Tymoteusz (Szczerbacki)

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	10 marca 1748
Miejscowość	Petersburg
Konsekrator	Teodozjusz (Jankowski)
Konsekrowani biskupi
Jan (Kozłowicz)	7 marca 1753
Jerzy (Konisski)	20 sierpnia 1755

Tymoteusz
	Tychon Szczerbak/Szczerbacki
	Metropolita moskiewski i kałuski
Kraj działania	Imperium Rosyjskie
Data i miejsce urodzenia	1698 ; Trypole
Data śmierci	18 kwietnia 1767
Miejsce pochówku	Moskwa
	Metropolita moskiewski i kałuski
Okres sprawowania	1764–1767
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Śluby zakonne	1737
Prezbiterat	1737
Chirotonia biskupia	10 marca 1748
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tymoteusz, imię świeckie Tychon Iwanowicz Szczerbacki, także Szczerbak^[1]^[a] (ur. 1698 w Trypolu, zm. 7 kwietnia^?/18 kwietnia 1767) – biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Ukończył Akademię Mohylańską w Kijowie. W czasie studiów należał do chóru słuchaczy szkoły i jako utalentowany śpiewak cerkiewny został zauważony przez Piotra I, po czym włączony do nadwornego chóru. Zrezygnował jednak z tej funkcji, pragnąc uzyskać pełne wykształcenie teologiczne. Po uzyskaniu dyplomu końcowego w 1737 złożył wieczyste śluby mnisze i został pisarzem w parafii przy soborze Mądrości Bożej w Kijowie^[1]. W tym samym roku został mianowany ihumenem i wyznaczony na przełożonego Mgarskiego Monasteru Przemienienia Pańskiego, jednak jeszcze w tym samym roku wrócił do Kijowa jako przełożony Monasteru Wydubickiego. Dwa lata później został archimandrytą i przełożonym monasteru św. Michała Archanioła o Złotych Kopułach^[1]. W 1740 został przełożonym ławry Pieczerskiej^[1].

10 marca 1748 został w Petersburgu wyświęcony na metropolitę kijowskiego. Od 1754 był stałym członkiem Świątobliwego Synodu Rządzącego^[1]. Rok później zabronił prawosławnym klasztorom na Podlasiu (Przemienienia Pańskiego oraz Trójcy Świętej w Drohiczynie, Zaśnięcia Matki Bożej w Zabłudowie oraz św. Mikołaja w Bielsku) angażować się w jakiekolwiek konflikty z duchowieństwem katolickim, w praktyce zobowiązując je tym samym do biernej postawy w obliczu polemik międzywyznaniowych^[2].

W 1757 później zwrócił się do Synodu z prośbą o przeniesienie w stan spoczynku, lecz zamiast tego został przeniesiony na katedrę moskiewską. Od 1764 nosił tytuł metropolity moskiewskiego i kałuskiego^[1]. Brał udział w sądzie nad metropolitą rostowskim Arseniuszem, sądzonym przez Synod za stanowczy sprzeciw wobec projektu sekularyzacji dóbr kościelnych, jaki realizowała caryca Katarzyna II^[3]. Chociaż popierał poglądy Arseniusza^[1], nie sprzeciwił się wymierzeniu mu kary pozbawienia święceń kapłańskich i osadzenia w odległym monasterze bez prawa pisania^[3].

W stan spoczynku odszedł w 1767 i w tym samym roku zmarł. Został pochowany w Monasterze Czudowskim w Moskwie. Jego pogrzeb był pierwszą ceremonią pochówku biskupa według ceremoniału przeznaczonego dla kapłanów, a nie dla mnichów – stało się to następnie regułą w Rosyjskim Kościele Prawosławnym^[1].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Antoni Mironowicz podaje jedynie nazwisko Szczerbacki. Por. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 860. ISBN 83-60456-02-X.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Тимофей (Щербацкий / Щербак). [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
↑ A. Mironowicz. Monaster Zaśnięcia NMP w Zabłudowie. „Białoruskie Zeszyty Historyczne, Беларускі гістарычны зборнік”. 28, s. 19–22, 2007. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.
↑ ^a ^b W. Serczyk, Katarzyna II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2010, ISBN 978-83-04-04715-0, ss.153–156

[2] Antoni Mironowicz podaje jedynie nazwisko Szczerbacki. Por. Mironowicz A.: Kościół prawosławny w Polsce. Białostockie Towarzystwo Historyczne, 2006, s. 860. ISBN 83-60456-02-X.

[ortho-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Тимофей (Щербацкий / Щербак). [dostęp 2016-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

[3] A. Mironowicz. Monaster Zaśnięcia NMP w Zabłudowie. „Białoruskie Zeszyty Historyczne, Беларускі гістарычны зборнік”. 28, s. 19–22, 2007. Białystok: Białoruskie Towarzystwo Historyczne.

[serczyk-4] W. Serczyk, Katarzyna II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 2010, ISBN 978-83-04-04715-0, ss.153–156

[lt-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j p.o. zast. locum tenens

[1]

[a]

[2]

[3]

[A]

Podporządkowani Patriarchatowi Konstantynopolitańskiemu	Teofilakt (988–1018) Michał (988–992 ?) Leoncjusz, (lata 90. X wieku) Jan (1018–1035) Teopempt (1035–1051) Hilarion (ok. 1051 – ok. 1054) Efrem (ok. 1054–1061) Jerzy (1062–1076) Jan II (1077–1089) Jan III (1090–1091) Efrem II (1091–1093) Mikołaj (1093–1104) Nikifor (1104–1122) Nikita (1122–1126) Michał II (1128–1147) Klemens (1147–1156) Konstanty I (1156–1159) Teodor (1160–1163) Jan IV (1163–1166) Konstanty I (1167–1170) Michał III, 1171–1173 Jan V (1174–1179) Konstanty III (1179–1183) Nikifor II (1183–1201) Mateusz (1201–1220) Cyryl (1224–1233) Józef (1236–1242) Piotr I (1243–1247) Cyryl II (1247–1281) Maksym (1283–1305) Piotr II (1305–1326) Teognost (1328–1353) Aleksy (1354–1377) Cyprian (1377–1406) Focjusz (1408–1415) Grzegorz (1415–1419) Focjusz, 1419–1431 Gerazym (1433–1435) Izydor, 1437–1447 Jonasz, 1448–1458 Grzegorz II, 1458–1473 Mizael (1475–1480) Symeon (1480–1488) Jonasz II (1489–1494) Makary (1495–1497) Józef II (1499–1501) Jonasz III (1502–1507) Józef III (1507–1521) Józef IV (1522–1534) Makary II (1534–1556) Sylwester I (1556–1567) Jonasz IV (1568–1577) Eliasz (1577–1579) Onezyfor Dziewoczka (1579–1588) Michał Rahoza (Rahoża) 1588–1596 Hiob (Borecki) (1620–1631) Izajasz (Kopiński) (1631–1632) Piotr Mohyła (1632–1647) Sylwester Kossow (1647–1657)
Rezydujący w Czehryniu, nieuznani przez lewobrzeżną starszyznę kozacką	Dionizy Bałaban (1657–1663) Józef Nielubowicz-Tukalski (1663–1676) Antoni Winnicki (1663–1679)
Piastujący urząd metropolity w Kijowie i na lewobrzeżnej Ukrainie	Łazarz (Baranowicz) (1659–1661) Metody (Filimonowicz) (1661–1668) Łazarz (Baranowicz) (1670–1685)
Podporządkowani bezpośrednio Patriarchatowi Moskiewskiemu	Gedeon (Czetwertyński) (1686–?) Warłaam (Jasiński) (1690–1707) Joazaf (Krokowski) (1708–1718) Warłaam (Wonatowicz) (1722–1730) Rafał (Zaborowski) (1731–1747) Tymoteusz (Szczerbacki) (1748–1757) Arseniusz (Mohylański) (1757–1770) Gabriel (Kremenecki) (1770–1783) Samuel (Mysławski) (1783–1796) Hieroteusz (Malicki) (1796–1799) Gabriel (Bănulescu-Bodoni) (1799–1803) Serapion (Aleksandrowski) (1803–1822) Eugeniusz (Bołchowitinow) (1822–1837) Filaret (Amfitieatrow) (1837–1857) Izydor (Nikolski) (1858–1860) Arseniusz (Moskwin) (1860–1876) Filoteusz (Uspienski) (1876–1882) Platon (Gorodiecki) (1882–1891) Joannicjusz (Rudniew) (1891–1900) Teognost Lebiediew (1900–1903) Flawian (Gorodiecki) (1903–1915) Włodzimierz (Bogojawleński) (1915–1918)
W jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego, w Egzarchacie Ukraińskim	Antoni (Chrapowicki) (1918–1919) Michał (Jermakow) (1924–1929) Dymitr (Werbycki) (1930–1932) Sergiusz (Griszyn) (1932–1934) Konstantyn (Diakow) (1934–1937) Mikołaj (Jaruszewicz) (1941–1944) Jan (Sokołow) (1944–1964) Joazaf (Leluchin) (1964–1966) Filaret (Denysenko) (1966–1990)
W jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego, w Ukraińskim Kościele Prawosławnym Patriarchatu Moskiewskiego	Filaret (Denysenko) (1990–1992) Włodzimierz (Sabodan) (1992–2014) Onufry (Berezowski) (od 2014)
Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego	Filaret (Denysenko) (1995–2018)
W jurysdykcji Kościoła Prawosławnego Ukrainy	Epifaniusz (Dumenko) (od 2018)

Metropolici Moskwy (1448–1589)	Jonasz (1448–1461) Teodozjusz (1461–1464) Filip I (1464–1473) Geronty (1473–1489) Zozym (1490–1494) Szymon (1495–1511) Warłam (1511–1521) Daniel (1522–1539) Joazaf (1539–1542) Makary (1542–1563) Atanazy (1564–1566) Filip II (1566–1568) Cyryl (1568–1572) Antoni (1572–1581) Dionizy II (1581–1587) Hiob (1587–1589)
Patriarchowie Moskwy (Pierwszy okres funkcjonowania) (1589–1700)	Hiob (1589–1605) Ignacy (1605–1606) (wykreślony pośmiertnie) Hermogen (1606–1612) Efrem (1612–1613^[A]) Jonasz (1613–1619^[A]) Filaret (1619–1633) Joazaf I (1634–1640) Józef (1642–1652) Nikon (1652–1666) Joazaf II (1667–1672) Pitirim (1672–1673) Joachim (1674–1690) Adrian (1690–1700) Stefan (Jaworski) (1700–1721^[A]) Świątobliwy Synod Rządzący (1721–1917)
Arcybiskupi i metropolici w okresie synodalnym (1742–1917)	Józef (Wołczański) (1742–1745) Platon (Malinowski) (1745–1754) Tymoteusz (Szczerbacki) (1757–1767) Ambroży (Zertis-Kamienski) (1768–1771) Platon (Lewszyn) (1775–1811) Augustyn (Winogradski) (1811–1819) Serafin (Głagolewski) (1819–1821) Filaret (Drozdow) (1821–1867) Innocenty (Wieniaminow-Popow) (1868–1879) Makary (Bułgakow) (1879–1882) Joannicjusz (Rudniew) (1882–1891) Leoncjusz (Lebiedinski) (1891–1893) Sergiusz (Lapidiewski) (1893–1898) Włodzimierz (Bogojawleński) (1898–1912) Makary (Niewski) (1912–1917)
Patriarchowie Moskwy (Drugi okres funkcjonowania) (od 1917)	Tichon (1917–1925) Piotr (1925^[A]) Sergiusz (1925–1926^[A]) Józef (1926^[A]) Serafin (1926–1927^[A]) Sergiusz (1927–1943^[A]) Sergiusz (1943–1944) Aleksy I (1945–1970) Pimen (1971–1990) Filaret (1990^[A]) Aleksy II (1990–2008) Cyryl I (2008–2009^[A]; od 2009)