Trzaska (herb szlachecki)

Trzaska
Alternatywne nazwy	Biała, Lubiewa, Lubiewo, Trzeska
Pierwsza wzmianka	1396 (zapiska)
Herbowni
Razem 174 nazwiska B Balukiewicz, Bałukiewicz, Betko, Białostocki, Biały, Bielecki, Bieliński, Bielski, Błażejewski, Błażejowski, Błażewski, Bogusz, Brunowski, Buczkiewicz, Buczkowicz, Budkiewicz, Butkiewicz C Chojnacki, Chojnicki, Choromański, Choynacki, Chrząszczewski, Chrzczonowski, Chrzszczonowski, Cierzpięta, Ciczkowski, Ciskowski, Ciszkowski, Czarnołęski, Czusołowicz D Dłuski, Drężeński, Droszacki, Drożecki, Drożeńsji, Drożewski, Dubrski, Dudkiewicz, Durbski, Durpski, Durski, Dutkiewicz, Dytko, Dziedzina F Filipkowski, Filuński G Glinicki, Glinka, Gniazdowski, Goliniński, Galiński, Goliński, Gołuchowski, Gołyński, Gutowski J Janczewski, Jarzyna, Jarzyński K Kleczkowski, Knoll, Konopacki, Kotowski, Kotutawicz, Kotutewicz, Kotwicki, Krajewski, Kafałowicz, Kurnoch, Kurnochowski L Lubiejewski, Lubiewski, Luśnia Ł Łapiński, Łaszewski, Łukowicz, Łyczkowski M Mejszer, Meydalon, Mgorowski, Michalski, Michałowski, Miłocki, Mokowski, Mścichowski N Nagórka, Nagórski, Nartow, Nartowski, Nartowt, Niemierowski, Niemirowski, O Olszewski, Otwocki P Palmowski, Pancerzyński, Pancerżyński, Papleński, Paplinski, Pątkowski, Pielasz, Podbielski, Podsędkowski, Polaczek, Pomaski, Ponikiewski, Popławski, Popowski, Poszyliński, Przychodzki, R Rojecki, Rojewski, Rotowski, Rycicki, Ryczycki, Rydzewski, Rykaczewski, S Sczucki, Sieklucki, Słupecki, Sobiesand, Sokołowski, Szczucki, Szwejkowski, Szygowski, Szygowski na Szygach, Szypulski Ś Świecikowski, Świejko, Świejkowski, Świeykowski T Tarchomiński, Trabszo, Truskowski, Truszkowski, Trzaska, Trzaskalski, Trzasko, Trzasko – Durski, Trzaskowski, Trzonkowski, Trzonowski, Trzśskowski, Tumielewicz, Tymczenko, Tyski, Tyszczenko, Tyszka, Tyszko U Ugniewski, W Wawrzykowski, Wawrzyszewski, Wendrogowski, Wędrogowski, Wieluński, Wilewski, Wileziński, Wiszniewski, Wiśniewski, Włoszczewski, Włoszczowski, Wolszleger, Wołkanowski, Wróblewski, Wycbieszyński, Wyleżeński, Wyleżyński Z Zabielski, Zakrzewski, Zakrzowski, Zalewski, Zastruski, Zimoszarski, Zorawski Ż Żorawski, Żórawski, Żurawski.

Odmiana herbu wg Encyklopedii Powszechnej Orgelbranda.

Trzaska (Biała, Lubiewa, Lubiewo, Trzeska) – herb szlachecki.

Opis herbu

W polu błękitnym księżyc złoty między dwoma ułamanymi mieczami na opak w słup.
Klejnot: Godło na ogonie pawim.
Labry: błękitne podbite złotem.

Najwcześniejsze wzmianki

• 1396 – najstarsza wzmianka o herbie w zapiskach sądowych.
• 1413 – w wyniku unii horodelskiej w 1413 przeniesiony na Litwę

Legenda herbowa

Jak głosi legenda podana przez Niesieckiego, herb został nadany przez Bolesława Chrobrego kawalerowi nazywanemu Trzaska, za niezwykłą odwagę i poświęcenie w walce z nieprzyjacielem. Otóż w krytycznym momencie bitwy doszło do sytuacji, w której w niebezpieczeństwie znalazł się sam król. Nie bacząc na nic rycerz Trzaska rzucił się do obrony monarchy i czynił to tak zapamiętale, że aż pękł mu miecz – przy samej rękojeści. Na szczęście znalazł się drugi (podobno szybko pożyczony przez samego Bolesława) i rycerz mógł ponownie rzucić się w wir walki. Jednak olbrzymia siła, jaką odznaczał się kawaler Trzaska spowodowała, że i ten drugi miecz wkrótce pękł. Na szczęście niebezpieczeństwo było już zażegnane i rycerz mógł zwrócić resztkę naprędce pożyczonego miecza. Bolesław Chrobry sowicie nagrodził swojego obrońcę i nadał mu herb nazwany od jego imienia. Trzaska jest herbem wymienianym przez Jana Długosza, jednak nie występuje w materiałach o bitwie grunwaldzkiej. Niestety, nie są nam znane wizerunki pieczętne tego herbu.

Herbowni

Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich). Lista nazwisk znajdująca się w artykule (w infoboksie po prawej stronie) pochodzi z Herbarza polskiego Tadeusza Gajla, uzupełniona o dostępne źródła.

Znani herbowni

• Chryzostom Gniazdowski – pułkownik wojsk koronnych, regimentarz konfederacji tarnogrodzkiej
• Jan Chryzostom Krajewski – kasztelan płocki
• Leonard Marcin Świejkowski – wojewoda podolski, marszałek Trybunału Koronnego
• Euzebiusz Teofil Chojnacki – franciszkanin, kapitan powstania styczniowego
• Michaił Glinka – rosyjski kompozytor, którego Pieśń Patriotyczna była przez 10 lat oficjalnym hymnem Rosji po rozpadzie ZSRR (jego pradziad przyjąwszy poddaństwo rosyjskie, zachował herb szlachecki)
• Władysław Glinka – działacz społeczny i polityczny
• Józef Trzaska – ksiądz, kanonik płocki, fundator Klasztoru Kapucynów w Łomży^{[potrzebny przypis]}.

Zobacz też

• heraldyka

Linki zewnętrzne

• Herb Trzaska w serwisie Genealogia dynastyczna
• wawrzak.org
• Herby szlachty litewskiej Herb Trzaska, odmiany, herbowni. (pol.)