Gąska czarnołuskowa
.JPG)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gąska czarnołuskowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Tricholoma atrosquamosum Sacc. Syll. fung. (Abellini) 5: 104 (1887) | |
.JPG)
.jpg)
Gąska czarnołuskowa (Tricholoma atrosquamosum Sacc.) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Agaricus atrosquamosus Chevall. 1837
- Cortinellus squarrulosus (Bres.) S. Imai 1938
- Tricholoma atrosquamosum var. squarrulosum (Bres.) Mort. Chr. & Noordel. 1999
- Tricholoma nigromarginatum Bres. 1926
- Tricholoma squarrulosum Bres. 1892
- Tricholoma terreum var. atrosquamosum (Sacc.) Massee 1893
Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 2003 r[3]. W niektórych atlasach grzybów gąska ta opisywana jest jako gąska ciemnołuskowata[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Średnica 3–9 cm, początkowo dzwonkowaty lub szerokostożkowaty z wąsko podwiniętym brzegiem, później łukowaty lub rozpostarty, często pofalowany. Na środku zwykle posiada szeroki garb. Skórka ma kolor i jest gęsto pokryta włóknistymi łuskami, które na młodych owocnikach są siwoczarne, na starszych brązowoczarne. Najciemniejszy jest środek kapelusza, brzegi często są białawe[4].
Dość gęste, o barwie od białej do siwawej. Czasami na ich ostrzach występują czarne kosmki[4].
Wysokość 3–8 cm, grubość do 2 cm, walcowaty, pełny. Powierzchnia o barwie od białawej do czarniawołuskowatej, gładka lub włóknista[4].
Kruchy, mięsisty, białawy. Smak lekko mączny, zapach korzenny[4].
Biały. Zarodniki o rozmiarach 4,5 × 3 6 um[5].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej i Europie. Jest dość rzadki[6]. W Polsce nie jest zagrożona wyginięciem, ale znajduje się na czerwonych listach gatunków zagrożonych w Niemczech, Danii, Anglii, Norwegii, Holandii, Słowacji, Szwecji i Czechach[3]. Na polskiej czerwonej liście jako zagrożona jest wymieniona odmiana Tricholoma atrosquamosum var. squarrulosum (zagrożenie nieokreślone)[7], jednak według Index Fungorum jest to synonim.
Rośnie na ziemi, spotykana jest w lasach liściastych i mieszanych, szczególnie pod bukami i na glebach wapiennych lub piaszczystych[3]. Inne źródła podają, że występuje również w lasach iglastych pod świerkami i sosnami[4].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Grzyb mikoryzowy[3]. Brak informacji o przydatności do spożycia, jako grzyb rzadki nie ma też znaczenia praktycznego i nie powinien być zbierany[4], w Rosji jednak uważany jest za grzyb jadalny[8].
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Jest kilka gatunków o szarym ubarwieniu[4]:
- gąska pieprzna (Tricholoma virgatum), która jednak zawsze posiada ostry garb na kapeluszu a jego powierzchnia nie jest tak łuskowata, lecz promieniście włóknista i ma ostry smak,
- gąska ziemistoblaszkowa (Tricholoma terreum), ale ta z kolei ma kapelusz bardziej włosisty niż łuskowaty i jest bledsza i bardziej siwawa,
- gąska czerwieniejąca (Tricholoma orirubens), u której blaszki dorosłych owocników są zabarwione na różowawo,
- gąska niekształtna (Tricholoma portentosum) ma trzon i blaszki żółtawe, smak łagodny, orzechowy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Paul Kirk: Index Fungorum. Index Fungorum Partnership. [dostęp 2014-01-08]. (ang.).
- ↑ Paul Kirk: Species Fungorum. [dostęp 2014-01-08]. (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g h Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Rogers Mushroom. [dostęp 2014-01-08].
- ↑ Noordeloos M.E.; Kuyper, Th.W.; Vellinga E.C. (1999). Flora Agaricina Neerlandica. Taylor & Francis. p. 132. ISBN 90-5410-493-7.
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Eric Boa: Wild edible fungi: A global overview of their use and importance to people. FAO, 2004, seria: Non-wood Forest Products 17. ISBN 92-5-105157-7.