Treron papugodzioby

Treron papugodzioby
	Treron sanctithomae
	(J. F. Gmelin, 1789)
	; Ilustracja trerona papugodziobego opublikowana w dziele Iconographie des Pigeons w 1857 roku pod nazwą Phalacrotreron crassirostris
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Podrodzina	trerony
Rodzaj	Treron
Gatunek	treron papugodzioby
Synonimy
	Columba S. Thomae J. F. Gmelin, 1789; Treron s. thomae (J. F. Gmelin, 1789);
	Columba S. Thomae J. F. Gmelin, 1789; Treron s. thomae (J. F. Gmelin, 1789);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Treron papugodzioby^[3] (Treron sanctithomae) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Ptak ten występuje na Wyspie Świętego Tomasza. Gatunek słabo poznany, zagrożony wyginięciem.

Występowanie

Treron papugodzioby występuje endemicznie na Wyspie Świętego Tomasza^[4]^[5]^[6]. Dawniej zamieszkiwał również pobliską wysepkę Ilhéu das Rolas^[4].

Systematyka

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy opisany przez J.F. Gmelina w 1789 roku pod nazwą Columba S. Thomae^[7]. Opis ukazał się w trzynastym wydaniu działa Systema Naturae. Jako miejsce typowe autor wskazał Wyspę Świętego Tomasza^[7]. Na podstawie cech morfologicznych (kolor woskówki) wydaje się najbliżej spokrewniony z treronem malgaskim (T. australis), treronem krasnonosym (T. calvus) oraz treronem szarogłowym (T. pembaensis)^[8]. R.J. Dowsett i A.D. Forbes-Watson traktują ten takson (wraz z T. calvus i T. pembaensis) jako podgatunek T. australis^[9].

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa τρηρων trērōn, τρηρωνος trērōnos – „gołąb” (τρεω treō – „uciekać ze strachu”)^[10]. Epitet gatunkowy sanctithomae (łacińskie sanctus – „święty” (sancire – „konsekrować”) oraz Thomas – „Tomasz”) odnosi się do miejsca występowania tego gatunku^[10].

Morfologia

Długość ciała 30 cm^[4]. Gatunek podobny do trerona krasnonosego, różniący się od niego przede wszystkim ciężkim, mocno wysklepionym dziobem i małymi woskówkami. Głowa, szyja i większość spodu ciała ciemnozielonkawe z odcieniami szarości. Kuper i golenie jaskrawożółte i czarnozielone, górna okrywa, plecy, ogon i pokrywy podskrzydłowe ciemnozielone, na zgięciu skrzydła ciemnofioletowa plama. Sterówki pierwszego i drugiego rzędu czarniawe, szerokie jasnożółte krawędzie na końcach większych sterówek, wąskie i blade na mniejszych. Ogon szary z oliwkowym odcieniem, zaś jego dolna część kasztanowa z kremowymi końcówkami. Płcie podobne. Upierzenie osobników młodocianych nieopisane^[4].

Ekologia

Siedlisko i pokarm

Gołąb papugodzioby zamieszkuje głównie tereny w pierwotnym lesie, ale występuje także we wtórnych lasach i na plantacjach od poziomu morza do 1600 m n.p.m., jednak najczęściej spotykany powyżej 300 m n.p.m.^[4]

Gatunek owocożerny, zwykle spotykany na wysokich 12-metrowych drzewach, żywiący się owocami bananowca, figowca (Ficus) oraz drzew z rodzaju Musaca, z rodziny pokrzywowatych^[4]. Nie wiadomo, czy ciężki, łukowaty dziób jest dostosowany do konkretnej diety^[4].

Rozród

Sezon rozrodczy od końca listopada do kwietnia/maja^[4]. Gniazdo jest niewielką platformą, luźno zbudowaną z gałązek^[4]. Jedyne opisane gniazdo znajdowało się na drzewie kakaowym na wysokości 2,5 m nad ziemią^[4]. W gnieździe znajdowało się jedno, świeżo złożone na początku stycznia jajo^[4]. Brak innych informacji.

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 2018 roku zaliczany jest do kategorii EN (ang. endangered – zagrożony wyginięciem); wcześniej, od 2011 roku zaliczano go do kategorii VU (vulnerable – narażony na wyginięcie), a od 1988 do kategorii LC (least concern – najmniejszej troski)^[2]. Treron papugodzioby jest od dłuższego czasu wymarły na Ilhéu das Rolas z powodu niszczenia lasów^[4]. Stan populacji w 2015 roku szacowano na 24 670 – 72 840 dorosłych osobników. Głównym zagrożeniem dla tego gatunku jest presja związana z myślistwem, w mniejszym stopniu utrata i degradacja siedlisk^[2]^[5].

Przypisy

↑ Treron sanctithomae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Treron sanctithomae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-29].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l L.F. Baptista, P.W. Trail, H.M. Horblit: Sao Tome Green-pigeon (Treron sanctithomae). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-11-04]. (ang.).
↑ ^a ^b Species factsheet: Treron sanctithomae. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-03-29]. (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-29]. (ang.).
↑ ^a ^b J.F. Gmelin: Caroli a Linné. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1. Cz. 2. Lipsk: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1789, s. 778. (łac.).
↑ Charles G. Sibley, Burt L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 0-300-04969-2.
↑ R.J. Dowsett, A.D. Forbes-Watson: Checklist of birds of the Afrotropical and Malagasy regions. Cz. 1: Species limits and distribution. Liège: Tauraco Press, 1993, s. 1–374. ISBN 2-87225-000-X. (ang.).
↑ ^a ^b Treron, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].

Linki zewnętrzne

Zdjęcia trerona papugodziobego. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Treron sanctithomae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Treron sanctithomae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Raphinae Wetmore, 1930 (1835) - trerony (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-29].

[hbwalive-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l L.F. Baptista, P.W. Trail, H.M. Horblit: Sao Tome Green-pigeon (Treron sanctithomae). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-11-04]. (ang.).

[birdlife-5] Species factsheet: Treron sanctithomae. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-03-29]. (ang.).

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pigeons. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-29]. (ang.).

[Gmelin-7] J.F. Gmelin: Caroli a Linné. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 13. T. 1. Cz. 2. Lipsk: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1789, s. 778. (łac.).

[Sibley&Monroe-8] Charles G. Sibley, Burt L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 0-300-04969-2.

[Dowsett&Watson-9] R.J. Dowsett, A.D. Forbes-Watson: Checklist of birds of the Afrotropical and Malagasy regions. Cz. 1: Species limits and distribution. Liège: Tauraco Press, 1993, s. 1–374. ISBN 2-87225-000-X. (ang.).

[hbwalive2-10] Treron, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-17] (ang.), [archiwum].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]