Trzęsienie ziemi w Kantō (1923)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trzęsienie ziemi w Kantō
Nawiedzone państwa

 Japonia

Epicentrum

Tokio

Data

1 września 1923

Godzina

11:58:44 czasu lokalnego (2:58:44 UTC)

Ofiary śmiertelne

105 385 osób[1]

Stracili mieszkanie

1 900 000 osób

Magnituda

7,9[2]; 8,0[3] 8,2[4]

Położenie na mapie Japonii
Mapa konturowa Japonii, blisko centrum na dole znajduje się punkt z trzema otaczającymi go okręgami o coraz większej średnicy, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „Tokio”
Ziemia35°19′36″N 139°08′18″E/35,326667 139,138333
Multimedia w Wikimedia Commons
Hipocentrum trzęsienia Kantō 1923 (kol. czerwony) w porównaniu z trzęsieniem w 1703 r. (linia przerywana)

Trzęsienie ziemi w Kantō (jap. 関東大震災 Kantō daishinsai) – trzęsienie ziemi, które miało miejsce w regionie Kantō na japońskiej głównej wyspie Honshū ok. południa w sobotę, 1 września 1923 roku. Zróżnicowane zapisy wskazują, że trwało od czterech do dziesięciu minut.

Trzęsienie trwało 4–10 min, a główny wstrząs nastąpił o godz. o godz. 11:58:44 czasu lokalnego[1]. Trzęsienie ziemi miało magnitudę 7,9[2][5]–8,2[4]. Epicentrum znajdowało się w zatoce Sagami. Przyczyną było zerwanie części granicy zbieżnej, w której płyta Morza Filipińskiego wchodzi pod płytę ochocką[6].

Trzęsienie ziemi[edytuj | edytuj kod]

Zniszczenia i ofiary[edytuj | edytuj kod]

Tokijskie dzielnice Kanda i Nihonbashi po trzęsieniu
Tokijskie dzielnice Kanda i Nihonbashi po trzęsieniu

Trzęsienie ziemi zrujnowało Tokio, Jokohamę, prefektury: Chiba, Kanagawa, Shizuoka i spowodowało ogromne szkody w całym regionie Kantō.

Dane dot. zabitych i zaginionych są niedokładne, a ich źródła nie są w pełni znane. Liczba 105 385[7], często wymieniana, nie jest oparta na mocnych podstawach. Okazało się ponadto, że większość ofiar spowodowały ogromne pożary, które nastąpiły po trzęsieniu. Oczywiście walące się domy były również czynnikiem znaczącym. Śmiertelność według przyczyn śmierci jest szacowana poprzez zniszczenia budynków i strat ludzkich w wyniku pożarów, tsunami, osunięć ziemi na zboczach górskich, spadających odłamków, czy gruzu. Tak opracowane dane podają liczbę 105 385 ludzi. Wśród nich 87% spowodowały pożary, a ponad 10% walące się domy[8].

Zniszczenie terenu wokół świątyni Sensō-ji w dzielnicy Asakusa

Silny tajfun na wybrzeżu półwyspu Noto w prefekturze Ishikawa przyniósł wiatr w kierunku Zatoki Tokijskiej mniej więcej w tym samym czasie, co trzęsienie ziemi. Wiatry te spowodowały, że pożary szybko się rozprzestrzeniły.

Wiele domów zostało zasypanych obsunięciami zboczy górskich w zachodniej części prefektury Kanagawa.

Pożary w dzielnicy Marunouchi

Tsunami o wysokości do 10 m uderzyła w wybrzeża zatoki Sagami, w półwyspy Bōsō, Izu i wyspy Izu. Ponad 570 000 domów zostało zniszczonych, pozostawiając około 1,9 mln osób bezdomnych. Ewakuowanych transportowano statkami do Kobe w Kansai[9]. Szacuje się, że straty przekroczyły 1 mld ówczesnych dolarów amerykańskich (ok. 14 mld obecnych). Było 57 wstrząsów wtórnych.

Przemoc po trzęsieniu ziemi[edytuj | edytuj kod]

Zabójstwa Koreańczyków po trzęsieniu ziemi

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych ogłosiło stan wojenny i nakazało policji utrzymanie porządku i bezpieczeństwa. Rozpowszechniano bowiem fałszywe plotki, że Koreańczycy wykorzystywali katastrofę do wzniecania pożarów, aktów sabotażu, zatruwania studni i dokonywania kradzieży. Nastroje antykoreańskie wynikały także ze strachu przed koreańskim ruchem niepodległościowym, którego partyzanci byli odpowiedzialni m.in. za zabójstwa japońskich urzędników. Lincze na Koreańczykach miały miejsce w Tokio i Jokohamie. Niezależne raporty wskazują, że liczba zabitych wyniosła od 6 000 do 10 000. Ogromne pożary i mętna woda oraz mało znane skutki silnego trzęsienia ziemi, zwiększały panikę wśród ocalałych, którzy żyli pośród gruzów.

Rząd wezwał armię i policję do ochrony Koreańczyków. Byli umieszczani m.in. w miejscach chronionych[10]. Szef policji w dzielnicy Jokohamy o nazwie Tsurumi (lub w sąsiednim mieście Kawasaki, z pewnych relacji) pił publicznie wodę ze studni, aby wykazać, że nie są one zatrute. Armia rozpowszechniła ulotki zaprzeczające plotkom i ostrzegające ludność, aby nie atakowała Koreańczyków. W kilku udokumentowanych przypadkach żołnierze i policjanci uczestniczyli w zabójstwach, a w innych przypadkach władze przekazały grupy Koreańczyków samozwańczej straży obywatelskiej, które ich zabijały[11].

Nie tylko Koreańczycy, ale także np. Chińczycy i Japończycy mówiący niektórymi dialektami regionalnymi podzielili taki sam los. Około 700 Chińczyków, głównie z Wenzhou, zostało zabitych[12]. Pomnik upamiętniający to został zbudowany w 1993 roku w Wenzhou[13].

Płonące Biuro Policji Metropolitalnej, niedaleko parku Hibiya

Władze wykorzystały tłumienie niepokojów społecznych do likwidacji dysydentów politycznych (tzw. „incydent Kameido”; od nazwy dzielnicy)[10]. Socjaliści, jak Keishichi Hirasawa, anarchiści, jak Sakae Ōsugi i Noe Itō, chińscy przywódcy społeczni i chrześcijańscy działacze religijni, jak Kiten Ō (chińs. Wáng Xītiān), zostali uprowadzeni i zabici przez policję i wojsko, przekonane, że radykałowie zamierzają wykorzystać kryzys do obalenia rządu japońskiego[10][14].

Następstwa[edytuj | edytuj kod]

Zniszczenia w Jokohamie
Ceremonia w świątyni Zōjō-ji w parku Shiba ku czci cudzoziemców zabitych wskutek trzęsienia

W szoku po katastrofie niektórzy członkowie rządu rozważali możliwość przeniesienia stolicy w inne miejsce. Omówiono nawet proponowane lokalizacje. Pojawiały się także głosy interpretujące katastrofę jako akt kary bożej, wymierzonej w Japończyków za ich egocentryczny, niemoralny i ekstrawagancki styl życia. Jednak pojawiła się także racjonalna reakcja, iż klęskę należy wykorzystać zarówno do odbudowy miast i wsi, jak i japońskich wartości[15].

W dzień po trzęsieniu został utworzony nowy rząd, w którym ministrem spraw wewnętrznych został Shinpei Gotō, odpowiedzialny za odbudowę. Wprowadził on m.in. plan modernizacji Tokio poprzez utworzenie sieci nowoczesnych dróg, linii kolejowych i służb publicznych. Parki rozmieszczono tak, aby służyły jako miejsca ewakuacji i schronienia. Zaostrzono przepisy dotyczące konstrukcji budynków[16].

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 1960 roku dzień 1 września został ustanowiony Dniem Zapobiegania Katastrofom, w celu upamiętnienia tragedii i przypominania ludziom o znaczeniu przygotowań do katastrof naturalnych. Japonia jest położona w strefie sejsmicznej. Każdego roku w tym dniu szkoły w całej Japonii czczą chwilą ciszy – w momencie, gdy nastąpiło to straszne trzęsienie ziemi w 1923 roku – pamięć zabitych.

W parku Yokoamichō w tokijskiej dzielnicy Sumida, znajduje się pomnik upamiętniający 44 tys. ofiar zabitych tam przez ogromne uderzenie ognia niesionego wiatrem. Miejsce to stało się także głównym miejscem pamięci o wszystkich, którzy zginęli wskutek trzęsienia ziemi i jego następstw.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b The 1923 Tokyo Earthquake and Fire, [w:] The Earthquake Engineering Online Archive [online], University of California, 16 marca 2007 [zarchiwizowane z adresu 2007-03-16].
  2. ↑ a b Hiroo Kanamori, The energy release in great earthquakes, „Journal of Geophysical Research”, 82 (20), 1977, s. 2981–2987, DOI: 10.1029/JB082i020p02981 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
  3. ↑ Yuichi Namegaya, Kenji Satake, Masanobu Shishikura: Fault models of the 1703 Genroku and 1923 Taisho Kanto earthquakes inferred from coastal movements in the southern Kanto erea. 2011. [dostęp 2015-09-27].
  4. ↑ a b 首都直下地震モデル検討会. 首都直下のM7クラスの地震及び相模トラフ沿いのM8クラスの地震等の震源断層モデルと震度分布・津波高等に関する報告書
  5. ↑ USGS. Earthquake.usgs.gov. [dostęp 2013-02-18].
  6. ↑ William H. Bakun, Magnitude and location of historical earthquakes in Japan and implications for the 1855 Ansei Edo earthquake, „Journal of Geophysical Research: Solid Earth”, 110 (B2), 2005, DOI: 10.1029/2004JB003329 (ang.).
  7. ↑ Masayuki Takemura, Takafumi Moroi: Mortality Estimation by Causes of Death Due to the 1923 Kanto Earthquake. 2004. [dostęp 2015-09-27].
  8. ↑ Mortality Estimation by Causes of Death Due to the 1923 Kanto Earthquake. Japan Association for Earthquake Engineering, 2010. [dostęp 2017-09-13]. (ang.).
  9. ↑ "All Ships Aiding Relief". The New York Times, 9 września, 1923; WNET/PBS, Savage Earth: The Restless Planet video/broadcast television program
  10. ↑ a b c Kokushi Daijiten: 亀戸事件. Tokio: Shogakukan, 2012. [dostęp 2012-08-11]. (jap.).
  11. ↑ Choongkong Oh (Director), 払い下げられた朝鮮人-関東大震災と習志野収容所, 1986.
  12. ↑ 日本１９２３年关东大地震 在日朝鲜人和华工为何地震后惨遭屠杀. 青年参考, 2008-05-27. [dostęp 2008-06-25].
  13. ↑ 日本暴徒残害温州人的历史记录 ——写在"东瀛血案"八十周年. Wenzhou Daily, 2003-09-06. [dostęp 2014-06-08].
  14. ↑ Mikiso Hane, Reflections on the Way to the Gallows: Rebel Women in Prewar Japan, University of California Press, Berkeley, 1988, p.176 (Hane references the memoirs of Japanese socialist Tanno Setsu)
  15. ↑ J. Charles Schencking, The Great Kanto Earthquake and the Culture of Catastrophe and Reconstruction in 1920s Japan, „The Journal of Japanese Studies”, 34 (2), 2008, s. 295–331, DOI: 10.1353/jjs.0.0021 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
  16. ↑ Goto, Shinpei. National Diet Library, 2013. [dostęp 2017-09-13]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Janet Borland, Capitalising on Catastrophe: Reinvigorating the Japanese State with Moral Values through Education following the 1923 Great Kantô Earthquake, „Modern Asian Studies”, 40 (4), 2006, s. 875–907, DOI: 10.1017/S0026749X06002010 (ang.).
  • Janet Borland, Stories of ideal Japanese subjects from the great Kantō earthquake of 1923, „Japanese Studies”, 25 (1), 2005, s. 21–34, DOI: 10.1080/10371390500067645 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
  • Gregory Clancey: Earthquake nation: the cultural politics of Japanese Seismicity. Berkeley: University of California Press, 2006. ISBN 978-0-520-24607-2.
  • Joshua Hammer: Jokohama burning: the deadly 1923 earthquake and fire that helped forge the path to World War II. Simon & Schuster, 2006. ISBN 978-0-7432-6465-5.
  • Jacob Helibrun. Aftershocks. „The New York Times”, September 17, 2006. 
  • Eun-gyong Lee, The Great Kantō Earthquake and “Life-rationalization” by modern Japanese women, „Asian Journal of Women's Studies”, 21 (1), 2015, s. 2–18, DOI: 10.1080/12259276.2015.1029230 [dostęp 2023-01-04] (ang.).
  • M. Nyst i inni, The 1923 Kanto earthquake reevaluated using a newly augmented geodetic data set, „Journal of Geophysical Research: Solid Earth”, 111 (B11), 2006, art. nr B11306, DOI: 10.1029/2005JB003628 (ang.).
  • Charles Scawthorn, John M. Eidinger, Anshel J. Schiff: Fire following earthquake. Reston, Virginia: American Society of Civil Engineers, 2006. ISBN 978-0-7844-0739-4.
  • J. Charles Schencking, The Great Kanto Earthquake and the Culture of Catastrophe and Reconstruction in 1920s Japan, „The Journal of Japanese Studies”, 34 (2), 2008, s. 295–331, DOI: 10.1353/jjs.0.0021 [dostęp 2023-01-04] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trzęsienie_ziemi_w_Kantō_(1923)&oldid=71167928”