Trzaska (herb szlachecki)
| ||
![]() | ||
Alternatywne nazwy | Biała, Lubiewa, Lubiewo, Trzeska | |
Pierwsza wzmianka | 1396 (zapiska) | |
Herbowni | ||
Razem 174 nazwiska |
Trzaska (Biała, Lubiewa, Lubiewo, Trzeska) – herb szlachecki.
Opis herbu[edytuj | edytuj kod]
W polu błękitnym księżyc złoty między dwoma ułamanymi mieczami[3] na opak w słup.
Klejnot: Godło na ogonie pawim.
Labry: błękitne podbite złotem.
Najwcześniejsze wzmianki[edytuj | edytuj kod]
- 1396 – najstarsza wzmianka o herbie w zapiskach sądowych[2].
- 1413 – w wyniku unii horodelskiej w 1413 przeniesiony na Litwę
Legenda herbowa[edytuj | edytuj kod]
Jak głosi legenda podana przez Niesieckiego, herb został nadany przez Bolesława Chrobrego kawalerowi nazywanemu Trzaska, za niezwykłą odwagę i poświęcenie w walce z nieprzyjacielem. Otóż w krytycznym momencie bitwy doszło do sytuacji, w której w niebezpieczeństwie znalazł się sam król. Nie bacząc na nic rycerz Trzaska rzucił się do obrony monarchy i czynił to tak zapamiętale, że aż pękł mu miecz – przy samej rękojeści. Na szczęście znalazł się drugi (podobno szybko pożyczony przez samego Bolesława) i rycerz mógł ponownie rzucić się w wir walki. Jednak olbrzymia siła, jaką odznaczał się kawaler Trzaska spowodowała, że i ten drugi miecz wkrótce pękł. Na szczęście niebezpieczeństwo było już zażegnane i rycerz mógł zwrócić resztkę naprędce pożyczonego miecza. Bolesław Chrobry sowicie nagrodził swojego obrońcę i nadał mu herb nazwany od jego imienia. Trzaska jest herbem wymienianym przez Jana Długosza, jednak nie występuje w materiałach o bitwie grunwaldzkiej. Niestety, nie są nam znane wizerunki pieczętne tego herbu.
Herbowni[edytuj | edytuj kod]
Lista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)[4]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule (w infoboksie po prawej stronie) pochodzi z Herbarza polskiego Tadeusza Gajla[5], uzupełniona o dostępne źródła.
Znani herbowni[edytuj | edytuj kod]
- Chryzostom Gniazdowski – pułkownik wojsk koronnych, regimentarz konfederacji tarnogrodzkiej
- Jan Chryzostom Krajewski – kasztelan płocki
- Leonard Marcin Świejkowski – wojewoda podolski, marszałek Trybunału Koronnego
- Euzebiusz Teofil Chojnacki – franciszkanin, kapitan powstania styczniowego
- Michaił Glinka – rosyjski kompozytor, którego Pieśń Patriotyczna była przez 10 lat oficjalnym hymnem Rosji po rozpadzie ZSRR (jego pradziad przyjąwszy poddaństwo rosyjskie, zachował herb szlachecki)
- Władysław Glinka – działacz społeczny i polityczny
- Józef Trzaska – ksiądz, kanonik płocki, fundator Klasztoru Kapucynów w Łomży[potrzebny przypis].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 355. ISBN 83-7391-523-0.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 307-308. ISBN 83-7391-523-0.
- ↑ Starsze wizeruki herbu zamiast mieczy kładą krzyże kawalerskie, F.Piekosiński:Heraldyka polska wieków średnich s. 167
- ↑ AGAD historia: Zarys dziejów kształtowania się zasobu (pol.). [dostęp 13.08.2013].
- ↑ Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Herb Trzaska w serwisie Genealogia dynastyczna
- wawrzak.org
- Herby szlacheckie Herb Trzaska, odmiany, herbowni. (pol.)
|
|