Trybun wojskowy z władzą konsularną

XV-wieczny fresk przedstawiający wyobrażenie Marka Furiusza Kamillusa, wielokrotnie wybranego na urząd trybuna konsularnego. Ozdoba Palazzo Vecchio we Florencji.

Trybun wojskowy z władzą konsularną (łac. tribuni militum consulari potestate), zwany też trybunem konsularnym, był rodzajem urzędu w Republice Rzymskiej. Trybunowi konsularnemu przyługiwała zarówno władza polityczna, jak i wojskowa. Urząd mogli sprawować zarówno patrycjusze, jak i plebejusze.

Trybuni konsularni byli wielokrotnie powoływani w latach 444-368 p.n.e. w miejsce konsulów, w liczbie od 3 do 16 (na podstawie lex de tribunis militum consulari potestate creandis z 445 r. p.n.e.).

W porównaniu do władzy i uprawnień konsulów, władza trybunów konsularnych podlegała szeregowi ograniczeń:

• nie mogli odbyć triumfu;
• nie mogli powołać dyktatora;
• nie mieli możliwości powołania (creatio) innych trybunów wojskowych z władzą konsularną;
• nie mogli sporządzać spisu obywateli (w tym celu powołano urząd cenzora).

Powoływania trybunów konsularnych zaprzestano po uchwaleniu leges Liciane Sextiae (w 367 r. p.n.e.), zgodnie z którymi jeden z konsulów mógł być plebejuszem, a urząd pretora sprawować mieli tylko patrycjusze.

Badacze nie są zgodni co do przyczyny powstania urzędu trybuna konsularnego. Według prof. Jana Zabłockiego mogła nią być potrzeba równoczesnego prowadzenia większej liczby wojen. Przed powstaniem urzędu trybuna konsularnego jedynie jeden z dwóch konsulów mógł dowodzić armią. Mogła to też być to próba podzielenia urzędu konsula między patrycjuszy i plebejuszy.

Lista trybunów konsularnych

Poniższa lista piastujących urząd trybuna konsularnego zaczerpnięta została z chronologii Warrona.

Rok	Wybrani trybuni
444 p.n.e.	A. Sempronius Atratinus T. Atilius Luscus T. Cloelius Siculus
438 p.n.e.	Mam. Aemilius Mamercinus L. Quinctius Cincinnatus L. Julius Iulus
434 p.n.e.	Ser. Cornelius Cossus M. Manlius Capitolinus Q. Sulpicius Camerinus Praetextatus
433 p.n.e.	M. Fabius Vibulanus M. Folius Flaccinator L. Sergius Fidenas
432 p.n.e.	L. Pinarius Mamercinus L. Furius Medullinus Sp. Postumius Albus Regillensis
426 p.n.e.	T. Quinctius Poenus Cincinnatus C. Furius Pacilus Fusus M. Postumius Albinus Regillensis A. Cornelius Cossus
425 p.n.e.	A. Sempronius Atratinus L. Quinctius Cincinnatus L. Furius Medullinus L. Horatius Barbatus
424 p.n.e.	Ap. Claudius Crassus Sp. Nautius Rutilus L. Sergius Fidenas Sex. Julius Iulus
422 p.n.e.	L. Manlius Capitolinus Q. Antonius Merenda L. Papirius Mugillanus
420 p.n.e.	L. Quinctius Cincinnatus L. Furius Medullinus M. Manlius Vulso A. Sempronius Atratinus
419 p.n.e.	Agrippa Menenius Lanatus P. Lucretius Tricipitinus Sp. Nautius Rutilus C. Servilius Axilla
418 p.n.e.	L. Sergius Fidenas M. Papirius Mugillanus C. Servilius Axilla
417 p.n.e.	P. Lucretius Tricipitinus Agrippa Menenius Lanatus C. Servilius Axilla Sp. Rutilius Crassus
416 p.n.e.	* A. Sempronius Atratinus M. Papirius Mugillanus Q. Fabius Vibulanus Sp. Nautius Rutilus
415 p.n.e.	P. Cornelius Cossus C. Valerius Potitus Volusus N. Fabius Vibulanus Q. Quinctius Cincinnatus
414 p.n.e.	Cn. Cornelius Cossus L. Valerius Potitus Q. Fabius Vibulanus P. Postumius Albinus Regillensis
408 p.n.e.	C. Julius Iulus P. Cornelius Cossus C. Servilius Ahala
407 p.n.e.	L. Furius Medullinus C. Valerius Potitus Volusus N. Fabius Vibulanus C. Servilius Ahala
406 p.n.e.	P. Cornelius Rutilus Cossus Cn. Cornelius Cossus N. Fabius Ambustus L. Valerius Potitus
405 p.n.e.	T. Quinctius Capitolinus Barbatus Q. Quinctius Cincinnatus C. Julius Iulus A. Manlius Vulso Capitolinus L. Furius Medullinus M'. Aemilius Mamercinus
404 p.n.e.	C. Valerius Potitus Volusus M'. Sergius Fidenas P. Cornelius Maluginensis Cn. Cornelius Cossus K. Fabius Ambustus Sp. Nautius Rutilus
403 p.n.e.	M'. Aemilius Mamercinus L. Valerius Potitus Ap. Claudius Crassus Inregillensis M. Quinctilius Varus L. Julius Iulus M. Furius Fusus M. Postumius Albinus Regillensis M. Postumius
402 p.n.e.	C. Servilius Ahala Q. Servilius Fidenas L. Verginius Tricostus Esquilinus Q. Sulpicius Camerinus Cornutus A. Manlius Vulso Capitolinus M'. Sergius Fidenas
401 p.n.e.	L. Valerius Potitus M. Furius Camillus M'. Aemilius Mamercinus Cn. Cornelius Cossus K. Fabius Ambustus L. Julius Iulus
400 p.n.e.	P. Licinius Calvus Esquilinus P. Manlius Vulso L. Titinius Pansa Saccus P. Maelius Capitolinus Sp. Furius Medullinus L. Publilius Philo Vulscus
399 p.n.e.	Cn. Genucius Augurinus L. Atilius Priscus M. Pomponius Rufus C. Duillius Longus M. Veturius Crassus Cicurinus Volero Publilius Philo
398 p.n.e.	L. Valerius Potitus M. Valerius Lactucinus Maximus M. Furius Camillus L. Furius Medullinus Q. Servilius Fidenas Q. Sulpicius Camerinus Cornutus
397 p.n.e.	L. Julius Iulus L. Furius Medullinus L. Sergius Fidenas A. Postumius Albinus Regillensis P. Cornelius Maluginensis A. Manlius Vulso Capitolinus
396 p.n.e.	L. Titinius Pansa Saccus P. Licinius Calvus Esquilinus P. Maelius Capitolinus Q. Manlius Vulso Capitolinus Cn. Genucius Augurinus L. Atilius Priscus
395 p.n.e.	P. Cornelius Cossus P. Cornelius Scipio K. Fabius Ambustus L. Furius Medullinus Q. Servilius Fidenas M. Valerius Lactucinus Maximus
394 p.n.e.	M. Furius Camillus L. Furius Medullinus C. Aemilius Mamercinus L. Valerius Publicola Sp. Postumius Albinus Regillensis P. Cornelius
391 p.n.e.	L. Lucretius Tricipitinus Flavus Ser. Sulpicius Camerinus L. Aemilius Mamercinus L. Furius Medullinus Agrippa Furius Fusus C. Aemilius Mamercinus
390 p.n.e.	Q. Fabius Ambustus K. Fabius Ambustus N. Fabius Ambustus Q. Sulpicius Longus Q. Servilius Fidenas P. Cornelius Maluginensis
389 p.n.e.	L. Valerius Publicola L. Verginius Tricostus P. Cornelius A. Manlius Capitolinus L. Aemilius Mamercinus L. Postumius Albinus Regillensis
388 p.n.e.	T. Quinctius Cincinnatus Capitolinus Q. Servilius Fidenas L. Julius Iulus L. Aquilius Corvus L. Lucretius Flavus Tricipitinus Ser. Sulipicius Rufus
387 p.n.e.	L. Papirius Cursor Cn. Sergius Fidenas Coxo L. Aemilius Mamercinus Licinus Menentius Lanatus L. Valerius Publicola L. Cornelius
386 p.n.e.	M. Furius Camillus Ser. Cornelius Maluginensis Q. Servilius Fidenas L. Quinctius Cincinnatus L. Horatius Pulvillus P. Valerius Potitus Publicola
385 p.n.e.	A. Manlius Capitolinus P. Cornelius T. Quinctius Cincinnatus Capitolinus L. Quinctius Cincinnatus Capitolinus L. Papirius Cursor Cn. Sergius Fidenas Coxo
384 p.n.e.	Ser. Cornelius Maluginensis P. Valerius Potitus Publicola M. Furius Camillus Ser. Sulpicius Rufus C. Papirius Crassus T. Quinctius Cincinnatus Capitolinus
383 p.n.e.	L. Valerius Publicola A. Manlius Capitolinus Ser. Sulpicius Rufus L. Lucretius Flavus Tricipitinus L. Aemilius Mamercinus M. Trebonius
382 p.n.e.	Sp. Papirius Crassus L. Papirius Mugillanus Ser. Cornelius Maluginensis Q. Servilius Fidenas C. Sulpicius Camerinus L. Aemilius Mamercinus
381 p.n.e.	M. Furius Camillus A. Postumius Albinus Regillensis L. Postumius Albinus Regillensis L. Furius Medullinus L. Lucretius Tricipitinus Flavus M. Fabius Ambustus
380 p.n.e.	L. Valerius Publicola P. Valerius Potitus Publicola Ser. Cornelius Maluginensis Licinus Menentius Lanatus C. Sulpicius Peticus L. Aemilius Mamercinus Cn. Sergius Fidenas Coxo Ti. Papirius Crassus L. Papirius Mugillanus
379 p.n.e.	P. Manlius Capitolinus C. Manlius L. Julius Iulus C. Sextilius M. Albinius L. Antistius
378 p.n.e.	Sp. Furius Q. Servilius Fidenas Licinus Menenius Lanatus P. Cloelius Siculus M. Horatius L. Geganius Macerinus
377 p.n.e.	L. Aemilius Mamercinus P. Valerius Potitus Publicola C. Veturius Crassus Cicurinus Ser. Sulpicius Rufus L. Quinctius Cincinnatus C. Quinctius Cincinnatus
376 p.n.e.	L. Papirius Mugillanus Licinus Menenius Lanatus Ser. Cornelius Maluginensis Ser. Sulpicius Praetextatus
370 p.n.e.	L. Furius Medullinus A. Manlius Capitolinus Ser. Sulpicius Praetextatus Ser. Cornelius Maluginensis P. Valerius Potitus Publicola C. Valerius Potitus
369 p.n.e.	Q. Servilius Fidenas C. Veturius Crassus Cicurinus A. Cornelius Cossus M. Cornelius Maluginensis Q. Quinctius Cincinnatus M. Fabius Ambustus
368 p.n.e.	T. Quinctius Cincinnatus Capitolinus Ser. Cornelius Maluginensis Ser. Sulpicius Praetextatus Sp. Servilius Structus L. Papirius Crassus L. Veturius Crassus Cicurinus
367 p.n.e.	A. Cornelius Cossus M. Cornelius Maluginensis M. Geganius Macerinus P. Manlius Capitolinus L. Veturius Crassus Cicurinus P. Valerius Potitus Publicola

Bibliografia

• Jan Zabłocki, Anna Tarwacka, Publiczne prawo rzymskie, Wydanie 1, Wyd. LIBER, Warszawa 2005, strona 50-51.