Tygrys (wiersz)

Odbitka strony z Songs of Experience sporządzona przez William Blake’a ok. 1795 roku (w zbiorach British Museum)

„Tygrys” (ang. „The Tyger”) – wiersz Williama Blake’a opublikowany po raz pierwszy w 1794 roku w zbiorze zatytułowanym „Pieśni doświadczenia”. Jest to jeden z najczęściej przedrukowywanych wierszy anglojęzycznych wszystkich czasów.

Treść

Wiersz jest rozbudowaną apostrofą do tytułowego tygrysa, stanowiącego uosobienie zła, które zarazem przeraża i fascynuje człowieka. Wiersz dotyka problemu teodycei, czyli pytania o niezrozumiałe pochodzenie zła wobec wszechmocy i nieskończonej dobroci Boga. Kluczowe jest sformułowanie Did He who made the Lamb make thee? (Czy Ten, kto stworzył Baranka, stworzył i ciebie?).

Forma

Utwór jest napisany trocheicznym czterostopowcem, ułożonym w strofy czterowersowe, rymowane parzyście aabb. Ważną rolę odgrywa dobitna aliteracja:

Tyger! Tyger! burning bright

In the forests of the night,

What immortal hand or eye

Could frame thy fearful symmetry?

Polskie przekłady

Tygrys Blake’a należy do najczęściej tłumaczonych wierszy. Na język polski przekładali go między innymi Jerzy Pietrkiewicz i Stanisław Barańczak, jak też Maciej Froński, Krzysztof Puławski i Jolanta Kozak.

Nawiązania

• Wiersz dwukrotnie cytowano w odcinku 42. serialu Batman z 1992 r. Jego tytuł to Tyger, Tyger.
• Fragmenty wiersza - z tygrysem zamienionym na pająka - zostały wplecione w narrację historii Torment autorstwa Todda McFarlane'a opublikowaną w komiksie Spider-man #1-5.
• Wiersz ten był też głównym wątkiem serialu Mentalista (ang. The Mentalist). Posługiwał się nim seryjny morderca o pseudonimie Red John.
• Wiersz stanowi tekst tytułowego utworu z płyty "Tyger" zespołu Tangerine Dream
• Wykorzystany również w filmie Joueuse (QUEEN TO PLAY)

Bibliografia

• Małgorzata Stępnik, Paradoksy imaginacji. Williama Blake’a metaforyka przestrzeni, Estetyka i Krytyka 33 (2/2014), s.73-94.