Tuul’

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Tuul’, także tuuli[1] (mong. тууль, dosł. „epos”[2]) – mongolska tradycja ustnego przekazu eposów przy akompaniamencie tradycyjnych instrumentów dwustrunowej lutni towszuur, fletu cuur i chordofonu morin chuur.

W 2009 roku tradycja tuul’ została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO[3].

Opis[edytuj | edytuj kod]

Opowieści tuul’ mogą liczyć setki lub nawet tysiące wersów, łącząc w sobie elegie, błogosławieństwa, zaklęcia, baśnie, mity i pieśni ludowe[4]. Do najbardziej znanych eposów mongolskich zalicza się historię tybetańskiego herosa Gesera, epos o Dżangarze[2][5] i epos o chanie Charanguju[1]. Opowieści mają wiele elementów wspólnych: młody heros wyrusza na koniu, by walczyć ze złem i znaleźć żonę. Przy pomocy najlepszego przyjaciela lub konia mówiącego ludzkim głosem zwycięża potwory i złe duchy, znajduje żonę i wraca do domu, by wieść szczęśliwe życie[6].

Opowieści te wykonywane są przy akompaniamencie tradycyjnych instrumentów – w różnych rejonach Mongolii są to: dwustrunowa lutnia towszuur, flet cuur[5], chordofony morin chuur[4] czy igil[7]. Wykonawcy (tuul’cz) muszą mieć wybitną pamięć i umiejętności artystyczne, by sprostać wymaganiom tuul’ łączącej elementy dramatu teatralnego, śpiewu i improwizacji wokalnej[4]. Występy towarzyszą uroczystościom rodzinnym i religijnym oraz festiwalowi naadam[3].

Tuul’ to system tradycyjnego przekazu wiedzy historycznej i kulturowej[3]. Opowieści przekazywane są z pokolenia na pokolenie, najczęściej z ojca na syna. Współcześnie tradycja jest zagrożona, tuul’ pielęgnowana jest przez 10 wykonawców w odległych rejonach Mongolii zachodniej[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 51. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].
  2. ↑ a b Victor H. Mair, Mark Bender: The Columbia Anthology of Chinese Folk and Popular Literature. Columbia University Press, 2011, s. 222. ISBN 978-0-231-15313-3. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).
  3. ↑ a b c UNESCO ICH: Mongol Tuuli, Mongolian epic. [dostęp 2015-01-03]. (ang.).
  4. ↑ a b c d UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding List in 2009 (Reference No. 00310). [dostęp 2015-01-03]. (ang.).
  5. ↑ a b Chao Gejin. Mongolian Oral Epic Poetry: An Overview. „Journal of Oral Tradition”, s. 322–336, 1997. 12/2. (ang.). 
  6. ↑ Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 55. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].
  7. ↑ Carole Pegg: Mongolian Music, Dance, & Oral Narrative: Performing Diverse Identities. University of Washington Press, 2001, s. 52. ISBN 978-0-295-98112-3. [dostęp 2015-01-03].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tuul’&oldid=65725980”