Trybunał inkwizycji w Tortonie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Trybunał inkwizycji w Tortonie – sąd inkwizycyjny z siedzibą w Tortonie, należącej do 1738 do Księstwa Mediolanu, a następnie do Księstwa Sabaudii-Piemontu. Istniał w latach od ok. 1520 do 1800 (z krótką przerwą w 1799). Był kierowany przez dominikanów i należał do struktur inkwizycji rzymskiej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W XIV – XV wieku Tortona na przemian podlegała jurysdykcji inkwizytorów Pawii (na przełomie XIII/XIV wieku i następnie od początku XV wieku do ok. 1470) lub tworzyła wspólny okręg inkwizytorski z diecezją Alessandrii (w drugiej połowie XIV wieku i następnie od 1471 do ok. 1520). Najwcześniejszy pewny ślad istnienia trybunału inkwizycyjnego specjalnie dla diecezji Tortony pochodzi z roku 1520, gdy dominikanin Pietro Martire Braghieri przewodniczył procesowi trzech kobiet oskarżonych o czary (wszystkie trzy zostały spalone na stosie). Prawdopodobnie w tym lub ciągu kilku poprzednich lat doszło do podziału okręgu Alessandrii i Tortony na dwa niezależne trybunały.

Początkowo inkwizytorów Tortony mianował wikariusz generalny dominikańskiej konwentualnej prowincji św. Piotra Męczennika. Ostatniej tego rodzaju nominacji dokonał wikariusz Cipriano Uberti w 1564. Następnie nominacje inkwizytorskie przejęła Kongregacja Świętego Oficjum w Rzymie, utworzona w 1542 jako najwyższy trybunał inkwizycyjny. W 1610 Kongregacja przekazała urząd inkwizytorski w Tortonie w ręce dominikanów ze zreformowanej (tzw. obserwanckiej) prowincji Obojga Lombardii.

Jurysdykcji inkwizytorów Tortony podlegała diecezja Tortony. O działalności tego trybunału wiadomo jednak bardzo niewiele, gdyż jego archiwum niemal w całości zaginęło. W wewnątrzzakonnej klasyfikacji trybunałów inkwizycyjnych w zakonie dominikańskim zaliczany był do trybunałów drugiej (pośredniej) klasy.

W 1738 Tortona przeszła pod władzę dynastii sabaudzkiej. Odmiennie niż w przypadku większości pozostałych trybunałów piemonckich, rząd Księstwa Sabaudii-Piemontu nie doprowadził do faktycznej redukcji rangi trybunału w Tortonie, zezwalając na mianowanie inkwizytorów aż do końca istnienia trybunału (pozostałym piemonckim trybunałom, na skutek konsekwentnego wetowania nominacji inkwizytorskich przez władze, przewodniczyli wikariusze generalni)[1].

Trybunał inkwizycyjny w Tortonie został zniesiony po raz pierwszy 28 stycznia 1799 przez marionetkowy rząd tymczasowy, utworzony przez wojska rewolucyjnej Francji po zajęciu Piemontu kilka tygodni wcześniej. Niedługo potem jednak, w maju 1799, Francuzi zostali wyparci przez Austriaków i Rosjan, którzy przywrócili władzę króla Karola Emanuela IV. 28 lipca 1799 rząd monarchiczny wydał dekret o przywróceniu inkwizycji. Restauracja monarchii trwała jednak krótko. Niespełna rok później Francuzi ponownie zajęli Piemont i utworzona przez nich Rada Piemontu (Consulta del Piemonte) dekretem z dnia 23 lipca 1800 roku definitywnie zlikwidowała miejscowe trybunały, w tym także trybunał w Tortonie[2].

Inkwizytorzy Tortony[edytuj | edytuj kod]

Inkwizytorzy dominikańscy z prowincji (wikariatu) św. Piotra Męczennika[edytuj | edytuj kod]

Inkwizytorzy dominikańscy z prowincji Obojga Lombardii[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Del Col, s. 707-711.
  2. Del Col, s. 734-735.
  3. a b Sergio Pagano, La condanna al rogo di tre streghe e l’esecuzione sul “bricco” di Castellania (1520), Rivista di Storia, arte, archeologia per le province di Alessandria e Asti, nr CX (2001), s. 259-287.
  4. Iscrizioni nella città di Forli e suo territorio dall'anno 1180 al 1800, s. 67.
  5. Romano Canosa, Storia dell'Inquisizione in Italia: dalla metà del Cinquecento alla fine del Settecento, 5 voll., Sapere 2000, Roma 1986-90, vol. 3: Torino e Genova, s. 105.
  6. SIUSA: Categoria 9. Inquisizione.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Andrea Del Col: L’Inquisizione in Italia. Mediolan: Oscar Mondadori, 2010. ISBN 978-88-04-53433-4.
  • Michael Tavuzzi: Renaissance Inquisitors. Dominican Inquisitors and Inquisitorial Districts in Northern Italy, 1474–1527. Leiden – Boston: BRILL, 2007. ISBN 978-90-04-16094-1.
  • P. Fontana, Tortona, [w:] Dizionario Storico dell’Inquisizione. Vol. III, Piza 2010, s. 1593-1594.