki Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej, ustawiony na terenie stacji Białystok Fabryczny[102].
  • pomnik krzyż wykonany z szyn i podkładów kolejowych upamiętniający przymusowe wywózki Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej, na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Ducha Świętego w Białymstoku przy ul. Sybiraków.
  • pomnik Grób Nieznanego Sybiraka, w skład którego wchodzi płyta położona na ostoi koleby na torze 600 mm upamiętniający katorżniczą pracę i deportacje Polaków w głąb ZSRR podczas drugiej wojny światowej[103], na terenie parafii rzymskokatolickiej pw. Ducha Świętego w Białymstoku przy ul. Sybiraków.
Tablica poświęcona Józefowi Piłsudskiemu

Tablice[edytuj | edytuj kod]

  • tablica umieszczona na ścianie dworca Białystok, poświęcona wizycie Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego w Białymstoku.
  • tablica umieszczona na ścianie dworca Białystok, poświęcona udziałowi kolejarzy z węzła białostockiego poległych w trakcie drugiej wojny światowej.
  • tablica umieszczona na ścianie dworca o treści Dworzec Białystok imienia Danuty Siedzikówny "Inki"

Wystawy stałe[edytuj | edytuj kod]

Ekspozycja Kolejowa prowadzona przez Stowarzyszenie „Kolejowe Podlasie”

Wystawy czasowe[edytuj | edytuj kod]

  • Białystok na trasie kolei warszawsko-petersburskiej prezentowana latem 2012 roku[106].
Czasowa wystawa poświęcona jubileuszowi 150-lecia kolei warszawsko-petersburskiej

Koleje wąskotorowe[edytuj | edytuj kod]

Koleje wąskotorowe w Białymstoku istniały w co najmniej kilku miejscach. Kolej do przewozu moczonego drewna funkcjonowała przy fabryce dykty Hasbacha[107]. Koleje cegielniane istniały m.in. na osiedlu Starosielce i w okolicach dzisiejszego targowiska przy ulicy Kawaleryjskiej[108].

Działalność poboczna[edytuj | edytuj kod]

Przy kolei w Białymstoku istniała inna niż przewozowa działalność, funkcjonowały między innymi wielosekcyjne klub sportowe: Kolejarz Starosielce, Ognisko Białystok. Inną działalność było np. Kolejowe Przysposobienie Wojskowe[109].

Szkolnictwo[edytuj | edytuj kod]

  • Zespół Szkół PKP im. Ernesta Malinowskiego w Białymstoku, istniejący w latach 1947–2014 pod różnymi nazwami, kształcił w kilku kierunkach kolejowych w szkole zawodowej, technikum i technikum dla dorosłych[110][111][112].
  • Zespół Szkół Technicznych im. gen. Wł. Andersa w Białymstoku, kształci w kierunku technik transportu kolejowego[113].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Białystok | Stacje kolejowe, stacjekolejowe.pl [dostęp 2019-04-16].
  2. ↑ Unknown, Czas na KOLEJ!: Świet(l)nych semaforów nam nie zabraknie!, Czas na KOLEJ!, 11 grudnia 2013 [dostęp 2019-04-16].
  3. ↑ Ryszard Stankiewicz, Marcin Staisny, Atlas linii kolejowych 2014, Rybnik: Eurosprinter, 2014, C12, ISBN 978-83-63652-12-8.
  4. ↑ Dzielnica Starosielce. Tu był Meksyk, poranny.pl, 30 listopada 2013 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  5. ↑ Dzielnica Starosielce, starosielce.y0.pl [dostęp 2019-04-16].
  6. ↑ Starosielce, www.facebook.com [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  7. ↑ Wyborcza.pl, bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-16].
  8. ↑ Wyborcza.pl, bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-16].
  9. ↑ Alicja Zielińska, Starosielce – moja miłość. Dzielnica z historią., poranny.pl, 29 listopada 2009 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  10. ↑ Kolej na Białystok! [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  11. ↑ Polski Petersburg, www.polskipetersburg.pl [dostęp 2019-04-23].
  12. ↑ Początki kolei Warszawsko – Petersburskiej, Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  13. ↑ KOLEJNICTWO POLSKIE – Zabór rosyjski, www.kolejnictwo-polskie.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  14. ↑ Radunin, radunin.podlasie.pl [dostęp 2019-04-23].
  15. ↑ Wyborcza.pl, bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-17].
  16. ↑ Andrzej Lechowski, Muzeum Podlaskiego, 1915 rok w Białymstoku. Bomby zaczęły spadać na ulice, poranny.pl, 18 lipca 2015 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  17. ↑ Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Brać kolejarska., Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Brać kolejarska. [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  18. ↑ KOLEJNICTWO POLSKIE – Okupacja 1939-1945, www.kolejnictwo-polskie.pl [dostęp 2019-04-23] [zarchiwizowane z adresu 2015-01-06] (pol.).
  19. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  20. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  21. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  22. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  23. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  24. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  25. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  26. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  27. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  28. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  29. ↑ Bundesarchiv – Picture database: Simple search, www.bild.bundesarchiv.de [dostęp 2019-04-17].
  30. ↑ Mash1974, Wszystko o kolei: HISTORIA PKP, Wszystko o kolei, 14 listopada 2011 [dostęp 2019-04-17].
  31. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  32. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  33. ↑ Ekspozycja Kolejowa Białystok-Sokoły » Historia Kolei, www.ekspozycjakolejowa.pl [dostęp 2019-04-17].
  34. ↑ Dworzec PKP Białystok: Zobacz, jak ruina zmieniła się w perełkę (archiwalne zdjęcia) – poranny.pl, – poranny.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  35. ↑ 1982, archeo.kolej.pl [dostęp 2019-04-17].
  36. ↑ Ełk stolica Mazur, www.facebook.com [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  37. ↑ Ruch osobowy na szlaku, www.starejuchy.pl [dostęp 2019-04-17].
  38. ↑ Unknown, Czas na KOLEJ!: Dekada po remoncie, Czas na KOLEJ!, 2 grudnia 2013 [dostęp 2019-04-16].
  39. ↑ Pociągi znów normalnie jeżdżą przez Białystok, www.rmf24.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  40. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Dzień bez Samochodu. Darmowe autobusy, BiKeRy, a nawet kolej miejska, BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  41. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Pociąg z Białegostoku do Walił pojedzie 2 lipca, BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  42. ↑ Pociąg PesaDART w Białymstoku. Do Warszawy pojedziemy nim jeszcze w tym roku – Wrota Podlasia, www.wrotapodlasia.pl [dostęp 2019-04-17].
  43. ↑ 14 Listopada 2018, Rozpoczął się remont dworca PKP Białystok, Podlaskie24, 14 listopada 2018 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  44. ↑ Białystok: Dworzec tymczasowy otwarty. Teraz czas na remont starego budynku, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  45. ↑ Rail Baltica: ruszyła przebudowa Czyżew-Białystok, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [dostęp 2020-10-02] (pol.).
  46. ↑ GK, Dworzec w Białymstoku otwarty dla podróżnych, pkp.pl [dostęp 2020-10-02] (pol.).
  47. ↑ Danuta Siedzikówna „Inka” patronką dworca PKP w Białymstoku, www.bialystok.lasy.gov.pl [dostęp 2021-10-04] (pol.).
  48. ↑ Andrzej Massel, Od Morza Czarnego do Morza Bałtyckiego - z dziejów kolei Brzesko-Grajewskiej, Ryszard Pyssa (red.), „Świat Kolei” (10/2017), EMI-PRESS, s. 25, ISSN 1234-5962.
  49. ↑ Pociągi REGIO wracają do Walił, www.przewozyregionalne.pl [dostęp 2016-07-02].
  50. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  51. ↑ https://www.bip.bialystok.pl/resource/file/download-file/id.38896
  52. ↑ Krzysztof Pietras – z PLK SA, Polskie Radio Białystok [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  53. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  54. ↑ Koszarka kolejowa „Słobodka”. – Białystok, wikimapia.org [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  55. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  56. ↑ Białystok Fabryczny IKAJ – Baza kolejowa, semaforek.kolej.org.pl [dostęp 2019-04-14].
  57. ↑ https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Reg_przydzielania_tras/Regulamin_2018_2019/PL/21.08.2018/Zal_2.9A_18-19_zm.w.11.pdf
  58. ↑ a b https://www.plk-sa.pl/files/public/user_upload/pdf/Reg_przydzielania_tras/Regulamin_2018_2019/09.04.2019/N_ZAL_2.8_20182019.pdf
  59. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  60. ↑ Wyborcza.pl, bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-17].
  61. ↑ Wyborcza.pl, bialystok.wyborcza.pl [dostęp 2019-04-17].
  62. ↑ Zbiornik na gaz, grzewczy, przydomowy | Zbiorniki gazowe, Barter S.A. [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  63. ↑ Firma Usługowo Remontowa NAWEC SP. Z O.O., nawec.pl [dostęp 2019-04-16].
  64. ↑ po KOLEI, o KOLEI, www.facebook.com [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  65. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  66. ↑ Oprac graf Marcin Szymaniuk, Naziemne metro w Białymstoku: z Piasta na Starosielce w 10 minut. PKP ma pomysł na kolej miejską (mapa), poranny.pl, 12 października 2009 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  67. ↑ Tomasz Mikulicz, Białystok Fabryczny. Stacja zapomnienia, poranny.pl, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  68. ↑ Stowarzyszenie Sypmatyków Kolejnictwa „Kolejowe Podlasie” – Kolejowa Kawiarenka Obywatelska w Białymstoku, www.kolejowepodlasie.pl [dostęp 2019-04-16].
  69. ↑ Białystok będzie miał szybką kolej miejską?, wspolczesna.pl, 16 listopada 2012 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  70. ↑ Szybka Kolej Miejska w Białymstoku? To możliwe. Tylko władza nie chce., Podlaskie TV, 24 listopada 2017 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  71. ↑ d, Waszym zdaniem. Czy w Białymstoku powinna istnieć kolej miejska? Opinie białostoczan (wideo), wspolczesna.pl, 16 maja 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  72. ↑ http://www.komunikacja.bialystok.pl/cms/File/download/KolejeBialostockie.pdf
  73. ↑ Podlaska Kolej na Tak – Wrota Podlasia, www.wrotapodlasia.pl [dostęp 2019-04-16].
  74. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Pociągiem przez miasto? Wraca temat Białostockiej Kolei Miejskiej, BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  75. ↑ EDBS 2014: Jeden dzień Białostockiej Kolei Miejskiej, transinfo.pl [dostęp 2019-04-16] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16] (pol.).
  76. ↑ Europejski Dzień Bez Samochodu: Mieszkańcy Białegostoku podróżują szynobusami (zdjęcia) – wspolczesna.pl, – wspolczesna.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  77. ↑ Po Białymstoku z POLREGIO – Bilet miejski, polregio.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  78. ↑ k, Kolej miejska w Białymstoku! Przewozy Regionalne wprowadziły tani bilet miejski, poranny.pl, 20 kwietnia 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  79. ↑ Wciaz pod para... | Polskie parowozy, www.polskieparowozy.pl [dostęp 2019-04-14].
  80. ↑ Ciekawostki, www.starejuchy.pl [dostęp 2019-04-14].
  81. ↑ Wypadek pociągu z chlorem w Białymstoku w 1989 roku. Wszyscy białostoczanie mogli umrzeć (zdjęcia) – poranny.pl, – poranny.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  82. ↑ 30. rocznica wykolejenia cystern z chlorem w Białymstoku | dzieje.pl – Historia Polski, www.dzieje.pl [dostęp 2019-04-23] (pol.).
  83. ↑ MAK, Wypadek na przejeździe kolejowym na Nowym Mieście. Lekarze walczą o życie 3-letniej dziewczynki (wideo, zdjęcia), poranny.pl, 21 lipca 2009 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  84. ↑ JRG 4, www.bialystok.straz.bialystok.pl [dostęp 2019-04-14].
  85. ↑ Fot: Wojciech Wojtkielewicz, Między dworcami PKP a PKS wykoleiła się cysterna z gazem. Zawiodła zwrotnica. (zdjęcia, wideo), poranny.pl, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  86. ↑ Fot Marta Kowalczuk/MoDo, Kurtyna wodna osłania wykolejoną cysternę z gazem. Przepompowywanie rozpoczęte. (zdjęcia, wideo), poranny.pl, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  87. ↑ Unknown, Czas na KOLEJ!: Wjazd do Białegostoku już bez ograniczeń!, Czas na KOLEJ!, 5 stycznia 2014 [dostęp 2019-04-16].
  88. ↑ Jak naprawdę wyglądał wybuch w Białymstoku?, TVN24.pl [dostęp 2019-04-14].
  89. ↑ 08.11.2010: W wyniku zderzenia pociągów towarowych w Białymstoku doszło do pożaru i wybuchu cystern z paliwem, timenote.info [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  90. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Zderzenie, pożar i wybuch cystern. Rok od katastrofy w Białymstoku, BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-14] (pol.).
  91. ↑ Przetargi: „Polepszenie jakości usług przewozowych na liniach objazdowych 31, 32, www.przetargi.info [dostęp 2019-04-17].
  92. ↑ Mapa, Inwestycje warte wschodu [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  93. ↑ Prace na linii kolejowej nr 32 na odcinku Białystok – Bielsk Podlaski (Lewki), www.pkp.pl [dostęp 2019-04-17].
  94. ↑ https://zamowienia.plk-sa.pl/servlet/HomeServlet?MP_module=main&MP_action=noticeDetails&noticeIdentity=11424&expired=1.
  95. ↑ PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  96. ↑ https://zamowienia.plk-sa.pl/servlet/HomeServlet?MP_module=main&MP_action=noticeDetails&noticeIdentity=11559&expired=0.
  97. ↑ Bar „Ciuchcia”, czyli parowóz Tx100 z wagonikiem przed budynkiem dworca kolejowego (Białystok), www.polskaniezwykla.pl [dostęp 2019-04-16].
  98. ↑ Lokomotywa przed dworcem PKP w Białymstoku. Właściciel postanowił pozbyć się słynnego parowozu i baru „Ciuchcia” (zdjęcia) – wspolczesna.pl, – wspolczesna.pl [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  99. ↑ lokomotywa dworzec Białystok – Wiadomości – Białystok, bialystok.eska.pl [dostęp 2019-04-16].
  100. ↑ Julita Januszkiewicz, Wagon przy Muzeum Wojska w Białymstoku. Tiepłuszka została wywieziona do Malborka. Tam przejdzie remont (zdjęcia, wideo), poranny.pl, 28 maja 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  101. ↑ Największy eksponat Muzeum Pamięci Sybiru wrócił już do Białegostoku! - Muzeum Pamięci Sybiru, sybir.bialystok.pl [dostęp 2020-10-02] (pol.).
  102. ↑ Białystok: odsłonięcie pomnika Golgoty Wschodu, Onet Białystok, 12 kwietnia 2018 [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  103. ↑ Sybiracy – Zarząd Główny » Blog Archive » Pomnik – Grób Nieznanego Sybiraka w Białymstoku [dostęp 2019-04-16].
  104. ↑ Ekspozycja Kolejowa Białystok-Sokoły [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  105. ↑ Stowarzyszenie Sypmatyków Kolejnictwa „Kolejowe Podlasie” – Strona startowa, www.kolejowepodlasie.pl [dostęp 2019-04-16].
  106. ↑ BiałystokOnline pl Bialystok, Bez niej Białystok nigdy by się nie rozwinął. Wystawa na 150-lecie kolei, BiałystokOnline.pl [dostęp 2019-04-17] (pol.).
  107. ↑ Józef Maroszek. Z rodzinnego sztambucha. Międzynarodowe Stowarzyszenie Białostoczan Białystok PDF, docplayer.pl [dostęp 2019-04-14].
  108. ↑ http://maps.mapywig.org/m/City_plans/Central_Europe/PLAN_MIASTA_BIALEGOSTOKU_10K.jpg
  109. ↑ Dzielnica Starosielce, starosielce.y0.pl [dostęp 2019-04-14].
  110. ↑ Ekspozycja Kolejowa Białystok-Sokoły » Zespół Szkół Zawodowych PKP w Białymstoku, www.ekspozycjakolejowa.pl [dostęp 2019-04-16].
  111. ↑ Zespół Szkół Zawodowych PKP im. inż. Ernesta Malinowskiego w Białymstoku, www.facebook.com [dostęp 2019-04-16] (pol.).
  112. ↑ Zespół Szkół Zawodowych PKP im. inż. Ernesta Malinowskiego w Białymstoku, ul. Letnia 1/1, Białystok (2019), www.findglocal.com [dostęp 2019-04-16].
  113. ↑ Kierunki kształcenia | Zespół Szkół Technicznych im. gen. Władysława Andersa w Białymstoku, zst.bialystok.pl [dostęp 2019-04-16].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Atlas Kolejowy Polski, Czech i Słowacji[edytuj | edytuj kod]

Baza Kolejowa[edytuj | edytuj kod]

Ogólnopolska Baza Kolejowa[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Transport_kolejowy_w_Białymstoku&oldid=64719732”