Trzęsacz (powiat gryficki)
54°04′34″N 14°59′34″E/54,076111 14,992778| wieś | |
.jpg) Trzęsacz – ruiny kościoła na klifie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2010) |
113 |
| Strefa numeracyjna |
91 |
| Kod pocztowy |
72-344[2] |
| Tablice rejestracyjne |
ZGY |
| SIMC |
0782899 |
Położenie na mapie gminy Rewal  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfickiego  | |
| 54°04′34″N 14°59′34″E/54,076111 14,992778[1]
| |
| Strona internetowa | |
Trzęsacz (do 1945 niem. Hoff) – wieś, nadmorska miejscowość wypoczynkowa z kąpieliskiem morskim w północno-zachodniej Polsce, w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Rewal. Położona nad Morzem Bałtyckim, na Pobrzeżu Szczecińskim.
Według danych z 31 grudnia 2010 r. wieś miała 113 mieszkańców[3].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś znajduje się w zachodniej części wybrzeża woj. zachodniopomorskiego, w środkowej części gminy Rewal. Położona jest nad Morzem Bałtyckim, na Wybrzeżu Trzebiatowskim. Na wschód od Trzęsacza przechodzi południk 15°00′ długości geograficznej wschodniej, wyznaczający czas środkowoeuropejski.
Kąpielisko morskie Trzęsacza położone jest na typowym brzegu klifowym.[potrzebny przypis]
Przez Trzęsacz przebiega droga wojewódzka nr 102. Na południowym krańcu miejscowości znajduje się stacja linii Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej: Gryfice – Pogorzelica.
W latach 1946–1998 miejscowość położona była w województwie szczecińskim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Trzęsacz to wieś parafialna o starym rodowodzie, należało do niej dziesięć osad. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z 1331, początkowo książęca, później należała do biskupów kamieńskich. W średniowieczu głównym zajęciem mieszkańców było rolnictwo. W późniejszym czasie rozwinęło się także rybactwo. Duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego wsi miało uruchomienie 1 lipca 1896 roku, przechodzącej przez Trzęsacz pierwszej, zachodniej linii Gryfickiej Kolei Wąskotorowej, łączącej wówczas Gryfice z Niechorzem. Dopiero w XX w. Trzęsacz stał się wsią turystyczną[4].
Na przestrzeni dziejów wielokrotnie zmieniali się właściciele Trzęsacza. W XV w. osada należała do Heinricha von Knutta. Później jej posiadaczami były rody Flemmingów, Puttkamerów i Kleistów. Od 1884 do 1945 wieś znajdowała się w rękach rodziny von Kollerów. Majątek zajmował wówczas powierzchnię ok. 550 ha (w tym 320 ha pól i 200 ha łąk i pastwisk). W 1939 wieś zamieszkiwało ok. 200 osób.
Pierwotne nazwy dzisiejszego Trzęsacza to: Tom Have lub Thom Have (taka nazwa wsi pojawia się na Mapie Księstwa Pomorskiego Lubinusa). Od XIX w.[potrzebny przypis] wieś nosiła nazwę Hoff.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
We wsi znajdują się ruiny gotyckiego kościoła pw. św. Mikołaja wybudowanego pośrodku wsi na przełomie XIV/XV wieku w odległości prawie 2 km od morza. Pierwotnie katolicki kościół został po reformacji[a] kościołem ewangelickim. Procesy abrazyjne spowodowały, że brzeg morski nieustannie zbliżał się do budowli. Ostatnie nabożeństwo odprawiono w kościele 2 marca 1874 roku. Wyposażenie świątyni przewieziono do katedry w Kamieniu Pomorskim, a część zabytkowego tryptyku można obejrzeć w rewalskim kościele. W 1901 roku zawaliła się pierwsza jego część. Dziś pozostał jedynie fragment południowej ściany. W latach 2001–2002 przeprowadzono intensywne prace nad zabezpieczeniem ruin przed sztormami. Jest to jedyna tego typu atrakcja turystyczna w Europie.
We wsi znajduje się także nowszy, ale również zabytkowy kościół z 1880. Został on poważnie uszkodzony w czasie II wojny światowej oraz bezpośrednio po niej i wyremontowany dopiero w 2003. Sprowadzono również do niego wyposażenie starego kościoła.
W głębi lądu znajduje się stadnina koni, tuż obok zabudowań zabytkowego kompleksu pałacowo-folwarcznego z XVIII i XIX wieku (obecnie w prywatnych rękach).
- Zabytki Trzęsacza
-
Ruiny gotyckiego kościoła -
Kościół neogotycki -
Pałac -
Park dworski
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
Przy ul. Pałacowej rosną 4 lipy drobnolistne uznane w 2003 roku za pomniki przyrody. Drzewa osiągają wysokość 19 m. Dwa drzewa znajdują się przy wjeździe na teren posesji nr 2/2 ze stajniami. Trzecie przy załamaniu muru pałacu naprzeciwko kościoła. Czwarta lipa pomiędzy budynkiem kościoła a ogrodem pałacu (przy załamaniu ogrodzenia ogrodu)[5].
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
W Trzęsaczu nad morzem wyznaczono letnie kąpielisko obejmujące 200 m linii brzegowej[6].
W 2009 oddano do użytku, wykonaną ze stali i żelbetu, platformę widokową umożliwiającą obserwację morza, plaży oraz ruin gotyckiego kościoła. Platforma zawiera taras widokowy na wysokości 20 m n.p.m. oraz schody umożliwiające zejście na plażę. Przewidywane jest wyposażenie platformy w windę dla niepełnosprawnych.
Przez Trzęsacz przebiegają dwa szlaki turystyczne:
Szlak Pobrzeża Rewalskiego
Szlak Nadmorski im. Czesława Piskorskiego (Europejski Szlak Dalekobieżny E-9)
W Trzęsaczu znajduje się przystanek Nadmorskiej Kolei Wąskotorowej, z którego regularnie odchodzą pociągi do Gryfic i Pogorzelicy, a w sezonie linia obsługiwana jest przez składy przygotowane specjalnie dla turystów (np. wagony otwarte, parowóz).
W Trzęsaczu znajduje się startowisko paralotniowe idealne do lotów żaglowych.
W sezonie letnim we wsi jest otwartych wiele punktów gastronomicznych.
Społeczność[edytuj | edytuj kod]
Samorząd gminy Rewal utworzył jednostkę pomocniczą „Sołectwo Trzęsacz”, obejmujące jedynie miejscowość Trzęsacz. Mieszkańcy wsi wybierają sołtysa oraz radę sołecką, która składa się z 3 osób[7].
Urodzeni w Trzęsaczu[edytuj | edytuj kod]
- Jakub Henryk Flemming – polski urzędnik dworski, generał artylerii koronnej w latach 1710–1714
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- inne miejscowości Trzęsacz
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ (na Pomorzu od 1539)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 141234
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1312 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Aktualizacja Strategii Rozwoju Gminy Rewal do roku 2020 (Załącznik do Uchwały Nr XXXV/274/13 Rady Gminy Rewal z 22 lutego 2013 r. ws. wprowadzenia zmian w uchwale Nr XXIX/245/04).
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka Warszawa, 1980, s. 293, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Uchwała Nr IX/92/03 Rady Gminy Rewal z dnia 28 maja 2003 r. ws. uznania za pomniki przyrody (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2003 r. Nr 55, poz. 974).
- ↑ Uchwała Nr XXXVIII/299/13 Rady Gminy Rewal z dnia 24 maja 2013 r. ws. wykazu kąpielisk (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2013 r. poz. 2512).
- ↑ Uchwała Nr XIV/116/03 Rady Gminy Rewal z dnia 29 października 2003 r. (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2003 r., Nr 111, poz. 1871, s. 13511).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Strona internetowa Trzęsacza
- Galeria zdjęć z Trzęsacza
- Trzęsaczna portalu polska-org.pl
